موافقت اعضای اوپک با کاهش تولید نفت

مهدی عسلی در آستانه برگزاری یکصد و شصت و هشتمین نشست عادی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در وین، مهمترین چالش این سازمان را فقدان یک توافق واقعی بر سر چگونگی مدیریت عرضه برای برقراری ثبات در بازار نفت دانست و گفت: بیشتر کشورهای اوپک غیر از عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید برای حفظ قیمتها موافقند اما بدون توافق و همکاری عربستان و متحدانش قادر به انجام آن نیستند.

موضع ایران در نشست ١٦٨ اوپک که ١٣ آذرماه در وین برگزار می شود، چیست؟

به گزارش ایرنا از وزارت نفت، روند افزایش تولید کشورهای غیر عضو اوپک کندتر شده و ممکن است حتی نرخ رشد تولید کشورهای غیر عضو اوپک سال آینده به دلیل کاهش برداشت نفت خام از ذخایر نامتعارف در آمریکا منفی شود. از طرفی در اوپک غیر از عربستان و عراق، کشورهای دیگر ظرفیت مازاد تولید قابل توجهی ندارند، این در حالی است که برآورد ما آن است که سال آینده حدود یک میلیون بشکه به تقاضای جهانی نفت خام افزوده شود.

بنابراین اگر ایران به تدریج تولید خود را افزایش دهد مازاد تولید جاری نسبت به مصرف جاری زیادی ایجاد نخواهد کرد؛ اما مساله مازاد تولید دو سال اخیر که منجر به انباشت ٢٠٠ میلیون بشکه نفت و فرآورده بیش از میانگین پنج سال گذشته شده است بر سر جای خود باقی می ماند که فشار بر قیمتها را حفظ خواهد کرد.

این در شرایطی است که تولید اوپک یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه فراتر از سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه کنونی این سازمان است که به طور عمده در دو سال اخیر با افزایش تولید عربستان ایجاد شده است.

بنابراین اگر اوپک سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه را رعایت کند که به معنی کاهش تولید عربستان و دیگر کشورهای عضو به میزانی است که پس از تعیین سقف ٣٠ میلیون بشکه برای اوپک، تولید خود را افزایش داده اند، قیمتها با وجود افزایش تولید و صادرات ایران حتی بهبود خواهد یافت. البته بهبود واقعی هنگامی مشاهد می شود که سطح ذخیره سازیها به تدریج کاهش یافته و به میانگین پنج سال اخیر برسد.

موضع ایران با توجه به نکاتی که گفته شد روشن است؛ اوپک به سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه وفادار باشد که به معنی کاهش تولید عربستان و برخی کشورهای دیگر عضو در حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز است.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز نامه هایی در این باره به «عبدالله سالم البدری» دبیرکل اوپک نوشته و ارسال کرده که میان وزیران کشورهای عضو نیز توزیع شده است.

** پیش بینی شما از اجلاس ١٦٨ اوپک چیست، آیا سقف تولید در این نشست تثبیت می شود؟

وزیر نفت عربستان به تازگی در مصاحبه ای گفته است که کشورش حاضر به همکاری برای تثبیت بازار نفت است. این سخن در شرایطی که بازگشت ایران به بازار به تدریج پر رنگ تر شده و خطر سقوط بیشتر قیمتها در صورت نبود همکاری آنها با ایران افزایش می یابد، مطرح شده است که نشان می دهد کشورهای عربی (بویژه با توجه به افزایش هزینه های بودجه آن کشورها) مایل به همکاری بیشتری نسبت به گذشته هستند و این تمایل با نمایش توان واقعی کشور برای افزایش تولید و صادرات بیشتر خواهد شد.

بنابراین به نظر می رسد در این اجلاس، دوباره تاکید بیشتری برای رعایت سقف تولید اوپک به عمل آید اما از آنجا که عراق اعلام کرده در داخل نظام سهمیه بندی نبوده و برنامه های افزایش تولید خود را اعلام کرده، ممکن است عربستان سعودی پایبندی عراق به کاهش تولید و یا حداقل توقف افزایش تولید را پیش شرط همکاری خود قرار دهد.

** آیا اعضای اوپک حاضرند برای بازگشت ایران به بازار نفت تلاش کنند؟

بعید است در شرایط کنونی بین المللی میان ایران و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، آن کشورها در کاهش تولید خود برای افزایش تولید نفت ایران پیش قدم شوند مگر آنکه در سطح سیاسی روابط بهبود یابد.

