طرح ضد ایرانی کنگره، صدای همه را در آورد

مجلس نمایندگان آمریکا روز سه‌شنبه (چهارشنبه به وقت ایران) با 407 رای مثبت در برابر 19 رای منفی به طرحی رای داد که سفر به ایران، عراق، سوریه و سودان را از سوی شهروندان 38 کشور محدود می‌کند. در صورت تصویب این طرح در سنا و امضای آن از سوی اوباما، شهروندان 38 کشور که مطابق قوانین این کشور در حال حاضر بدون اخذ ویزا تا سقف 90 روز می‌توانستند وارد خاک آمریکا شوند، در صورتی که از سال 2011 به ایران، سوریه، عراق یا سودان سفر کرده باشند، دیگر نمی‌توانند به این راحتی‌ها وارد خاک آمریکا شوند و باید برای ورود به آمریکا روادید بگیرند.
همچنین شهروندان این ۳۸ کشور که تابعیت ایران، عراق سوریه و سودان را علاوه بر کشوری که در آن زندگی می کنند دارند نیز مشمول این قانون می شوند و بدین ترتیب ایرانیانی با تابعیت دوگانه در 38 کشور یادشده، دیگر نمی توانند بدون ویزا به آمریکا سفر کنند.
البته این طرح مشخص نکرده است که برای مثال فرزند یک خانواده ایرانی که در اروپا متولد شده و شهروند یک کشور اروپایی‌ست و هیچ گاه به ایران سفر نکرده از دید این قانون تابعیت دوگانه دارد یا نه؟ یا ایرانی که سالهاست ایران را ترک کرده و برای مثال شهروند استرالیا یا بریتانیاست شامل این قانون می‌شود؟ و آیا باید برای ورود به آمریکا ویزا بگیرد یا نه؟
فهرست کشورهای مشمول طرح کنگره
بر اساس طرح کنگره آمریکا، اتباع کشورهایی که نام آنها در ذیل آمده است، در صورت سفر به ایران، نمی توانند بدون ویزا به آمریکا سفر کنند. همچنین در صورتی که اتباع ایرانی دارای پاسپورت این کشورها هم باشند، در صورت تمایل برای سفر به آمریکا دیگر از دریافت ویزا معاف نیستند و آنها هم باید ویزا بگیرند. اسامی این کشورها به شرح ذیل است:
آندورا  - استرالیا  - اتریش  - بلژیک  - برونئی  - شیلی   - چک  - دانمارک  - استونی  - فنلاند   - فرانسه   - آلمان  - یونان  - مجارستان  - ایسلند  - ایرلند  - ایتالیا  - ژاپن  - لتونی  - لیختن اشتاین  - لیتوانی  - لوکزامبورگ  - مالت  - موناکو  - هلند  - نیوزیلند - نروژ  - پرتغال  - سن مارینو  - سنگاپور   - اسلوواکی  - اسلوونی  - کره جنوبی  - اسپانیا  - سوئد  - سوئیس  - بریتانیا  - تایوان  - برمودا
تاثیرات منفی این طرح چیست؟
اولین اثر منفی این طرح برای ایرانیان، هزینه و زمان لازم برای اخذ ویزای آمریکاست. تا امروز ایرانیان با گرفتن شهروندی اغلب کشورهای اروپایی و همچنین  استرالیا و نیوزیلند نیازی به گرفتن ویزا برای سفر به آمریکا نداشتند. اما در صورت تایید نهایی این طرح، برای سفر به آمریکا باید ویزا بگیرند. اما مهمتر از آن، اثر منفی این طرح بر سفرهای گردشگری و کاری شهروندان این ۳۸ کشور در اروپا و همچنین اتباع کشورهای  ژاپن، استرالیا، نیوزیلند و... به ایران خواهد بود که چنین سفرهایی را با یک مانع رو به رو می‌کند. این شهروندان با سفر به ایران خود را از سفر بی دردسر و بدون ویزا به آمریکا محروم می‌کنند.
 این موضوع همچنین می‌تواند بازرگانان را از سفر به ایران منصرف کند و همزمان به صنعت گردشگری ایران نیز که طی دو سال اخیر با ورود گردشگران خارجی، جانی دوباره گرفته، ضربه بزند. همچنین بر بهبود روابط تجاری و اقتصادی به ویژه میان ایران با اروپا و ژاپن هم تاثیر منفی خواهد داشت چرا که اروپایی ها با آگاهی از اینکه در صورت سفر به ایران برای اهداف تجاری یا گردشگری نمی توانند تا 5 سال بدون ویزا به آمریکا سفر کنند، احتمالا از سفر به ایران چشم پوشی خواهند کرد.
