انسداد شریان شبکیه مانند سکته مغزی در مغز، را سکته چشمی میگویند. ای اتفاق زمانی می‌افتد که جریان خون در شبکیه مسدود شود، شبکیه یک لایه نازک از بافت در چشم است که به فرد کمک می کند ببیند. سکته چشمی می تواند باعث تاری دید و حتی کوری شود.
شریان ها از قلب خون را به شبکیه منتقل می کنند. بدون جریان خون ، سلولهای موجود در شبکیه اکسیژن کافی دریافت نمی کنند. آنها می توانند ظرف چند دقیقه یا چند ساعت بمیرند. سکته چشمی یک مورد اورژانسی است. اگر بلافاصله تحت معالجه قرار نگیرد ، می تواند به بینایی بطور دائمی آسیب بزند.
چه عللی باعث سکته چشمی می‌شود؟
معمولاً انسداد ناشی از لخته خون است. لخته ممکن است در شبکیه تشکیل شود یا از قسمت دیگری از بدن به آنجا اثر کند. انسداد همچنین می تواند بعد از اینکه یک تکه پلاک چربی شریان را مسدود کند، رخ دهد.
اگر شرایطی وجود داشته باشد که رگ های خونی را تحت تاثیر قرار دهد از جمله دیابت ، فشار خون بالا ، کلسترول بالا یا بیماری قلبی- می تواند احتمال سکته چشمی را افزایش دهد. موارد دیگری که انسداد شریان شبکیه را محتمل تر می کنند عبارتند از:
- 40 سال و بالاتر
- مرد بودن
- سیگار کشیدن
- آسیب به چشم
- آسیب ناشی از درمان های پرتودرمانی
- بیماری کلیوی
- اختلالات لخته شدن خون مانند بیماری سلول داسی
- قرص های ضد بارداری
- بیماری شریان کاروتید
- ضربان قلب غیر طبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی
- التهاب دیواره رگهای خونی
- بارداری
علائم
نشانه اصلی سکته چشمی تغییر ناگهانی در بینایی است. تقریباً همیشه فقط با یک چشم اتفاق می افتد. و فرد معمولاً هیچ دردی نخواهد داشت. ممکن است بیمار متوجه شود تمام یا بخشی از دید خود را از دست داده،قادر به دیدن کناره های خارجی چشم خود نیست،تار میبیند و یا نقاط کور و تاریکی را مشاهده می‌کند.
شایع ترین نوع سکته چشمی انسداد شریان مرکزی شبکیه نامیده می شود. این می تواند دید مفید چشم ها را کاهش دهد.به ندرت، بینایی خود به خود باز می گردد. اگر انسداد در عروق کوچکتر وجود داشته باشد ، ممکن است در صورت درمان سریع بینایی در حدود 80٪ به حالت عادی برگردد.
تشخیص سکته چشمی به چه صورت است؟
پزشک چشم را معاینه می کند و از سابقه پزشکی بیمار سؤال می کند. او ممکن است از فرد بخواهد نمودار چشم را بخواند. همچنین قطره ای را در چشمان بیمار می‌ریزد تا مردمک های چشم را گشاد کند تا شبکیه چشم را از نظر هرگونه انسداد یا بررسی کند. همچنین ممکن است تستهای دیگری نیاز باشد:
تست میدان دید- بیمار به یک دستگاه نگاه می کند و هر بار که می بیند یک چراغ را فشار می دهد. این کار بررسی می کند که دید خود را از دست داده است یا نه.
لامپ شکاف دار- فرد جلوی میکروسکوپ مخصوصی می نشیند. نور باریکی از چشم عبور می‌دهند، بنابراین پزشک می تواند چیزهای غیر عادی را مشاهده کند.
آنژیوگرافی فلورسین- پزشک یک رنگ بی ضرر را در بازویبیمار تزریق می کند و از طریق جریان خون به شبکیه چشم منتقل می شود. یک دوربین ویژه از چشم عکس می گیرد تا نشان دهد کدام رگهای خونی مسدود شده اند.
توموگرافی انسجام نوری- قطره ای برای گشاد کردن مردمک استفاده می‌شود سپس یک دستگاه چشم را اسکن می کند تا تصویری دقیق از شبکیه ایجاد کند.
اگر پزشک فکر کند که یک لخته از قسمت دیگری از بدن باعث انسداد شده است، ممکن است آزمایش های دیگری را برای یافتن مشکلات در شریان ها و قلب پیشنهاد دهد. او همچنین ممکن است آزمایش خون را برای بررسی اختلالات لخته شدن و میزان کلسترول تجویز کند.
درمان
پس از سکته چشمی زمان اهمیت دارد تا بینایی به طور کامل از بین نرود و پزشکان بتوانند انسداد مرکزی شریان را پاک کرده و جریان خون را طی 90 تا 100 دقیقه بازگردانند و از صدمات پایدار جلوگیری کنند. اما پس از 4 ساعت، انسداد می تواند به بینایی کاملا آسیب برساند. پزشک ممکن است یک یا چند مورد از درمان های زیر را امتحان کند:
ماساژ : چشم پزشک برای جدا کردن لخته، پلک بسته را با انگشت ماساژ می دهد.
داروها: ممکن است داروهایی را برای لخته های ایجاد شده یا کاهش فشار در چشم‌ها تجویز شود. این داروها شامل داروهای مورد استفاده برای گلوکوم ، مانند استازولامید و دیاموکس (Diamox) است.
جراحی : بسته به علت سکته چشم و با توجه به علائم پزشک می تواند از عمل شبکیه چشم و یا تزریق دارو به داخل چشم است نماید.
فشار چشم بالا
فشار چشم حاصل نیرویی است که مایع زلالیه بر واحد سطح لایه خارجی چشم وارد می کند. این فشار به خودی خود بیماری نیست اما اگر افزایش پیدا کند می تواند باعث ایجاد بیماری اّب سیاه شود و می تواند عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. دیابت ، بیماری های چشمی خاص ، افزایش سن و سابقه خانوادگی افزایش فشار داخل چشمی از رایج ترین علت های افزایش فشار چشم محسوب می شوند. در چنین شرایطی فرد باید توسط متخصص چشم و شبکیه مرتب معاینه شود تا در صورت ظهور علائم بتوان به موقع درمان را آغاز کرد.
معمولا بیشتر مبتلایان به فشار چشم علائم خاصی ندارند . شروع درمان دارویی خوراکی یا تزریقی به عنوان اولین راه درمان این عارضه محسوب می گردد. اما قبل از هر چپیزی باید علت این عارضه توسط متخصص مورد بررسی قرار بگیرید.
در زمینه عارضه های ذکر شده چون سکته چشمی باید به متخصص شبکیه چشم مراجعه کرد. دکتر محمد باقر رجبی ، فوق تخصص شبکیه و لیزر از دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشند که در این زمینه می توانند به بیماران کمک نمایند.
