مجيدسليمي‌بروجني
چند سالي مي‌شود كه مناسبات تهران و رياض غبارآلود است و تعرض شرطه‌هاي سعودي به دو نوجوان ايراني موجي از نارضايتي را در جامعه ايراني به دنبال داشت. حادثه مذكور كه به تعليق سفرهاي عمره حجاج ايراني منجر شد، اگرچه در نوع خود بي‌سابقه بود، اما نخستين باري نبود كه منجر به توقف موقت سفر ايرانيان به عربستان مي‌شود. طي چند دهه گذشته حداقل در دو نوبت ديگر، حوادث مشابهي در خاك عربستان رخ داد كه باعث شد مقامات تهران اين سفر زيارتي را معلق كنند. اولين حادثه مربوط به دهه 20شمسي و ديگري مربوط به دهه 60 شمسي بود. در سال‌هاي اخير سهميه ايران در عمره مفرده بين 800 تا 900 هزار زائر در سال متغير بوده است. بر طبق آمار و ارقام، هزينه‌هاي سفر عمره در ماههاي مختلف سال و با توجه به نوع پرواز و نوع هتل هاي محل اقامت زائران بين 9/1 ميليون تومان تا 9/3 ميليون تومان متغير است. (لازم به ذكر است قيمت فيش‌هاي هر سفر عمره در بازار آزاد تقريبا 2 برابر اين ارقام است).
در صورت اعزام 850 هزار نفر زائر در طول يكسال مجموع هزينه‌اي كه حجاج ايراني سالانه براي سفرهاي عمره پرداخت مي‌كنند. تقريباً دو هزار و پانصد ميليارد تومان خواهد شد. در كنار اين هزينه اگر هر زائر بطور ميانگين يك ميليون تومان صرف خريد سوغات كند، رقمي نزديك به 850 ميليارد تومان صرف خريد سوغات خواهد شد. جمع اين هزينه‌ها گوياي اين است كه عمره‌گزاران ايراني در سال سه‌هزار و 300 ميليارد تومان براي اين سفر زيارتي هزينه مي‌كنند. در مورد حج تمتع نيز سالانه بين 60 تا 100 هزار نفر ايراني به عربستان مي‌روند. هزينه رسمي هر سفر حج تمتع بين 8 تا 10 ميليون تومان است كه در بازار آزاد اين نرخ تا دو برابر قابل خريد و فروش است. با اين حساب مي‌توان گفت كه مجموع سفر حج تمتع ايرانيان در هر سال تقريبا 700 ميليارد تومان است. از آنجائيكه كه طبق فرهنگ ما ايرانيان در سفر حج تمتع سوغات بيشتري خريداري مي‌كنيم، مي‌توان گفت متوسط خريد سوغات توسط هزار زائر 2 ميليون تومان است كه جمعاً در حدود 150 ميليارد تومان مي‌شود. جمع اين هزينه‌ها براي حج تمتع يكسال تقريبا 850 ميليارد تومان مي‌شود. با در نظر گرفتن اين ارقام جمع هزينه‌هاي عمره مفرده و حج تمتع براي هر سال چهارهزار و يكصد و پنجاه ميليارد تومان مي‌شود. قابل ذكر است كه بخشي از اين هزينه‌ها سهم مديران كاروان‌ها و شركت‌هاي حمل و نقل هوايي و... مي‌شود. طبق برآورد‌ها پيش‌بيني مي‌شود شمار حج‌گزاران تا سال 2025 ميلادي به 17 ميليون نفر افزايش يابد. خيل عظيم زائران سرزمين وحي، صنعت توريسم عربستان سعودي را نيز به همان نسبت توسعه مي‌دهد و آن را به دومين صنعت قدرتمند عربستان تبديل كرده است. اقتصاد‌دانان، درآمد عربستان سعودي از نفت حج واجب و عمره را در سال 2012 ميلادي حدود 16 ميليارد و 500 ميليون دلار اعلام كرده‌اند و اين درآمد در سال 2014 به 18 ميليارد و 600 ميليون دلار