«تجارت آنلاین» از قلب حادثه فروریختن پلاسکو گزارش می دهد
تجارت آنلاین - محمد خادمي: پنچشنبه هفته گذشته عقربه‌هاي ساعت نزديک 7:30 صبح را نشان مي‌دادکه ناگهان صداي آژير خودروهاي امدادي محدوده مرکز شهر تهران را فرا گرفت، حادثه درساختمان 15 طبقه ي پلاسکومرکزتوليد پوشاک کشوربا قدمت بناي نيم قرن بود، آتش در طبقه 9 اين ساختمان زبانه مي‌كشيد،نيروهاي پليس خيابان‌هاي منتهي به چهارراه استانبول را مسدودکردند تا روند امداد رساني به سرعت پيش رود
ساعت 9 صبح بود که 90 دقيقه از اين حادثه گذشته بود که اعلام شد آتش مهارشده است،اما دقايقي از مهار آتش نگذشته بود که ناگهان آتش به طبقات شمالي ساختمان سرايت کرد، آتش نشانان مستقردرمحل حادثه ازمرکز امدادشان درخواست کمک کردند و تعداد آتش نشانان به 200نفر از ايستگاه‌هاي گوناگون پايتخت رسيد وشروع به‌امداد رساني کردند، عقربه‌هاي ساعت 11:30 دقيقه را نشان مي‌داد که ساختمان بلند مرتبه پلاسكو تهران با کلي خاطرات فرو نشست و شهروندان تهراني را ياد فيلم‌هاي‌هاليودي يا حادثه 11سپتامبر انداخت.حادثه دلخراش که موجب شد آتش نشاناني را که در حال خاموش کردن آتش بودند به زير نخاله‌هاي ساختماني گرفتار کند، حادثه شهردار تهران را به عنوان رئيس ستاد بحران که در سفر به شهر قم بود راهي تهران و مرکز حادثه کرد و وزير کشور را که در سفر استاني به سر مي‌برد را به پايتخت کشاند، از سوي ديگر معاون اول رئيس جمهور، وزير بهداشت و مسئولان شهري در محله حادثه حاضر شدند.رهبر انقلاب، رئيس جمهور و رئيس مجلس به شکل جدا گانه پيام‌هاي را در اين خصوص صادر کردند، اين حادثه به قدري دل خراش بود که رسانه ملي به شکل شبانه روزي و به صورت مستقيم از محله حادثه و نحوه‌امداد رساني گزارش‌هاي را به تصوير مي‌کشيد.تا تنطيم اين گزارش تعداد آتش نشان مدفون شده 20تا25 نفر اعلام شده‌اند که از اين تعداد جسد يک نفر پيدا شده است، همچنين در اين حادثه 84 نفر مصدوم شدند که از اين تعداد دو نفر در بيمارستان بستري هستند و حال عمومي‌شان مساعد است. در گزارش پيش رو بيشتر از جزئيات اين حادثه با خبرمي‌شويد:
*شاهدان عيني چه مي‌گويند
خبرنگار تجارت که از همان ابتدا ي وقوع حادثه در صحنه حضور داشت با تعدادي از شاهدان حادثه به گفتگو نشسته، «مراد سپهوند» راننده يکي از تاکسي سرويس‌هاي خيابان جمهوري است، او که جزو نخستين افرادي بود که از اين حادثه باخبرشده بود، مي‌گويد:« ساعت 7:15 دقيقه بود که دودي از پنچره‌هاي چندواحد توليد يدر طبقه9 به چشم آمد که همکارم و افسرچهارراه استانبول با مرکز125 تماس گرفتند، با فاصله چنددقيقه يک خودرو آتش نشاني به محله حادثه‌امد، اما خودورکه به محل حادثه رسيد از هيچ گونه‌امکاناتي برخوردار نبود و از عوامل نيروي آتش نشاني درخواست کمک کردند، بعد از 10دقيقه خودرو حمل آب به محله حادثه رسيد، اما اين خودرو نيز در زماني که شروع به فعاليت کرد، تنها تا طبقه5 توانست آب براي خاموش كردن آتش برساند، به همين خاطر مجددا درخواست شد تا خودرو با تجهيزات بهترکه بتواند آب براي خاموش کردن به طبقات بالاي اين ساختمان انتقال دهد فرستاده شود،که اين خودرو نيز بعد از مدتي کوتاه به محله حادثه رسيد اما بعد از مدت کوتاهي آب اين خودرو نيز به اتمام رسيد و مجددا خودرو ديگر جايگزين شد.»او ادامه مي‌دهد:« ماموران آتش نشاني حادثه را دست کم گرفته بودند، چرا که چند دقيقه بعد آتش از زاويه ديگري در همان طبقه زبانه کشيد و به طبقات بالاي ساختمان سرايت کرد.»اين شهروند که شاهد اين حادثه بود، مي‌گويد:« متاسفانه تعداد ماموران انتظامي‌و آتش نشاني کمي‌حضور داشتند و مردم در کنار ساختمان حضور داشتند و توان پراکنده كردن جمعيت از وقوع حادثه را نداشتند.»
