گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: از روزی که بورس روند صعودی را در پی گرفت، خرسندی در کنار نگرانی به رفتاری دوگانه تبدیل شد. عده ای خوشحال بودند که ظرفیت دیگری به دست آمده تا سرمایه های مردم به ویژه سرمایه های خرد به سوی بورس هدایت شوند و نقدینگی در فضای دیگری به غیر از سکه، دلار، خودرو، مسکن و ... به جریان می افتد، اما عده دیگری نگران حضور فرصت طلبان و سفته بازان در بورس بودند و اعتقاد داشتند چنانچه این بازار رها شود، مردم بی محابا به سرمایه گذاری در این فرصت می پردازند و این رویکرد افراطی باعث حباب در بورس می شود و روزگاری فرا می رسد که این حباب می ترکد و فاجعه ای همچون اعتراض نسبت به عملکرد موسسات مالی و اعتباری گسترده خواهد شد. اما بورس از شاخص ۶۰ هزار شروع به رشد کرد و از مرز ۲ میلیون واحد عبور کرد. اما یک باره روند سقوط را در پیش گرفت و به کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد تنزل کرد. در این هنگام عده ای که همواره نسبت به این وضعیت هشدار می داند، ژست حکیمانه و حق به جانب گرفتند و در مقابل، عده ای دیگر از فعالان عرصه بورس خطاب به سرمایه گذاران ماهیت بورس را بالا و پایین شده اعلام می کردند و از مردم می خواستند صبر پیشه کنند. اما براستی دلیل این صعود و سقوط چیست؟ بی شک نوسان هفته گذشته بازار بورس و نگرانی ایجاد شده برای سهامداران خرد نیازمند تحلیل است.
نوسانات غیر منطقی
در این رابطه حسین راغفر با بیان اینکه نوسانات در بازار سرمایه طبیعی، اما افزایش شاخص در ماههای گذشته خیلی منطقی نبوده است، گفت: برخی واحدهایی که سهامشان عرضه شد ازسالهای قبل زیانهای انباشته داشتند، اما سهام آنها، چند برابر شد که نشان میدهد که عوامل دیگری در رشد تقاضاها مؤثر بوده است. این کارشناس مسایل اقتصادی با بیان اینکه نوعی شکل بخشی به انتظارت مردمی باعث شد تعداد زیادی از هموطنان بدون آگاهی از دانش بورس به این بازار هجوم بیاورند، گفت: این موضوع میتواند آسیب زا باشد.استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا با تأکید براینکه بورس آئینه تولید است، گفت: تا زمانی که تولید در کشور رونق نگیرد، بازار سرمایه قابل اعتماد نخواهد شد.
اظهارنظرهای ضد و نقیض
از سوی دیگر عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، اظهار نظرهای ضد و نقیض از سوی برخی مسئولان را سم مهلک بازار بورس دانست و گفت: عمده سهامداران خرد دانش کافی را برای حضور در بازار سرمایه ندارند و این مهم دلیل دیگر نوسان بازار سرمایه است. محسن علیزاده در گفتوگو با خانه ملت گفت: سلب اعتماد مردم از بازار از جمله دلایل نوسان شاخص بورس بود که در پی اظهارات غیرکارشناسی مسئولان به وجود آمد، همچنین دلیل دیگر، عرضه و فروش سهام، حقوقیها است که سبب شد؛ حقیقیها یا همان سهامداران خرد نیز اقدام به فروش سهامهای خود کنند.نماینده سپیدان در مجلس با بیان اینکه عمده سهامداران خرد دانش کافی برای حضور در بازار سرمایه را ندارند و این مهم دلیلی دیگر برای نوسان بازار سرمایه است، افزود: بارها پیشنهاد شده قبل از صدور کد بورسی، دانش افراد برای حضور در بازار بورس سنجش شود، چراکه متاسفانه بسیاری از سهامداران دانش کافی را ندارند و آموزشهای رسانه ملی و دیگر رسانهها ناکافی است.عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، اظهارنظرهای ضد و نقیض از سوی برخی مسئولان را سم مهلک بازار بورس دانست و گفت: مسئولان در هر جایگاهی نباید در مورد مسئلهای -که در آن مسئولیتی ندارند- اظهارنظر غیرکارشناسی کنند البته این نشان از سوءمدیریت در کشور است.
