گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: یکی از چالشهای جدی و مهم اقتصاد کشور، افزایش قیمت دلار و بی ارزش شدن پول ملی است. در این شرایط قیمت بسیاری از کالاها و اجناس مرتبط با ارز، به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار می گیرد. امروزه بیشتر محصولات و کالاهایی که در داخل کشور تولید می شود، وابستگی به دلار دارد. به عبارت بهتر بسیاری از کالاها یا مستقیم از خارج وارد می شود و یا بخشی از مواد اولیه آن وارداتی است. به همین دلیل از تغییرات قیمت ارز تاثیر می پذیرد. هنگامی که قیمت مرغ گران می شود، سیل انتقادات به سمت مرغداری ها سرازیر می شود، این در حالی است که مرغدار ناچار است دان مرغ را از خارج وارد کند و همین دان مرغ در مدت کوتاهی رشد وحشتناکی داشته است. این شرایط در صنعت پوشاک نیز حاکم است و بسیاری از بخش های پوشاک همچون دکمه، زیپ، نخ و... از خارج وارد می شود که این در مورد بقیه کالاها نیز صادق است.
چاره ای جز گرانی نیست
در این شرایط بهترین کار آن است که مسئولان مردم را در خصوص گرانی ها اقناع و به مردم اعلام کنند که تولید کننده چارهای جز گران کردن کالا و محصولاتش ندارد. چگونه انتظار داریم یک تولید کننده تمام کالاها و مواد اولیه را که برای تولید تهیه می کند، به قیمت گران بخرد، اما کالای نهایی را با همان قیمت قبلی بفروشد؟ در این شرایط مبارزه با گرانی هیچ توجیهی ندارد، زیرا مشکل گرانی است و گرانفروشی نیست.در این شرایط سازمان حمایت از مصرفکننده و تولیدکننده سرگردان می شود که چه کسی مسبب گرانی است و یقه چه کسی را باید بگیرد.
تفاوت گرانی با گرانفروشی
مشکل اصلی نبود بین گرانی و گرانفروشی است. امروزه افراد بسیاری ارز دولتی گرفته اند و قرار بر این بوده کالاهایی را که وارد کرده یا موارد اولیه ای که با آن تولیدی داشته اند، بر اساس ارز دولتی در بازار عرضه کنند. اما این افراد برای کسب سود بیشتر و رسیدن به اهداف طمع کارانه خود، این کالا ها را احتکار کرده و در بازار به چندین برابر قیمت می فروشند. بنابراین لازم است با این افراد با جدیت و شدت برخورد شود. در اینجا نهادهایی مثل سازمان بازرسی، سازمان تعزیرات حکومتی، سازمان حمایت از مصرف کننده و بسیاری نهادهای دیگر موظف هستند با جدیت ورود کنند و با این متخلفان و سودجویان برخورد داشته باشند. بنابر این لازم است تفاوت بین گرانی و گرانفروشی را توصیف کنیم و بین این دو فرق بگذاریم. اگر فردی کالایی را تولید می کنند، پس از کسر هزینههای آن با سود منطقی و تعیین شده در قانون، کالایش را می فروشد، بنابر این اگر قیمت این کالا گران باشد، توجیه دارد و نمیتوان به این فرد اتهام گرانفروشی زد. در این شرایط برای این تولید کننده نیز مشکلی وجود ندارد، اما هنگامی که فردی کالایی را تولید میکند و پس از کسر هزینههای تولید، آن را به چندین برابر قیمت و با سود کلان تر می فروشند، این فرد متخلف است و به عنوان یک فرصت طلب از شرایط موجود کشور، باید مورد بازخواست و مجازات قرار بگیرد.
گرانی های توجیه پذیر
گرانی های غیرقابل انکار آن دسته از کالاها و خدماتی هستند که تحت تاثیر شرایط موجود گران شده اند. امروزه به هیچ عنوان نمیتوان منکر تاثیر تحریم ها بر قیمت ها و کالاها شد. واقعیت آن است که برای خرید مواد اولیه، ناچار هستیم ارز را با شرایط خاص به خارج از کشور منتقل کنیم و حتی برای خرید کالا یا مواد اولیه مورد نیاز ناچار هستیم با ابزارهای مختلف تحریم ها را دور بزنیم تا فروشندگان مواد اولیه و ماشین آلات، رغبت به فروش کالا به ایران داشته باشند. همین ابزارها و راهکارهای دور زدن تحریم ها، قیمت مواد اولیه و ماشین آلات تولید را چندین برابر افزایش می دهد. نکته بدتر وجود فرصت طلبانی است که کالاها را با روش های مختلف خریداری و انبار میکنند تا در قالب احتکار، به سودهای کلانی دست پیدا کنند. این افراد نیازمند برخوردهای جدی تری هستند که در وهله اول میبایست مورد شناسایی قرار گیرند و جامعه ماهیت این افراد فرصت طلب را بشناسد.
