مشاغلی که فقط در آمارها ایجاد شده‌اند

علی ربیعی در حالی چند ماه گذشته بارها از افزایش میزان اشتغال در کشور خبر داد که مراکز ذیربط هنوز آمار دقیقی در این باره منتشر نکرده‌اند.موضوع زمانی دچار دوگانگی می‌شود که مرکز آمار از افزایش میزان بیکاری و رشد نرخ بیکاری در جامعه فعال کشور خبر می‌دهد. چند ماه پیش بود که رئیس پیشین مرکز آمار در یک برنامه تلویزیونی نسبت به افزایش نرخ  بیکاری در جمعیت فعال و فارغ التحصیلان هشدار داد.البته مرکز آمار هنوز دقیق میزان دقیق اشتغالزایی در چند ماهه گذشته را منتشر نکرده است و از انتشار آمارهای فصلی نیز ممانعت می‌کند. موضوعی قابل تآمل که درجایی دیگر قابل بحث خواهد بود و شاید یکی از روزنه‌های انتشار اخبار متناقض همین گره‌هایی باشد که راه را برای مسئولان در پرداختن به سخنان عوامانه هموار می‌کند.تناقض گویی مسئولان دولتی و از جمله وزیر کار باید در آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار در سال‌های گذشته و کاهش رشد تولید در آن سال‌ها تا کنون جستجو کرد.پاشنه آشیل دولت در این سال‌ها رکود حاکم بر اقتصادی بود که بخشی از آن وامدار دولت‌های گذشته است. رکودی که میزان مشارکت اقتصادی در عرصه کار و اشتغال را به شدت کاهش داد. این موضوع اصلی ترین علت کاهش میزان نرخ مشارکت اقتصادی و کاهش تعداد شاغلان است.

نکته‌ای که باید درباره این مقوله و برای اثبات تناقض‌گویی اظهارت وزیر کار و دیگر مسئولان مدنظر قرار گرفته شود این است که شاخص نرخ بیکاری، از نسبت تعداد بیکاران به تعداد جمعیت فعال به دست می‌آید نه از تقسیم تعداد بیکاران به کل جمعیت. بنابراین، هنگامی که در شرایط ثبات نسبی تعداد شاغلان، نرخ مشارکت اقتصادی( از تقسیم تعداد جمعیت فعال به کل جمعیت) افزایش پیدا می‌کند. این روند روبه رشد در افزایش تعداد بیکاران خود را نشان می‌دهد و در نتیجه، به افزایش نرخ بیکاری منجر می‌شود. از نظر بازار کار جمعیت شاغل و بیکار، جمعیت فعال خوانده می شود.برپایه گزارش‌های مرکز آمار کشور، سال‌های 92 تا 94 میزان تعداد شاغلان سالانه به علت کاهش نرخ مشارکت اقتصادی روند معکوسی به خود گرفته است و اینکه ربیعی چگونه این ادعا را کرده است؟ شاید نگاه پوپولیستی این اجازه را به وزیر کار کابینه روحانی داده باشد. این مرکز  نرخ بیکاری سال ۹۴ را ۱۱ درصد اعلام کرد که نسبت به سال ۹۳ (۱۰.۶ درصد ) معادل ۴ دهم درصد افزایش نشان می‌دهد.میانگین نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۰.۶ درصد بود که میزان بیکاری سال ۱۳۹۴ رشد ۰.۴ درصدی نسبت به آن داشته است. نتایج این طرح نشان می دهد تعداد جمعیت فعال (شاغل و بیکار) در کشور ۲۴ میلیون و ۷۰۱ هزار و ۱۷۷ نفر است که از این تعداد ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۹۲ نفر بیکارند."برخلاف انتظار، نرخ مشارکت اقتصادی سال 93 در مقایسه با سال رکودی 1392، نه تنها افزایش نیافته بلکه از6/ 37 درصدی، به حدود 2/ 37 درصد تنزل پیدا کرده است. بنابراین در سال 93 در مقایسه با سال پیش از آن، با وجود کاهش نرخ مشارکت اقتصادی، نرخ بیکاری افزایش پیدا کرده است که دلیل آن، موضوعی جز «کاهش تعداد شاغلان» نمی‌توانست باشد"."سال 94، تعداد کل شاغلان ایران، از  21 میلیون و 346 هزار نفر در سال 1392، به 21 میلیون و 304 هزار نفر کاسته شد که کاهشی حدودا 42 هزار نفری است". حال باید از وزیر کار پرسید چگونه در سه سال و نیم عمر سپری شده دولت یازدهم دو میلیون و 500 هزار فرصت شغلی ایجاد شده است، درحالی که آمارها چیزی خلاف آن می‌گویند.

شاید یکی از دلایل تناقض‌گویی در میزان اشتغال‌زایی و نرخ بیکاری معیار تعریف شده برای اشتغال است. تعیین  یک ساعت کار در هفته بر اساس معیار سازمان جهانی کار نه تنها با حقیقت اقتصادی و اجتماعی کشور سازگار نیست، بلکه خود نیز تبعاتی مانند، نبود یک تصور واقعی از وضع معیشت جامعه به علت ارائه آمارهای  نادرست از ارگان‌های آمارگیر کشور را به همراه دارد. بحرانی که اکنون در کشور گسترده شده است.عبدالرضا مصری، نماینده استان کرمانشاه در مجلس دهم چندی پیش با طرح این موضوع، عملاً سیستم آمار گیری کشور در این حوزه را به چالش کشاند. چنین سخنانی از فردی که خود زمانی در دولت نهم یکی از وزرای کابینه بود و مستقیم با این موضوع  مرتبط بوده است، اوج تناقض گفته‌های وزیر کار دولت یازدهم را  یادآور می‌شود و بر نادرستی این گفته‌ها و آمارها صحه می‌گذارد.مصری چندی پیش در گفت‌و‌گویی تلویزیونی  درباره این موضوع گفته است: بنده شغل را براساس حداقل معیشت تعریف می‌کنم، براساس این تعریف باید دید آیا یک ساعت کاردرکشورپاسخگوی زندگی  فرد خواهد بود یا خیر؟ باید به این واقعیت برسیم این آمار و ارقام را با واقعیت های داخل کشور تطبیق دهیم وازنسخه هایی که دیگران برای کشور خود می نویسند فاصله بگیریم.به هرحال مشخص نیست وزیر کار اینگونه اظهارات را عامدانه می‌گوید یا اینکه دنبال اهدافی است که برای همگان مشخص نیست. آنچه واضح است وجود فاصله بین حقیقت تا گفتار است.