علی دینی ترکمانی
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
یکی از مواردی که هنگام انتخابات به صورت جدی شاهد هستیم، وعدههای اقتصادی در انتخابات است که به نظر می رسد دیگر کاربرد جدی نداشته باشد. شاید در دورههای قبل این موضوع اتفاق افتاد و برخی از کاندیداها با شعار یارانه نقدی توانستند آرای مردم را جذب کنند، اما بعدها مشاهده شد که چنین سیاستی موفق نبوده است. اما موضوع اصلی در انتخابات پیشرو درصد پایین مشارکت خواهد بود که دلیل اصلی آن نارضایتی افکار عمومی نسبت به وضعیت اقتصادی است یعنی افرادی که در گذشته رای دادهاند، همراه با مطالبات اجتماعی بوده اما پاسخی دریافت نکردهاند. به تعبیر نظریه « اعتراض، وفاداری و خروج» آلبرت هیرشمن مردم از طریق صندوق رای اعتراض خود را بیان میکنند و وقتی پاسخی دریافت نمیکنند امکان دارد که دوباره به صندوق رای روی نیاورند. احتمالا در چنین شرایطی، کاندیدای جریانی که این موقعیت به نفع آن است یعنی با درصد مشارکت پایین احتمال برنده شدن آن وجود دارد از این وضعیت استقبال کند بنابراین بدنبال ایجاد شرایط بهتر نخواهد بود.
تجربه نشان داده که پایگاه اجتماعی اصولگرایان معمولا در انتخابات مشارکت میکنند. اما آنهایی که مطالباتشان در ارتباط با تغییرات ساختار قدرت، حکمرانی و نوع نگاه به بیرون است، تحت تأثیر چنین جاذبههای قرار نمیگیرند. تجربه انتخابات قبلی و روند تحولات اجتماعی نشان داده که بالای ۷۰ یا ۸۰ درصد مطالبات مردم همگن و همجنس است، هرچند شدت و ضعف داشته باشد اما در یک جبهه قرار میگیرند. همچنین ۱۵ یا ۲۰ درصد در جبهه دیگر است بنابراین کسانی که وضعیت بلاتکلیفی دارند درصد اندکی هستند.
اگر نیروی سیاسی اصلاحطلب از وعدههای اقتصادی استفاده کند در حالیکه بخشی از پایگاهشان به این جمعبندی رسیده باشد که پاسخ لازم را از صندوق لازم نمیگیرند، نمیتواند با چنین ابزارهایی آنها را تحت تاثیر قرار داد چون آنها به نوعی صاحب تحلیل و فکر هستند. از سوی اگر نیروی سیاسی اصولگرا هم این شعارها را بدهد تفاوت چندانی ندارد چون به هرحال پایگاه اجتماعی آنها رای خواهند داد و آنهایی که در جبهه قرار دارند قطعا تحت تاثیر این سیاستها قرار نمیگیرد. مثلا در دوره قبل یکی از کاندایدها پشت شعارهای پوپولیستی و افزایش یارانه به ۲۵۰ هزار تومان بود اما در نهایت از نظر کسب رای موفق نبود. اکنون شرایط اقتصادی به ویژه در مورد ۷ دهک مهم است اما اکثریت جامعه ایران مطالبات تحولخواهانه دارند، بنابراین بعید است به جریانی رای بدهند که با افکارشان مغایرت دارد و قطعاً این اتفاق نمیافتد.