افزايش يافته است. بر طبق آمار اعلام شده درآمد عربستان از حج، چيزي در حدود سه درصد كل درآمد عربستان سعودي است كه در كل رقم ناچيزي به نظر مي‌رسد، همين امروز كه قيمت جهاني نفت به شدت پايين آمده فروش نفت عربستان حداقل 500 ميليون دلار در روز است و درآمد چهارهزار ميليارد تومان اين كشور از زائران ايراني نقش قابل توجهي در اقتصاد اين كشور ندارد بنابراين بعيد به نظر مي‌رسد كه حربه تحريم عمره نقش مهمي در تغيير رفتار عربستان سعودي داشته باشد. عمره مفرده يك عمل مستحب است و عده‌اي از هموطنانمان به اين سفر به چشم زيارت و سياحت توامان نگاه مي‌كند. اگر كسي مستطيع است بايد بتواند هزينه حج خود را تامين كند. اما در شرايط كنوني بسياري از كساني كه راهي سفر عمره مي‌شوند شرط استطاعت را ندارند. با يك حساب سرانگشتي مي‌توان بررسي كرد كه با اين چهارهزار ميليارد تومان حداقل مي‌توان يكصد هزار شغل ايجاد كرد. به عقيده من در كشوري كه بيكاري يكي از بزرگترين مشكلات اقتصادي و اجتماعي است و با ركود دست و پنجه نرم مي‌كنيم نبايستي سرمايه كشور با ارز يارانه‌اي به اعزام هاي افرادي به دفعات متعدد به حج اختصاص يابد، بنابراين به نظر مي‌رسد رويه كنوني اعزام برخي زائران ايراني به حج عمره كه چندين چند بار سفر خود را تكرار مي كنند از نظر اقتصادي فاقد توجيه است. از سوي ديگر با توجه به قضاياي اخير، از نظر مذهبي هم مراجع تقليد بايستي نظر بدهند كه آيا يك مسلمان حق دارد خود را در معرض «ايهان» (مورد توهين واقع شدن) قرار دهد تا به سفر مستحبي برود؟ در مجموع مي‌توان گفت در شرايط فعلي كه ايجاد اشتغال براي جوانان يك دغدغه ملي و شايد توان گفت يك واجب عيني است نبايد به قيمت پر شدن كينه افراد و گروههاهي كه منافع‌شان با كسب و كار عمره گره خورده منابع و سرمايه‌هاي كشور را صرف اين كار كرد؛ فراموش نكنيم كه پروردگار متعال نيز سفر حج را نه واجب، بلكه مستحب معرفي كرده است.
در صورت اعزام 850 هزار نفر زائر در طول يكسال مجموع هزينه‌اي كه حجاج ايراني سالانه براي سفرهاي عمره پرداخت مي‌كنند. تقريباً دو هزار و پانصد ميليارد تومان خواهد شد. در كنار اين هزينه اگر هر زائر بطور ميانگين يك ميليون تومان صرف خريد سوغات كند، رقمي نزديك به 850 ميليارد تومان صرف خريد سوغات خواهد شد. جمع اين هزينه‌ها گوياي اين است كه عمره‌گزاران ايراني در سال سه‌هزار و 300 ميليارد تومان براي اين سفر زيارتي هزينه مي‌كنند. در مورد حج تمتع نيز سالانه بين 60 تا 100 هزار نفر ايراني به عربستان مي‌روند. هزينه رسمي هر سفر حج تمتع بين 8 تا 10 ميليون تومان است كه در بازار آزاد اين نرخ تا دو برابر قابل خريد و فروش است. با اين حساب مي‌توان گفت كه مجموع سفر حج تمتع ايرانيان در هر سال تقريبا 700 ميليارد تومان است. از آنجائيكه كه طبق فرهنگ ما ايرانيان در سفر حج تمتع سوغات بيشتري خريداري مي‌كنيم، مي‌توان گفت متوسط خريد سوغات توسط هزار