گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: هنگامی که سخن از دولت تدبیر و امید به میان میآید، میبایست در همه زمینه ها تدبیر اندیشیده شود اما هنگامی که متوجه میشویم خیل عظیمی از جامعه از داشتن بیمه محروم هستند، باعث تعجب یا شوک میشود. بی شک کرونا بسیاری از چالشها و نقاط ضعف مدیریتی را افشا کرد. هنگامی که عده بسیاری از مردم توان تحمل سه ماه خانه نشینی را ندارند، تازه متوجه عمق فاجعه میشویم. اینکه دولت با افتخار اعلام کند کارگران کارخانهها و صنوف تحت پوشش بیمه بیکاری قرار میگیرند، افتخار نیست زیرا بابت همین کارگران در تمام طول سال ۳ درصد بیمه بیکاری را پرداخت کردهاند و طبیعی است که اکنون بیمه بیکاری بگیرند، اما پرسش اینجاست که تکلیف زباله گردان، پیک موتوری، باغبانان، رانندگان اسنپ، کارگران فصلی و ... چه میشود؟ برای دولت کدامین چتر رفاه را بر سر این اقشار محروم و آسیب پذیر گسترده است؟ نکته دیگر اینکه دولت به ۶۶۰ هزار نفر بیمه بیکاری میپردازد که این هم افتخار نیست، چرا که تنها در کشور آمریکا ۳۰ میلیون نفر تحت پوشش بیمه بیکاری قرار دارند و اگر بخواهیم جمعیت ۸۰ میلیونی ایران و بیمه بیکاری ۶۶۰ هزار نفری را با جمعیت ۲۷۰ میلیون نفری آمریکا و بیمه بیکاری ۳۰ میلیون نفری مقایسه کنیم، باعث تعجب و تأسف میشود. نکته دیگر صندوقهای بیمهای و این پرسش است که آیا میتوانند بار این همه هزینه را بدوش بکشند هرچند ستاد مقابله با کرونا مبلغ ۵۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار به منظور کمک به صندوق بیمه بیکاری برای پرداخت به مشاغل آسیب دیده از کرونا اختصاص داد.
شرایط دریافت بیمه بیکاری
بر اساس اعلام اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار، تاکنون نزدیک به ۷۹۷ هزار نفر در سامانه بیمه بیکاری ثبت نام کردهاند که از این تعداد ۶۶۵ هزار نفر واجد دریافت مقرری بیمه بیکاری شناخته شدهاند. پیش از این مسعود بابایی ـ مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کارـ ثبت نام در سایت را ملاک پرداخت بیمه بیکاری ندانسته و گفته بود افرادی که متقاضی دریافت بیمه بیکاری هستند حتماً باید مشمول قانون کار، قانون بیمه بیکاری و قانون تأمین اجتماعی باشند. به موجب قانون، پرداخت مقرری بیمه بیکاری به کسانی صورت میگیرد که به طور غیر ارادی و به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و نظایر آن بیکار شده باشند. با توجه به اینکه بحران کرونا جزو حوادث غیرمترقبه شناخته شده کارگرانی که دارای حداقل یک ماه بیمه پردازی باشند در صورت بیکار شدن غیر ارادی مشمول دریافت بیمه بیکاری میشوند.
گروههای شغلی مشمول بیمه بیکاری
بر اساس شیوه نامهای که از سوی اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار و امور بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی به منظور نحوه اجرا و چگونگی بهره مندی متقاضیان بیمه بیکاری تهیه شده؛ ۱۰ گروه شغلی، فعالیت و زیربخش اقتصادی به عنوان فعالیتهایی که متأثر از ویروس کرونا بوده و به صورت غیر مترقبه کسب و کار آنها دچار آسیب شدهاند و همچنین کارگران این فعالیتها که مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی و بیمه بیکاری باشند میتوانند برای مدت سه ماه از مزایای بیمه بیکاری طبق ضوابط قانونی بهره مند شوند. مراکز تولید و توزیع غذاهای آماده اعم از رستورانها، بوفهها، طباخیها، تالارهای پذیرایی، قهوهخانهها، اغذیه فروشیها و موارد مشابه به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت، مراکز مربوط به گردشگری شامل هتلها، هتل آپارتمانها، مجتمعهای جهانگردی و گردشگری، مهمانپذیرها، مهمانسراها، مسافرخانهها، زائرسراها، مراکز بومگردی، مراکز اقامتی و پذیرایی و موارد مشابه به تشخیص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی جزو گروههای شغلی مذکور هستند. همچنین دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری، آژانسهای هواپیمایی، تولید و توزیع پوشاک، تولید و توزیع کیف وکفش، مراکز توزیع آجیل و خشکبار، قنادیها، مراکز و مجتمعهای ورزشی و تفریحی، مراکز و مجتمعهای فرهنگی و آموزشی و مراکز تولید، توزیع و فروش صنایعدستی از دیگر رستههای شغلی مورد نظر به شمار میروند. سایر بنگاههایی که جزو ۱۰ گروه شغلی مذکور نبوده اما به دلیل اثرات ناشی از این ویروس ناچار به کاهش فعالیت و تعدیل بخشی از نیروی کار خود شده باشند نیز با تشخیص مدیران کل تعاون کار و رفاه اجتماعی و تأمین اجتماعی استان میتوانند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنند.
