گروه بورس: شورای عالی بورس هفته گذشته تصمیم هایی برای حمایت از بازار سرمایه گرفت. یکی از این تصمیات «لغو ممنوعیت بانک ها از سرمایه گذاری در بورس» بود. یکی از تصمیمات اتخاذ شده در این جلسه، منع مشارکت بانک‌ها در رابطه با مفاد ماده ۱۶ و ۱۷ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور بود که در این زمینه اعلام شد بانک‌ها مجاز به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه خواهند بود و به گفته رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، چنین تصمیمی نقش بانک‌ها در تاسیس نهادهای مالی در بورس را تقویت خواهد کرد.
در ابتدا این مصوبه با برخی از حاشیه‌ها همراه شد و شایعه عدم قابلیت اجرای مصوبه شورای عالی بورس و مغایرت این مصوبه با قانون رفع موانع تولید و خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری را مطرح کردند. گستردگی این اعتراضات تا جایی پیش رفت که در این خصوص «حمیدرضا حاجی‌بابایی»، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مورد این مصوبه جدید شورای عالی بورس در توییتر نوشت: مصوبه شورای عالی بورس در رابطه با الغای مواد۱۶ و۱۷قانون رفع موانع تولید، برای ورود بانک‌ها و موسسات اعتباری به بازار سهام کشور، تخلف قانونی و عبور از مجلس است. باید مراقب اعتماد و منافع عمومی بود.
احسان رضاپور کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با تجارت آنلاین، معتقد است: بانک ها بتوانند منابعشان را عمدتا به سرمایه گذاری های کوتاه مدت و تسهیلات کوتاه مدت تخصیص بدهند و تامین مالی های بزرگ این چنینی در حوضه های صنعتی و زیر بنایی کشور و تمرکز تامین مالی،از نظام بانکی به نظام بازار سرمایه منتقل شود. در ادامه مشروح صحبت های وی را در خصوص وضعیت بورس و لغو ممنوعیت سرمایه گذاری بانک ها در بازار سرمایه می خوانید.
*به نظر شما لغو ممنوعیت بانک ها از سرمایه گذاری در بورس چه اثراتی می تواند داشته باشد؟
ما قوانین بالا دستی داشتیم که بانک هارا مکلف می کردند تا از سرمایه گذاری هایشان خارج شوند و کل تمرکز منابع بانک ها به فعالیت اصلی بانک ها در حوزه ی جلب سپرده و و در ارائه تصحیلات است تخصیص پیدا کنند اما در اکثر کمپانی های بزرگ دنیا که عمدتا در حوزه های پیش بنایی فعالیت میکنند و صنایع مهم که شرکت های زیر بنایی یک کشور را تشکیل می دهند به این خاطر که تجمیع منابع و تخصیص آنها به پروژه ها ممکن است ابزار و سازکار های مناسب در نظام بازار سرمایه طراحی نشده باشد یا اینکه این ابزار ها نتوانند ان منابع را تجمیع کنند و در اختیار پروژه ها قرار دهند،دیدیم که خیلی از بانک ها در این حوزه ها نقش اولیه را بازی می کنند و بعد به مرور زمان طی یک پروسه ی زمانی مشخص از سرمایه گذاری ها خارج می شوند.