اصناف مقصر نیستند در این رابطه رییس اتاق اصناف تهران میگوید: اصناف مقصر گرانی نیست و قیمتگذاری باید به گونهای برنامهریزی شود که بازار با کمبود کالا مواجه نشود. قاسم نوده فراهانی گفت: منبع گرانی اصناف نیست و قیمت کالاها را قبل از کمبود و گرانی باید مدیریت کرد. گرانی و گرانفروشی هرکدام جایگاه خود را دارد اما به طور کلی گرانی به اصناف ربطی ندارد و اصناف نمیتوانند کالا را گران کند. آنچه مردم در بازار میبینند به ظاهر گرانفروشی است اما این گرانی است نه گرانفروشی. به طور مثال گرانی تخم مرغ باید قبل از اینکه در بازار دیده شود مدیریت شود.وی با بیان اینکه بارها به واحدهای صنفی تاکید شده هیچ کالایی بدون فاکتور رسمی نباید دریافت شود چون کالای بدون فاکتور قاچاق است و برخورد میشود، تصریح کرد: برای قیمتگذاری باید به گونهای برنامهریزی شود که بازار با کمبود کالا مواجه نشود چراکه کمبود کالا موجب گرانی کالا خواهد شد. چنانچه مشکلی در قیمت گذاری سازمان حمایت است باید تغییر قیمت ها به موقع باشد که در بازار مشکلی ایجاد نشود.
لزوم نظارتهای هوشمند
همچنین معاون نظارت بر کالاهای سرمایهای و خدمات سازمان حمایت با بیان اینکه همه مسئولینی که در حوزه تامین، توزیع و نظارت بربازار هستند، مسوول هستند گفت: نظارتها اکنون همچنان انجام میشود اما چرا نتیجه نظارت مححق نمیشود به این دلیل است که نظارتها باید هوشمند باشد. سید جواد احمدی گفت: ضعف نظارتی وجود ندارد و سخنان رئیس جمهور مبتنی بر این است که نظارتها باید هوشمندانه باشد. قیمت ناعادلانه در خودرو، مسکن و ارز است اما در مواد غذایی نیست. بنابر شواهد، آنچه اکنون در سطح بازار برای نظارت انجام میشود با استفاده از حداکثر توان نیروی انسانی و امکاناتی که در اختیار وزارت صمت است، انجام میشود.وی افزود: به نظر بنده خطاب رئیس جمهور همه دستگاههای نظارتی و فعالان اقتصادی با توجه به شرایط اقتصادی و جنگ اقتصادی بوده است و اگر معتقدند ضعف نظارتی وجود دارد باید نظارتها دقیقتر شود.
ضعف نظارت را قبول داریم
همچنین سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی گفت: ضعف نظارت را قبول داریم همچنانکه هم مردم ضعف نظارتی را میبینند هم رئیس جمهور بر این امر تاکید داشتند. در جلسه دو روز گذشته با دستگاههای متولی، معاون دادستان درباره رصد انبارها از ثبت نشدن موجودی انبارها گلهمند بودند. سیدیاسر رایگانی افزود: در شرایط تحریم و کرونا و مشکلات کرونا کالا وارد کشور میشود اما چرخه توزیع معیوب اجازه نمیدهد کالا به نحو مطلوب به دست مصرف کننده برسد.
دولت باید رو راست باشد
این مهم نباید فراموش شود که دولت باید با مردم رو راست باشد و تمام شرایط کشور را بی کم و کاست به مردم توضیح دهد. امروزه سکوت دولت به زیان تولید کننده تمام میشود، زیرا مردم گمان میکنند تولیدکنندگان گرانفروشی میکنند تا سودهای کلانی به دست بیاورند و در این بین، دولت نیز ژست مبارزه با گرانفروشی می گیرد و با شعار درمانی سعی میکند خود را در نزد مردم موجه جلوه دهد. نتیجه آنکه دولت برای خالی کردن از زیر بار مسئولیت تصمیماتی که گرفته، تولید کننده و مصرف کننده را در مقابل هم قرار میدهد. در این شرایط مردم زبان انتقاد را به سمت تولیدکننده می گشایند و در بسیاری از موارد اتهامات و ادبیاتی در مورد تولید کننده به کار می برند که در شأن آن تولید کننده نبوده است. بهتر آن است که دولت با مردم صداقت داشته باشد و تمام شرایط را به مردم بگوید و حق انتخاب را به مردم بدهد. اگر مردم بدانند که شرایط اقتصادی تا چه اندازه ناشی از تحریم ها و تهدیدها و سیاست خارجی است، آنگاه این مردم هستند که باید تصمیم بگیرند در مقابل این مشکلات تحمل خود را بالا ببرند و راحت تر افزایش قیمت ها را می پذیرند. نکته آخر اینکه وقتی قیمتها افزایش سرسام آوری دارد، باید قدرت خرید حقوقبگیران را نیز افزایش داد. اینکه انتظار داشته باشیم بخش اعظم جامعه ما را که حقوق بگیران تشکیل میدهند، تحت شرایط سختی زندگی کنند، بی انصافی است و باید برای این مهم چاره اندیشی شود.