البته این طرح شامل کشور كانادا نمی شود چراکه توافق لغو متقابل رواديد این کشور با آمريكا دو جانبه و مستقل است و تحت تاثير اين تغيير احتمالى قانون قرار نمي گيرد و ايرانيانى كه تابعيت كانادا دارند كماكان ميتوانند بدون نياز به ويزا به آمريكا سفر كنند.
آیا این طرح در سنا تصویب می شود؟
دو نسخه شبیه به این طرح در مجلس سنا پیشنهاد شده است ولی آیین نامه‌های این مجلس پیش‌بینی این که کدام یک از آنها و چه زمان به بحث و رای گذاشته می‌شود را بسیار مشکل می‌کند. هم امکان دارد در هفته جاری این طرح به سنا برود و هم این که تا بعد از تعطیلات سال نو میلادی به تاخیر بیافتد. در یکی از این دو نسخه پیشنهاد شده از سوی خانم فاینستاین، سناتور از ایالت کالیفرنیا، فقط به عراق و سوریه اشاره شده است و اشاره‌ای به ایران نشده است.
اما در هر صورت، رئیس جمهوری آمریکا از پیش گفته پای هر آنچه طرح نهایی باشد را امضا خواهد کرد.  
چرا عربستان و پاکستان نیستند؟
گفته شده ایده محدود کردن توافق چندجانبه لغو روادید پس از حملات پاریس مطرح شد. بعضی نمایندگان با ابراز نگرانی از این که مهاجمان آن حمله شهروند فرانسه بوده‌اندگفته‌اند آنها می‌توانسته‌اند بدون نیاز به ویزا با استفاده از گذرنامه اروپاییشان به آمریکا سفر کنند. در نتیجه طرح این تغییرات پیش از حملات اخیر در کالیفرنیا (سن برناردینو) که مسوولیت آن را اتباع پاکستان و عربستان بر عهده داشته اند ریخته شده بود و به همین دلیل این احتمال وجود دارد اتباع این کشورها هم به طرح کنگره اضافه شوند.
هرچند که حملات کالیفرنیا فضا را برای تصویب سریع این طرح در مجلس نمایندگان فراهم کرد. به نظر می‌آید ایران با استفاده از قانونی که آن را به همراه سودان و سوریه در فهرست کشورهای حامی تروریسم وزات خارجه آمریکا قرار داده در آخرین روزهای قبل از رای گیری به توافق اضافه شده است.
مخالفت اروپا با طرح کنگره
اتحادیه اروپا که به تازگی با توجه به لغو تحریم ایران، در صدد ایجاد روابط گسترده اقتصادی با ایران است نسبت به این طرح واکنش نشان داده و خواستار حذف ایران از این طرح شده است. سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا گفت این اتحادیه با طرح تصویب شده در مجلس نمایندگان آمریکا که می‌تواند سفر به ایالات متحده را برای دارندگان گذرنامه‌های ۳۸ کشور اکثرا اروپایی محدود کند، مخالف است. او می‌گوید مشغول رایزنی با سناتورهای کنگره آمریکا در ارتباط با طرح است.
حمایت وزارت خارجه آمریکا از طرح
وزارت خارجه آمریکا از تلاش‌های کنگره برای محدود کردن ورود شهروندان 38 کشور به آمریکا که در پنج سال گذشته به ایران، عراق و سوریه یا سودان سفر کرده اند، حمایت کرد. جان کربی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری روز چهارشنبه در ارتباط با طرح کنگره در محدود کردن ورود افرادی که به ایران، عراق و سوریه یا سودان سفر کرده‌اند گفت: ما حامی قانون مورد حمایت دو حزب هستیم که در مجلس نمایندگان پیشنهاد شده است و امیدواریم بی معطلی در جهت تصویب این قانون حرکت کنیم.
وی اضافه کرد: ما قبلا هم این را اعلام کرده‌ایم که از همکاری با کنگره حمایت می‌کنیم و پشتیبان قوانینی هستیم که به بهبود امنیت کمک می‌کند.
سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا چه گفت؟
اقدام اخیر مجلس نمایندگان آمریکا در تصویب این طرح با واکنش شدید شهروندان ایرانی در فضای مجازی روبرو شده است. این اعتراضات به حدی بود که آلن ایر سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا در صفحه شخصی خود در فیس‌بوک اعلام کرد که این نظرات را به دولت آمریکا منتقل می‌کند. متن منتشرشده در صفحه فیس بوک آلن‌ایر به شرح زیر است:
«سلام بر شما - ان‌شاءالله شاد و سرحال باشید - بخشی از وظایفم بعنوان سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه توجه کردن به اظهارات و نظرهای مردم ایران در مورد مسائل روز و بر حسب نیاز انتقال آن به سطوح بالای دولتمان – یعنی هم سخنگو هستم و هم "سخنگوش."
در این یکی دو روز پیش در مورد این طرح تصویب شده در مجلس نمایندگان در مورد ایجاد محدودیت‌های مسافرتی، که بر اساس آن شهروندان ۳۸ کشوری که برای ورود به ایالات متحده نیازی به روادید ندارند، اگر طی پنج سال گذشته به کشورهایی مانند عراق، سوریه، سودان یا ایران سفر کرده باشند، باید برای ورود به آمریکا روادید بگیرند. واکنش و نظر اکثر شما شدیدا منفی و انتقادی بود. خوب که بدانید من سخت متوجه حرف و نوشته‌های شما هستم و اگر نظری یا دیدگاهی طرفداران زیاد دارد آن را به سطوح بالای دولتمان می‌رسانم. من به کار "سخنگوش" بودنم ادامه می‌دهم تا دولت آمریکا از نظرات مردم ایران در مورد مسائل روز خوب آگاه باشند.»
واکنش گاردین : گنه کرد در بلخ آهنگری...
در بین واکنش های بین المللی به این اقدام کنگره آمریکا، واکنش نشریه معتبر گاردین جالبتر بود. روزنامه گاردین نوشت: در حالی که عاملان حادثه سن برناردینوی کالیفرنیا، آمریکایی های پاکستانی تبار و نسخه ای از افراط گرایی وهابیت، مذهب دولت سعودی، بودند، کنگره آمریکا درصدد مجازات آمریکایی های ایرانی تبار به خاطر اقدامات تروریستی است که آنها نقشی در آن ندارند.
گاردین نوشت: یک پاکستانی افراطی زاده آمریکا به عربستان رفت و با یک پاکستانی شست و شوی مغزی داده شده و نسخه ای از وهابیت افراطی، مذهب رسمی عربستان، ازدواج کرد. این دو به آمریکا آمدند و در سن باردینور 14 نفر را به گلوله بستند. گاردین افزود، حالا حدس بزنید تاوان این جنایت شنیع را چه کسی باید بپردازد؟ تاوان این جنایت را باید ایرانی هایی بپردازند! که هیچ گاه در ایدئولوژی افراط گرایی سهمی نداشتند و هیچ ارتباطی با این و یا دیگر اقدامات تروریستی در هیچ کجای دنیا نداشتند.
طرح مجلس نمایندگان آمریکا برای مقابله با تروریسم که روز سه شنبه تصویب شد، یادآور یک ضرب المثل ایرانی است که می گوید، گنه کرد در بلخ، آهنگری، به شوشتر زدند گردن مسگری. مجلس نمایندگان آمریکا در حال اجرای این ضرب المثل است. اگر این طرح به تصویب سنا و رئیس جمهوری آمریکا برسد، آنگاه طبق این قانون جدید، آمریکایی های ایرانی تبار از امتیازات برنامه معافیت از روادید (شامل 38 کشور) محروم می شوند. طبق برنامه معافیت از روادید، کشورهای امضا کننده این برنامه اجازه دارند، بدون روادید به مدت 90 روز به آمریکا سفر کنند. به نوشته گاردین، این طرح حتی با هدف مجازات جمعی و توجیهات امنیتی، نه اتباع پاکستانی و نه سعودی را مجازات نمی کند بلکه، آمریکایی های ایرانی تبار و عراقی ها، سودانی ها و سوری های دارای تابعیت دوگانه را مجازات می کند.
این روزنامه انگلیسی با طرح این سوال که چرا سعودی ها نادیده گرفته می شوند و کارت فرار از زندان می گیرند؟ نوشت، به خاطر آنکه آنها محبوب نخبگان سیاسی آمریکا هستند. همه می دانند که سعودی ها دهه هاست که در حال ترویج ایدئولوژی افراطی وهابیت هستند که در حال حاضر، طالبان، القاعده، داعش، بوکوحرام و سایر تروریست ها در چچن، بلوچستان و چاد در حال ترویج آن هستند. در واقع، مجلس نمایندگان آمریکا که قادر به پیدا کردن آهنگر در بلخ نیست، می خواهد مسگر را در شوشتر گردن بزند.