لزوم تشکیل شبکه آموزش
عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس پیشنهاد تشکیل یک شبکه مجزا جهت آموزش بورس در رسانه ملی را داد و دلیل مثبت شدن شاخص بورس در چند روز اخیر را تصمیمات خوب وزارت اقتصاد و استفاده از نظرات کارشناسان و اقتصاددانان دانست. وی بازگشت حقوقیها به بازار سرمایه را دلیل دیگر سبز شدن شاخص ها در بورس عنوان کرد و افزود: افزایش سقف اعتباری کارگزاریها و مکلف شدن برخی از صندوقها به خریداری سهام عدالت از دیگر دلایل جلب اعتماد مردم و سبز شدن شاخص بورس است.
مصوبات غلط اصلاح شد
در همین رابطه کارشناس بازار سرمایه با تحلیل علل ریزش بورس در هفتههای اخیر و با تاکید بر اینکه بازار به مدار رشد بازگشته است، گفت: اصلاح مصوبات غلط وحمایت رسانهها عامل بازگشت اعتماد مردم به بازار است.محمد خبری زاد در گفت وگو با مهر گفت: بازار از ۱۹ مرداد که شاخص رقم ۲ میلیون و ۷۰ هزار واحد را لمس کرد، شروع به ریزش کرد که بهانه اولیه برای آغاز این ریزش، اخبار مربوط به عدم عرضه دارا دوم بود.
وی افزود: اما در آن زمان چند اتفاق دیگر نیز رخ داده بود از جمله اینکه رشد زیاد قیمتها از ابتدای سال ۱۳۹۹ در اکثر نمادهای بازار رقم خورده بود و به عبارت مصطلح میان فعالان بازار، قیمتها پُر شده بود و اکثریت نمادها بیشارزش شده بودند.کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اتفاق دوم که شدت آن اثرگذارتر از سایر اتفاقات بود، آغاز عرضه ۳۰ درصد دوم سهام عدالت در بازار آن هم به شکل خُرد بود.
فروش یک باره
کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: در حال حاضر هسته معاملات بدون اختلال در حال فعالیت است و دیگر شاهد بروز اختلال در سیستم معاملات نیستیم اما در آن دوره، هسته معاملات اختلالهای زیادی به خود دید؛ که همین امر باعث شد کارگزارانی که مأمور به فروش سهام عدالت بودند، سفارشات خود را برای اطمینان از فروش، تا دامنه منفی وارد سیستم کردند که همین امر باعث شد که بازار از روند مثبت به روند منفی تغییر جهت داده و حتی تعدادی از نمادهای بزرگ بازار که در آن روز صف خرید داشتند با این اتفاق، ناگهان به صف فروش نشستند که همین امر به کل بازار تسری پیدا کرد.
عرضه ناگهان سهام عدالت
وی علت دیگری که از نظر اثرگذاری منفی بر بازار، مکمل عرضه ناگهانی و سنگین سهام عدالت بود را ابلاغ مصوبه هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر کاهش نسبت سرمایه گذاری در سهام صندوقهای با درآمد ثابت دانست و ادامه داد: بر اساس ابلاغیه مذکور، سرمایه گذاری صندوقهای سرمایه گذاری مکلف شدند از ۱۱ مرداد تا ۱۱ شهریور سهم سهام در پرتفوی خود را از ۱۰ به ۵ درصد کاهش دهند؛ البته از زمانی که این ابلاغیه رسانهای شد و رسانهها و فعالان بازار نسبت به آن در زمانی که بازار منفی بود، انتقاد کردند، سازمان بورس با ابلاغیه جدید، سقف سرمایه گذاری صندوقهای درآمد ثابت در سهام را به ۱۵ درصد افزایش داد.خبری زاد آخرین مؤلفه تأثیرگذار در ریزش بازار را کاهش سقف اعتباری کارگزاریها به مشتریان آنها عنوان و اظهار کرد: سقف این اعتبار از ۲۰ به ۱۰ درصد پرتفوی مشتریان کاهش یافت که به مرور باعث کاهش تقاضا و افزایش عرضهها در بازار شد؛ که البته این موضوع نیز با اعتراض فعالان بازار مواجه شد و سازمان بورس بار دیگر این سقف اعتباری را از ۱۰ به ۲۰ درصد بازگرداند و برای خریدهای اعتباری خود کارگزاریها نیز سقف ۵۰ درصد لحاظ شد.
وی خاطرنشان کرد: نرخ بهره دریافتی از مشتریان کارگزاریها برای خرید اعتباری، ۲۱ تا ۲۳ درصد است؛ بازار از ابتدای سال تا کنون ۴ برابر شده است و اگر میانگین بازدهی سهام مشتریان بزرگ کارگزاریها را ۳۰۰ درصد در نظر بگیریم، میبینیم که دریافت اعتبار برای سرمایه گذاران بسیار جذاب میباشد.