زائر 2 ميليون تومان است كه جمعاً در حدود 150 ميليارد تومان مي‌شود. جمع اين هزينه‌ها براي حج تمتع يكسال تقريبا 850 ميليارد تومان مي‌شود. با در نظر گرفتن اين ارقام جمع هزينه‌هاي عمره مفرده و حج تمتع براي هر سال چهارهزار و يكصد و پنجاه ميليارد تومان مي‌شود. قابل ذكر است كه بخشي از اين هزينه‌ها سهم مديران كاروان‌ها و شركت‌هاي حمل و نقل هوايي و... مي‌شود. طبق برآورد‌ها پيش‌بيني مي‌شود شمار حج‌گزاران تا سال 2025 ميلادي به 17 ميليون نفر افزايش يابد. خيل عظيم زائران سرزمين وحي، صنعت توريسم عربستان سعودي را نيز به همان نسبت توسعه مي‌دهد و آن را به دومين صنعت قدرتمند عربستان تبديل كرده است. اقتصاد‌دانان، درآمد عربستان سعودي از نفت حج واجب و عمره را در سال 2012 ميلادي حدود 16 ميليارد و 500 ميليون دلار اعلام كرده‌اند و اين درآمد در سال 2014 به 18 ميليارد و 600 ميليون دلار افزايش يافته است. بر طبق آمار اعلام شده درآمد عربستان از حج، چيزي در حدود سه درصد كل درآمد عربستان سعودي است كه در كل رقم ناچيزي به نظر مي‌رسد، همين امروز كه قيمت جهاني نفت به شدت پايين آمده فروش نفت عربستان حداقل 500 ميليون دلار در روز است و درآمد چهارهزار ميليارد تومان اين كشور از زائران ايراني نقش قابل توجهي در اقتصاد اين كشور ندارد بنابراين بعيد به نظر مي‌رسد كه حربه تحريم عمره نقش مهمي در تغيير رفتار عربستان سعودي داشته باشد. عمره مفرده يك عمل مستحب است و عده‌اي از هموطنانمان به اين سفر به چشم زيارت و سياحت توامان نگاه مي‌كند. اگر كسي مستطيع است بايد بتواند هزينه حج خود را تامين كند. اما در شرايط كنوني بسياري از كساني كه راهي سفر عمره مي‌شوند شرط استطاعت را ندارند. با يك حساب سرانگشتي مي‌توان بررسي كرد كه با اين چهارهزار ميليارد تومان حداقل مي‌توان يكصد هزار شغل ايجاد كرد. به عقيده من در كشوري كه بيكاري يكي از بزرگترين مشكلات اقتصادي و اجتماعي است و با ركود دست و پنجه نرم مي‌كنيم نبايستي سرمايه كشور با ارز يارانه‌اي به اعزام هاي افرادي به دفعات متعدد به حج اختصاص يابد، بنابراين به نظر مي‌رسد رويه كنوني اعزام برخي زائران ايراني به حج عمره كه چندين چند بار سفر خود را تكرار مي كنند از نظر اقتصادي فاقد توجيه است. از سوي ديگر با توجه به قضاياي اخير، از نظر مذهبي هم مراجع تقليد بايستي نظر بدهند كه آيا يك مسلمان حق دارد خود را در معرض «ايهان» (مورد توهين واقع شدن) قرار دهد تا به سفر مستحبي برود؟ در مجموع مي‌توان گفت در شرايط فعلي كه ايجاد اشتغال براي جوانان يك دغدغه ملي و شايد توان گفت يك واجب عيني است نبايد به قيمت پر شدن كينه افراد و گروههاهي كه منافع‌شان با كسب و كار عمره گره خورده منابع و سرمايه‌هاي كشور را صرف اين كار كرد؛ فراموش نكنيم كه پروردگار متعال نيز سفر حج را نه واجب، بلكه مستحب معرفي كرده است.
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین