پاسخ قاطع رئیس مرکز آمار به مناقشات نرخ بیکاری

امید علی پارسا در نشست خبری تحلیل تبیینی مجموعه آخرین آمارهای اقتصادی کشور که امروز دوشنبه ٢٦ مهر ماه در مرکز آمار ایران برگزار شد در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه چرا مرکز آمار ایران طبق نظر کارشناسان اقدام به انتشار جزئیات نرخ بیکاری نمی‌کند که مناقشات مربوط به نرخ بیکاری برطرف شود، بیان کرد: در سال ١٩٨٠ طبق کنفرانس چهاردهم ICLS اجماع عمومی بر این شد که مبنای محاسبه نرخ بیکاری در کشورها بر مبنای ساعت در هفته محاسبه شده و ما نیز بر آن مبنا نرخ بیکاری را اعلام می‌کنیم. جالب است بدانید بحث‌هایی که امروز در جامعه ما درباره نرخ بیکاری می شود در سال ١٩٨٠ در جهان مطرح بوده است، ولی همچنان درباره این موارد بحث می‌کنیم.

وی همچنین بیان کرد: البته طبق همان کنفرانس هر کشوری بر مبنای قانون کشورش می‌تواند نرخ بیکاری مربوط به ١٦ ساعت کار در هفته، ٤٤ ساعت کار در هفته و ... را اعلام کند.

پارسا بیان کرد: در ایران نیز این موارد محاسبه و در نشریات موجود است و باید از این پس هم این ارقام منتشر شود، ولی تصور نکنید که با اعلام این نرخ ها، نرخ بیکاری کشور ناگهان افزایش چشم گیری پیدا می کند. مثلا اگر نرخ بیکاری بر مبنای ١٦ ساعت در هفته حساب شود ممکن است در نهایت نرخ بیکاری کل یک و نیم تا دو درصد افزایش یابد.

وی همچنین بیان کرد: متوجه شدم که برخی کارشناسان گفته‌اند که نرخ بیکاری فقط در شرایطی باید بر حسب ساعتی در هفته حساب شود که تامین معاش خانوار کرده باشند. باید بگویم که این صحیح نیست و چنین محدودیتی در تعاریف بین‌المللی وجود ندارد.

پارسا در ادامه اعلام کرد: تا ساعت ۶ صبح روز دوشنبه ۲۶ مهرماه هفت میلیون و ۲۵۰ هزار خانوار معادل ۲۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سرشماری الکترونیکی سال ۱۳۹۵ شرکت کرده‌اند.

وی گفت: این میزان ۳۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. ما نیز بیشتر پیش‌بینی کرده بودیم که نزدیک به ۳۵ درصد از خانوارهای ایرانی در سرشماری الکترونیکی شرکت کنند که اکنون با توجه به مهلت باقیمانده امیدواریم این میزان محقق شود.

سرشماری الکترونیکی تا پایان روز سه‌شنبه ۲۷ مهر ماه ادامه داشته و افراد می‌توانند با مراجعه به سایت سرشماری الکترونیکی سال ۱۳۹۵ در این سرشماری شرکت کنند.

پارسا در پاسخ به این سوال که علیرغم تاکید بر اینکه می‌بایستی آمارها از سوی یک مرجع واحد اعلام شود ولی همچنان بانک مرکزی آمار مربوط به رشد و تورم را به صورت موازی به مرکز آمار ایران اعلام می‌کند، گفت: ‌این مشکل بزرگی است که ما نیز به آن واقف هستیم. مرجع رسمی اعلام آمار در ایران مرکز آمار ایران است. ۸۰ سال پیش بیشتر آمارها توسط بانک مرکزی کشورها ارائه می‌شد ولی اکنون فقط سه درصد کشورهای دنیا هستند که تورم آنها را بانک مرکزی اعلام می‌کند و هشت درصد هستند که حساب‌های ملی آنها توسط بانک مرکزی ارائه می‌شود و باقی کشورها به آن سمت رفته‌اند که باید آمارهای رسمی توسط مرکز آمار ایران ارائه شود.

وی همچنین درباره پاره‌ای از سوالات در خصوص تورم اشاره کرد که یکی از مباحث مهمی که در تورم باید مورد توجه قرار گیرد این است که در تورم وزن هر یک از اقلام در سبد هزینه خانوار متفاوت است. به این ترتیب درست است که در مواقعی قیمت برخی اقلام با سرعت بالاتری رشد می‌کند ولی به دلیل اینکه وزن‌ هر یک از این کالاها در سبد هزینه خانوار متفاوت از دیگری است برخی از اقلام تاثیر بیشتری در تورم نشان می‌دهند مثلا اگر قیمت مسکن ثابت بماند در نرخ تورم تاثیر چشمگیری دارد.

وی توضیح داد: البته تصمیم‌گیری درباره اینکه هر کالا چه وزنی داشته باشد به عهده کارشناسان است و آنها با بررسی ۴۰ هزار خانوار و ۱۴۰۰ نوع کالا که توسط این ۴۰ هزار خانوار مصرف می‌شوند را ارزیابی می‌کنند که هر کدام از این کالاها چه وزنی در سبد هزینه خانوار دارند.

در ادامه فریبا بنی هاشمی - مدیرکل نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران - درباره موضوع محاسبه نرخ بیکاری، اظهار کرد: طبیعتا این موضوع که اگر هر فرد یک ساعت در هفته کار کند دیگر بیکار حساب نمی‌شود ممکن است در نگاه اول انتقادبرانگیز باشد چون نگاه قالب در این زمینه اجتماعی است و ناظر بر تامین معاش است، بنابراین افراد غالبا با دانستن اینکه نرخ بیکاری بر مبنای کار یک ساعت در هفته محاسبه می‌شود عکس‌العمل نشان می‌دهند ولی لازم به ذکر می‌دانم که این موضوع در سازمان جهانی کار بارها به بحث گذاشته شده است.

او اضافه کرد: قبل از سال ۱۹۸۲ و قبل از اینکه در کنفرانس‌های بین‌المللی آماری مفاهیم استانداردسازی شود مطالعات گسترده‌ای در کمیسیون‌های محلی سازمان جهانی کار برگزار شد و از کشورها خواسته شد بررسی‌های لازم ر ا در زمینه بیکاری انجام دهند.

مدیرکل نیروی کار افزود: زمانی که بنابر پذیرفتن تعریف واحده محاسبه نرخ بیکاری بر مبنای یک ساعت کار در هفته شد بسیاری از کشورها اعتراض کرده و حتی روسای جمهور نامه نوشتند و از سازمان جهانی کار خواستند این تعریف را عوض کنند، ولی به هر حال کارشناسان امر به این نتیجه رسیدند که این تعریف درستی است و آن را پذیرفتند.

وی افزود: شاید مهم‌ترین دلیل این موضوع این باشد که تعریفی که سازمان جهانی کار از بیکاری ارائه می‌دهد بیکاری مطلق است در واقع مشمول کسانی می‌شود که مطلقا دولت نتوانسته است حتی یک ساعت کار هفتگی برای آنها ایجاد کند. نکته مهم در این نرخ این است که نمی‌توان افرادی را که در هفته به صورت ساعتی کار می‌کنند را مطلقا بیکار محسوب کرد. آنها نیز حتی ساعتی اشتغال دارند و باید سایر شاخص‌ها در مورد آنها محاسبه شود. مثلا اینکه میزان اشتغال آنها چقدر است و ...

بنی هاشمی افزود: بنابراین ما نیازمند آن هستیم کهه و مطابق با استانداردها سایر اطلاعات شاغلین را محاسبه و ارائه کنیم. یکی از مواردی که باید محاسبه و بررسی شود تناسب فرد با شغلش یا به عبارتی انجام کار شایسته توسط فرد است.

مدیرکل نیروی کار افزود: در نظر داشته باشید که توجه به موضوع نرخ بیکاری بر مبنای هفته‌ای یک ساعت ما را از توجه به موارد مهم دیگری باز ندارد، مثلا اینکه در بهار سال ۱۳۹۵ شاغلین کشور که بیشتر از ۴۵ ساعت یعنی ساعت استاندارد کار در هفته کار می‌کردند بیش از ۴۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند در حالیکه اشتغال ناقص در کشور ما ارقام پایینی دارد. لازم است ذکر کنم در کشورهای توسعه یافته این روند معکوس است یعنی تعداد افرادی که بیش از ساعات استاندارد کار می‌کنند بسیار کم و تعداد افرادی که اشتغال ناقص دارند بالاست.