کشورهای دیگر مانند ونزوئلا، الجزایر و نیجریه و غیره نیز دچار مشکلات اقتصادی هستند که نمی توانند به طور رسمی چنین کاری کنند مگر آنکه کاهش اجتناب ناپذیر تولید خود را به نام همکاری با ایران برای بازگشت به سطح صادرات پیشین وانمود کنند که احتمال آن نیز کم است. بنابراین تنها راهبرد صحیحی که برای ایران وجود دارد افزایش تولید و صادرات خود پس از بر طرف شدن تحریمها با اعلام پیشین است؛ یعنی همین کاری که کشور انجام داده است. زیرا با افزایش تولید و صادرات ایران، کشورهای دیگر اوپک مجبورند کمی از تولید خود بکاهند تا از سقوط بیشتر قیمتها که بیش از ایران به ضرر آنهاست جلوگیری کنند و یا اگر تقاضا قوی باشد تولید خود را بیش از این افزایش ندهند.

** به نظر شما قیمت نفت در سه ماه نخست سال ٢٠١٦ چه رقمی خواهد بود و قیمت کنونی نفت را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر تولید کشورهای غیر عضو اوپک پس از کاهش های اندک اخیر دوباره با کاهش هزینه های تولید، روند افزایشی گیرد و اوپک نیز همچنان به تولید بیش از سقف تولید خود ادامه دهد، خطر سقوط قیمتها وجود دارد. اما اگر روند کاهشی تولید نفت نامتعارف در آمریکا ادامه یابد و اوپک نیز به سقف تولید خود بازگردد، قیمتها شروع به افزایش خواهد کرد؛ اما با توجه به سطح ذخیره سازهای تجاری نفت خام که هم اکنون تنها در کشورهای توسعه یافته حدود ٢٠٠ میلیون بشکه بیش از میانگین پنج سال سال گذشته است، نمی توان به افزایش قابل توجه قیمتها تا پیش از بازگشت سطح ذخیره سازیها به میانگینن سال های گذشته امیدوار بود و فشار بر قیمت ها برای چند سال آینده وجود خواهد داشت.

** مهمترین چالش کنونی اعضای اوپک چیست؟

مهمترین چالش های اوپک هم اکنون فقدان یک توافق واقعی بر سر نحوه مدیریت عرضه برای با ثبات کردن بازار نفت است. عربستان و متحدان آن کشور معتقد به حفظ سهم اوپک حتی با احتمال کاهش قیمتها در کوتاه مدت هستند که با منافع بلندمدت آنها سازگار است. بیشتر کشورهای اوپک، غیر از عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید برای حفظ قیمتها موافقند اما بدون توافق و همکاری عربستان و متحدانش قادر به انجام آن نیستند.

** در جلسه کارشناسی هیات اقتصادی دبیرخانه چه گذشت؟

در این جلسه ( Economic Comission Board- ECB) وضع اقتصاد جهانی و شرایط بازار نفت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. رشد اقتصادی برآورد شده برای سال آینده از سوی دبیرخانه بویژه برای چین بیش از حدی بود که ما برآورد کرده بودیم و به همین دلیل نیز برآورد دبیرخانه برای رشد تقاضای نفت در سال آینده که حدود یک میلیون و ٢٥٠ هزار بشکه است از طرف هیات ایرانی که معتقد بود رشد تقاضا بیش از یک میلیون بشکه در روز نخواهد بود، مورد تردید قرار گرفت.

بویژه رشد تقاضا برای نفت در آمریکا و خاورمیانه در سال آینده از نظر ما بیش از اندازه برآورد شده بود. با آنکه برآورد تقاضای جهانی نفت پیشنهاد هیات ایرانی مورد تائید چهار کشور دیگر عضو (عراق، الجزایر، اکوادور و ونزوئلا) قرار گرفت اما سرانجام برآورد دبیرخانه از تقاضا برای نفت در بیانیه نهایی آمد. (نیجریه غایب بود و اندونزی هنوز حق رای نداشت و بنابراین ٦ رای موافق پیش بینی دبیرخانه و پنج رای موافق پیش بینی ایران بود) هر چند نظر پنج کشور ایران به اضافه کشورهای یاد شده نیز در بیانیه نهایی برای استحضار وزیران اوپک درج شده است.

دلیل اصرار ما به ذکر برآورد هیات ایرانی از میزان افزایش تقاضای نفت در بیانیه نهایی آن بود که وزیران نفت اوپک متوجه باشند از نظر ما تقاضا برای نفت اوپک کمتر از برآورد دبیرخانه است و برای بازگشت به سقف تعین شده ٣٠ میلیون بشکه در روز تشویق شوند.

منبع: ایرنا