سهام عدالت با هدف ایجاد عدالت اقتصادی به ویژه برای محرومان و اقشار آسیب پذیر تعریف شد، اما تنها ۴۹ میلیون نفر توانستند سهام عدلت بگیرند و بخش عمدهای از محرومان و نیازمندان از دریافت سهام عدالت محروم ماندند. نکته مهم در ناتوانی ۳۶ میلیون نفر از گرفتن سهام عدالت این بود که عده بسیاری دسترسی نداشته و نتوانستند این سهام را دریافت کنند. نکته مهم در سهام عدالت، حمایت از اقشار آسیب پذیر بود که هرگز این مهم محقق نشد. البته سهام عدالت میتوانست ابزاری برای امیدوار کردن برای ورود به بازار سهام باشد. افرادی که تاکنون با بازار سهام هیچگونه آشنایی نداشتند، وقتی بدون آنکه خواسته باشند، سهامدار شده و سود سهام را دریافت میکنند، ترغیب میشوند که سرمایههای خود را هرچند ناچیز در بازار بورس به جریان بیندازند و از این طریق مردم عادی به جای ورود به بازار سکه و دلار و دامن زدن به تورم، در بازار بورس سرمایه گذاری و به تولید کمک کنند. البته مدتها بود که سهام عدالت بیش از کاغذ بهادار مطرح نمیشد، کاغذی که دارنده آن هیچگونه اختیاری نسبت به آن نداشت تا آنکه به همت کرونا، مقام معظم رهبری مجوز ایجاد تحول درسهام عدالت را صادر کنند و امروزه شاهد بحثهای داغی در این زمینه هستیم. کسانی که سهام نگرفتهاند، اکنون با جدیت بیشتر به دنبال دریافت سهام هستند. اما پاسخ دولت روحانی به تمامی کسانی که سهام نگرفتهاند، نه بوده است. تا آنکه عمر مجلس دهم به پایان رسید و مجلس یازدهم در اولین روزهای تشکیل، به فکر محرومان از سهام عدالت افتاد.
مأموریت به مجلس دهم
اما از همان ابتدا واگذاری سهام به جاماندگان مورد تاکید بود تا آنکه حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر در تذکر شفاهی صحن مجلس دهم گفت: در گذشته ۴۹ میلیون نفر برای دریافت سهام عدالت ثبت نام کردند که از آنها ۴۳ میلیون نفر، ۵۰ درصد سهامشان از محل سود پرداخت شد و ۵۰ درصد دیگر را دولت سودشان را واریز کرد. وی ادامه داد: هم اکنون ارزش این سهم تا ۱۲ برابر افزایش کرده بدین معنا که در شرایط کنونی ۲۳۰ هزار میلیارد تومان سهام از بابت آن ۴۳ میلیون نفر عاید دولت شده است. وی یادآور شد: در رابطه با سهام عدالت برخی افراد واجد شرایط از ثبت نام جا ماندند که لازم است دولت از محل آن ۵۰ درصد سهام خودش را به آنها واگذار کند بنابراین از شما میخواهم که این موضوع را پیگیری کنید. عبدالرضا مصری در ادامه به پورابراهیمی مأموریت داد تا با تشکیل کمیتهای در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی وضعیت افرادی که سهام عدالت دریافت نکرده و حقشان تضییع شده را پیگیری کند.
طرح دو فوریتی برای جاماندگان
در این رابطه منتخب مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی از تهیه یک طرح دو فوریتی برای تعیین تکلیف جا ماندگان سهام عدالت خبر داد. محمدرضا پورابراهیمی در گفتوگو با ایسنا، افزود: با همکاری مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و چند کارشناس حوزههای تخصصی مربوط به سهام عدالت طرح دو فوریتی را تنظیم کردیم تا اصلاحاتی را در آیین نامه اجرایی دولت در خصوص سهام عدالت اعمال کنیم چرا که در حال حاضر این امر مشکلاتی را برای مردم و بازار سرمایه به وجود آورده است. وی افزود: ما به دنبال این هستیم وضعیت کسانی که در گذشته مشمول سهام عدالت نشدند اعم از این که در آن زمان واجد شرایط بودند یا این که بعداً واجد شرایط شدند را تعیین تکلیف کنیم و در واقع واجدان سهام عدالت به نوعی غربالگری شوند. پورابراهیمی با بیان این که پیش نویس این طرح آماده شده است، اضافه کرد: در این طرح هم اصلاح چارچوبهای دولت و هم تعیین تکلیف جا ماندگان سهام عدالت پیش بینی شده و این طرح پس از تأیید اعتبارنامه نمایندگان در دستور کار مجلس قرار میگیرد. به گفته منتخب مردم کرمان این طرح متناسب با ابلاغ رهبری در مورد سهام عدالت تدوین شده است.