موضوعی که مطرح است و در کشور ما همیشه وجود داشته این است که عمده ی شرکت هایی که در حوزه ی صنعت معدنی، فلزی،ریلی ، پتروشیمی و صنایعی از این قبیل که حضور داشتند میبینیم که نقش بانک ها در ایجاد این شرکت ها بسیار پر رنگ بوده و شاید بتوانیم بانک ها را به عنوان محرک و عامل این درآمد خیلی از این شرکت ها بدانیم. خب طبیعتا با محدود شدن اینها برای اقدام و انجام سرمایه گذاری های توسعه ای و زیر بنایی،پروژه هایی که در این زمینه ها در کشور تعریف میشد، در چند سال اخیر با محدودیت های جدی در زمینه ی تامین مالی مواجه شده اند؛چون ابزار های تامین مالی مناسب و آن اعتمادی که از طریق بازار سرمایه باید جلب کنند ایجاد نمی شد و زیر ساخت ها برای تامین مالی بزرگ از طریق بازار سرمایه موجود نبود. در چند سال اخیر اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده و ابزار های مهمی مثل صندوق پروژه،صندوق زمین ساختمان و انواع اوراق مشارکت ها طراحی شده و به بازار معرفی شدند ولی هنوز فرهنگ و دانش استفاده از این ابزار ها و هماهنگی در اماده سازی ارکان مختلف به خصوص در حوزه های تضامین و تعهد دارای ضعف بوده و نتوانسته این منابع را تامین کند و به پروژه ها تخصیص دهد که این به مرور در چند سال اخیر وضعیت رو به بهبودی را طی کرده و فکر میکنم در سال های اینده هم شاهد اتفاقات مهمی در این زمینه باشیم و بانک ها بتوانند منابعشان را عمدتا به سرمایه گذاری های کوتاه مدت و تسهیلات کوتاه مدت تخصیص بدهند و تامین مالی های بزرگ این چنینی در حوضه های صنعتی و زیر بنایی کشور و تمرکز تامین مالی،از نظام بانکی به نظام بازار سرمایه منتقل شود.
*مشکلات تامین مالی پروژه ها چیست؟
در چند سال اخیر چون دانش و فرهنگ کافی هنوز ایجاد نشده بود،تامین مالی پروژه ها با مشکل جدی مواجه شده بود و تعداد زیادی از واحد های صنعتی و پروژه های بزرگ توسعه ای و عمرانی به خاطر این بلاتکلیفی بین بازار سرمایه و بازار پول،معطل مانده بوند.اما حالا این برنامه ریزی ای که مجددا انجام شده در جهت اینکه دست بانک ها کمی بازتر باشد و به نظر می رسد کمی ماهیت حمایتی داشته باشد و خیلی سیاست بلند مدت نداشته باشد و بانک ها هم با توجه به اینکه سیاست های کلی این حوزه را می دانند، نباید نسبت به سرمایه های بلند مدت و خیلی سنگین رو بیاورندچون طبیعتا دوباره ممکن است به راه اصلی خود برگردنند ومجددا ان جرائم و فشار هایی موقع خروج از سرمایه گذاری ها داشتند متحمل شوند.بنابراین خود بانک ها هم به این سمت نمی روند اگر هم ورود کنند با ورود هایی مقطعی با رقم های کوچک تر در حوزه های سرمایه گذاری و شرکتی است.وگرنه مجددا الزامات و قوانین به سمت قبلی خود بازخواهد گشت چون ابزار بازار سرمایه و دانش و شناخت ان هم روز به روز کامل تر می شود و کم کم این وزنه از روی دوش بانک ها برداشته خواهد شد که می توانند انهارا در حوضه ی فعالیت اصلی خودشان اقدام کنند و مشغول به کار باشند.البته که من این قضیه را کوتاه مدت می دانم و به نظرم به بانک ها به این دلیل که میدانند جهت گیری و مسیر کلی به سمت خروج بانک ها از موضوع بنگاه داری است،حتما ملاحظات لازم را دارند و رعایت نکردن اینها ممکن است برایشان جرائم و فشار های مختلفی در پی داشته باشد،پس با احتیاط با در این راه قدم خواهند گذاشت و سرمایه گذاری هایی که انهارا در راه مدیریتی قرار بدهد ویا درصد های بزرگی از سهام شرکت هارا دریافت کنند،انجام نخواهند داد وهمچنان سیاستشان را برای عدم ورود به بنگاه هارا ادامه خواهند داد.
*این منابع چگونه باید تخصیص یابد؟
همینطور که در کوتاه مدت در بازار سرمایه به خاطر نقش حمایتی و تقویت سمت تقاضا می تواند در برگشت اعتماد سهام داران اتفاق مثبتی باشد و باید حواسمان باشد که در این منابع عمدتا نباید منابعی باشند که برای بلند مدت در بازار فعالیت داشته باشد چون بانک ها از طریق شرکت های سرمایه گذاری خودشان ونهاد های زیر مجموعهشان که این نقش را به عهده دارد، عمدتا این کار را انجام می دهند و شاید ظرورتی نداشته باشد که به عنوان یک برنامه ی کلی در سرمایه گذاری مستقیم بانک ها را در بازار سرمایه داشته باشیم.