طرح کنگره، نقض بند 29 برجام
یک کارشناس مسائل حقوق بین‌المللی در یادداشتی در پایگاه خبری  تحلیلی المانیتور می‌نویسد طرح جدید مجلس نمایندگان آمریکا در صورت تبدیل به قانون، تعهدات واشنگتن در سازمان تجارت آزاد و همچنین توافق هسته‌ای ایران و 1+5 را نقض می‌کند.
«رضا نصیری»، کارشناس حقوق بین‌الملل، در یادداشتی در پایگاه خبری المانیتور، ماهیت طرح مجلس نمایندگان را «سیاسی» خوانده و نوشته منتقدان می‌گویند قانونگذاران آمریکا به نادرست انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفته‌اند، چرا که ایران در حال حاضر در حال جنگ با داعش است و این گروه تروریستی هیچ حضور فیزیکی در آن ندارد.منتقدان، به نوشته آقای نصیری، از سیاست مماشات نمایندگان کنگره در برابر عربستان سعودی، قطر و پاکستان - کشورهایی که حملات تروریستی به خاک آمریکا از آنجا طراحی و تأمین مالی می‌شوند- نیز انتقاد می‌کنند. این کارشناس حقوق بین‌الملل در ادامه می‌نویسد: «علاوه بر این انتقاد معتبر، طرح جدید کنگره، دست‌کم دو نگرانی را از منظر تعهدات آمریکا در عرصه بین‌المللی مطرح می‌کند: یکی تعهدات ذیل قوانین سازمان تجارت جهانی و دیگر تعهدات ذیل توافق هسته‌ای ایران و 1+5».
اولاً از منظر قوانین تجارت بین‌المللی، شریکان اروپایی آمریکا می‌توانند به درستی به این امر اشاره کنند که طرح کنگره تخلف از نص صریح و روح قواعد و قوانین سازمان تجارت جهانی است: «در واقع، با منع بازرگانان، پیمانکاران و مدیران شرکت‌های اصلی از سفر به برخی کشورهای خاص، و ایجاد هراس برای آنها در زمینه روابطشان با آمریکا عملاً به شرکت‌های آمریکایی، یعنی شرکت‌های نفتی، یک مزیت غیرقانونی و غیرمنصفانه اعطا می‌شود.» اعطای این مزیت، مطابق یادداشت نصیری، مستقیماً اصل «رفتار با سایر کشورها همانند کشور خودی» و همچنین قید «کشور دوست بهره‌مند» در معاهدات بازرگانی و بین‌المللی، که هر دو ستون‌های اصل عدم تبعیض در تجارت جهانی هستند را زیر پا می‌گذارد.
نصیری با بیان اینکه کشورهای اتحادیه اروپا می‌توانند در صورت تبدیل طرح کنگره به قانون از واشنگتن شکایت کنند، می‌نویسد امااین اتحادیه دلایل محکم‌تری هم برای مخالفت با طرح مزبور دارد و آن اینکه «ایالات متحده در پایان مذاکرات هسته‌‌ای با ایران، ضمانت‌های مورد درخواست درباره تجارت با ایران، بدون این مانع‌تراشی‌ها، تا زمان اجرای مناسب برجام را داده است.»در بند 29 برجام آمده است: «اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالت متحده، منطبق با قوانین خود، از هر گونه سیاست با هدف خاص تأثیر گذاری منفی و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصدی با ایران، در تعارض با تعهداتشان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.» نصیری به نقل اظهارات باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در ماه اکتبر پرداخته که گفته بود «اجرای موفقیت‌آمیز برجام» موجب ایجاد «منافع فوق‌العاده برای امنیت ملی واشنگتن و صلح و امنیت جهان» خواهد شد.وی سپس می‌نویسد: «در همین راستا، سوال کلیدی که باید از دولت اوباما و اعضای دموکرات کنگره پرسید این است: چه هدفی، غیر از سیاست کوتاه‌بینانه، حمایت از طرحی را توجیه می‌کند که موجب اخلال در اجرای توافقی تأیید شده در شورای امنیت و حائز «منافع فوق‌العاده» برای آمریکا تا همین دو ماه پیش می‌شود؟»
 
* گزارش از : کیان راد