٨ میلیون کارگر محروم از سهام عدالت
عضو کانون عالی شوراهای اسلامی کار درباره ثبت نام کارگران جا مانده از سهام عدالت گفت: یکی از دلایلی که بخش زیادی از کارگران از سهام عدالت استقبال نکردند این بود که نمیدانستند در آینده چه اتفاقی می افتد و ارزش سهام عدالت بالا میرود. البته عدهای از کارگران توانستند ثبت نام کنند ولی عدهای دیگر آن را جدی نگرفتند و تصور نمیکردند که سهامشان ارزش پیدا کند. علی اصلانی در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به وجود ۱۴ میلیون کارگر بیمه شده در کشور گفت: آخرین آماری که از کارگران مشمول سهام عدالت داریم نزدیک به شش میلیون کارگر ساختمانی و فصلی است در حالی که تعداد کارگران بیمه شده در کشور به ۱۴ میلیون نفر میرسد و لازم است شناسایی این عده برای برخورداری از سهام عدالت صورت گیرد. وی درباره نحوه شناسایی و ثبت نام کارگران جامانده، گفت: احتمال دارد که دولت مجدداً سامانهای را برای این منظور تعریف کند تا کسانی که نتوانستهاند ثبت نام کنند و اصطلاحاً جا ماندهاند، اقدام کنند. این مقام مسئول کارگری در پایان پیشنهاد کرد: کارگران جا مانده از سهام عدالت از طریق فراخوان شناسایی و سرمایههای حاصله در بورس به سمت خط تولید کارخانهها و سوددهی بنگاهها هدایت شود.
ثبت نام جدید سهام عدالت
نماینده ابهر در مجلس یازدهم با اشاره به نوشتن نامه به رئیسجمهور در زمینه سهام عدالت، اظهار کرد: بیشتر مشمولان سهام عدالت افراد تحت پوشش کمیته امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی و نیز بخش قابل توجهی از عشایر، روستائیان، کارمندان، بازنشستگان، کارگران فصلی و ساختمانی و … هستند که شرایط رکودی و تورمی اقتصاد کشور در کنار گسترش بیماری کرونا و در پی آن تعطیلی کسب و کارها، مشکلات آنها را دو چندان کرده است. حسن شجاعی افزود: متاسفانه در زمان توزیع سهام عدالت میان مشمولان، برخی از افراد کمدرآمد و مستحق دریافت این سهام به دلایل مختلف از جمله عدم اطلاعرسانی مناسب، بیتوجهی به فواید سهام عدالت توسط مشمولان، نقص در قوانین و مقررات و … از قلم افتادهاند که به این دسته از افراد باید کسانی که با پایان یافتن ثبتنام سهام عدالت بعدها دچار مشکلات مختلف شده و تحت پوشش نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی درآمدهاند و یا فرزندان تازه متولد شده مشمولان سهام عدالت و نیز جاماندگان از سهام عدالت را نیز اضافه کرد. وی گفت: به جای توزیع سود سهام عدالت میان دهکهای درآمدی، توزیع این سهام میان مشمولان بر اساس دهکهای جمعیتی مصوب و اجرایی شد. به همین دلیل مشاهده میشود برخی از افراد مستحق و کمدرآمد، در زمان توزیع سهام عدالت مشمول این طرح نشدهاند و در مقابل سهام عدالت به برخی از افراد از جمله بخشی از کارمندان رده بالای دولت که از حقوق و مزایای مناسبی نیز برخوردار بودهاند، اختصاص داده شده است.