محرومان دریافت بیمه بیکاری
اما بسیاری از افراد به دلیل آنکه کارگر روزمزد فاقد بیمه هستند مشمول بیمه بیکاری نمیشوند. همچنین کارگرانی که بیمه خویش فرمایی داشته و رانندگان تاکسی و اتباع خارجی که بیمه بیکاری نمیپردازند نیز نمیتوانند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنند. مبنای پرداخت مقرری بیمه بیکاری از زمان آغاز بحران کرونا تا پایان فروردین ماه است و مشاغل کم خطر تا پایان فروردین بیمه بیکاری دریافت میکنند اما برای مشاغل پرخطر تا پایان اردیبهشت ماه است که البته منوط به تصمیم گیری در کارگروه مشترک وزارت کار، وزارت کشور، سازمان تأمین اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه است.
سرگردانی کارگران بدون کارفرما
در این رابطه رییس انجمن صنفی کارگران ساختمانی با ابراز تأسف از اینکه کارگران بدون کارفرمای ثابت از مزایاهای بسیاری محروم هستند گفت: از آنجا که کارگران ساختمانی کارفرمای ثابت ندارند و قرارداد بیمه برای ارائه به اداره کار ندارند، نمیتوانند بیمه بیکاری بگیرند. اکبر شوکت در گفت و گو با روزنامه تجارت با اشاره به اینکه کشور ما همواره با بحرانهایی همچون سیل و زلزله رو به رو میشود گفت: چیزی به نام ویروس کرونا در خیال ما هم نبود اما اکنون درگیر آن هستیم. وی با تاکید بر اینکه دولت برای موارد خاص برنامه ریزی داشته باشد که از کارگران به ویژه ساختمانی حمایت کند گفت: متاسفانه مشکل اصلی کشور ما ضعف برنامه ریزی است. رییس انجمن صنفی کارگران ساختمانی با یادآوری کمک ۵ هزار میلیارد تومانی دولت به صندوق بیمه بیکاری برای حمایت از مشمولان بیمه بیکاری گفت: سازمان تأمین اجتماعی اطلاعات دارندگان بیمه خاص همچون رانندگان برون شهری و درون شهری، کارگران قالیباف، کارگران ساختمانی، خادمین مساجد، کارگران ساختمانی و … را در سامانه خدمات رفاه ایرانیان در اختیار دارد و دولت میتوانست با استفاده از این اطلاعات به این قشر که کلاً ۴ میلیون نفر هستند کمک کند. باید توجه کرد که این افراد هیچکدام بیمه بیکاری ندارند. شوکت تعداد بیمه شدگان اجباری را ۹ میلیون نفر اعلام کرد و گفت: در اصل دولت ۵ هزار میلیارد تومان را به این تعداد مشمول حمایت صندوق بیمه بیکاری اختصاص داده و ۴ میلیون نفری که حق بیمه پرداخت کردهاند اما هیچ گونه اندوختهای بابت بیمه بیکاری ندارند، ریالی کمکی نشده است. وی گفت: انتظار داشتیم دولت عادلانه اعتبار را بین کارگران تقسیم میکرد؛ به گونهای که مثلاً ۳ هزار میلیارد تومان برای دارندگان بیمه اجباری و ۲ هزار میلیارد تومان نیز برای دارندگان بیمههای خاص که صندوق ندارند و اطلاعاتشان در دست دولت هست در نظر میگرفت. با توجه به اینکه حدود ۳۰ درصد از این افراد وضعیت مالی بدی دارند دولت حداقل میتوانست این افراد را ساماندهی کند و به این قشر اعتباری اختصاص میداد.