*يک مغازه 5 ميليارد تومان ضرر
«رامتين کرمي» که در گوشه خيابان جمهوري با چشمان اشک بار به ساختمان تخريب شده پلاسکو نگاه مي‌کند و صدايش بغض دارد، به خبرنگار ما مي‌گويد:« پدرم مالک يکي از واحدهاي تجاري در طبقه همکف اين ساختمان که حال مخروب شده است بود، در زماني که طبقات بالاي ساختمان آتش گرفته بود، پدرم به همراه چند نفر از کسبه‌هاي ديگر ساعت 8:30 دقيقه وارد مجتمع شدند تا، چک، پول، اسناد و مدارک را به بيرون از مغازه انتقال دهند، که ناگهان تعادلش را از دست مي‌دهد و به روي زمين مي‌افتد که با همکاري امداد گران به بيمارستان انتقال داده مي‌شود.»او ادامه مي‌دهد:« پدرم بيش از 5ميليارد تومان سرمايه داشته که همه اين سرمايه اش در مدت زمان کوتاهي از بين رفته است.»کرمي‌درپاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اينکه واحد تجاري پدرتان بيمه بوده است؟ پاسخ مي‌دهد:« مگر چقدر از سرمايه مان را بيمه پرداخت مي‌کند، ملک مان را چه طور مي‌توانيم بسازيم، اجناس مان، چک‌ها و مدارک مان آتش گرفته است.»اين شهروند مي‌افزايد:« پدرم اين ملک را 30 سال پيش خريداري کرده بود و گاو صندق مغازه اش نيز قديمي‌بود و با آتش سوزي صندوق اش از بين رفت، اين درحالي است که اگر صندوق اش ضد آتش تهيه مي‌شد بسياري از مدارک و اسنادش سالم مي‌ماند.»
*علت حادثه سيستم نامناسب گرمايشي
از ديگر افرادي که در محوطه حادثه حضور داشتند، «جواد- ر»کارگر يکي از واحدهاي توليد اين ساختمان است، او درباره علت اين آتش سوزي مي‌گويد:« لوله کشي گاز شهر تا طبقه 5 اين ساختمان راه‌اندازي شده است و طبقات ديگرآن سيستم گرمايشي شان به شکل برقي و کپسول گازبا سوخت مايع انجام مي‌شود، از سوي ديگر طبقات بالاي اين ساختمان کارگاه‌هاي توليد پوشاک بودند و به دليل اينکه به ايام عيد نوروز نزديک مي‌شويم اين توليدي‌ها به شکل شبانه روزي مشغول به کار بودند و احتمال زياد اين آتش سوزي مربوط به سيستم‌هاي گرمايشي واحدهاي توليدي بوده است که کارگران به شکل شبانه روزي مشغول به کاربوده‌اند.»او ادامه مي‌دهد:« بيش از يک صد نفر شب‌ها در اين مجموعه کار مي‌کردند که بيشتر اين افراد اهل شهرستان‌ها هستند، اما در زمان اوج گيري اين آتش جمعيت قابل توجهي اين کارگران از پله‌هاي اضطري از ساختمان خارج شده‌اند.»از ديگر افرادي که شاهد اين حادثه بود، « رحمان_ ح » است، او مي‌گويد:« اين آتش به حجم نبود و اگر در همان ابتدا خاموش شده بود موجب اين حادثه نمي‌شد.»او دليل تخريب ساختمان را اين طور عنوان مي‌کند:« در طبقه 9آتش رخ داد و مدت زياد طول کشيد تا آتش در اين طبقه مهار شود، اين در حالي است که حرارات به اسکلت فلزي اين واحد برخورد مي‌کند و موجب مي‌شود تا اسکلت فلزي اين طبقه نرم شود، از سوي ديگر حجم قابل توجهي آب از طريق امدادگران آتش نشاني وارد اين طبقه مي‌شود و موجب سنگيني طبقه ٩ که ناگهان بناي طبقه9 به روي طبقه8 فرو مي‌ريزد و بناي طبقه 8 نيز توان نگهداري اين حجم سنگين را نداشت و موجب شد تا به ترتيب طبقات به سرعت تخريب شوند.»
*مسئولان آتش نشاني پاسخگو نيستند
در اين حادثه طبق آمار منتشر شده بيش از 30 نفر آتش نشان در زيرنخاله ساختمان مدفون شده بودند و هيچ کس خبري از اين افراد نداشت، به همين منظور خانواده اين آتش نشانان براي اينکه از نگراني در بيايند، به محل حادثه‌امده بودند.يکي از آنها پسر عموي« محسن روحاني» مامور ايستگاه ميدان حسن آباد بود.او مي‌گويد:« پسر عمويم مامور ايستگاه حسن آباد بوده است که در زمان نخست حادثه اعزام به اين ماموريت مي‌شود، اما بعد از تخريب اين بنا هيچ خبري از اونيست و متاسفانه مسئولان آتش نشاني نيز در اين خصوص پاسخگو نيستند و تنها اعلام مي‌کنند در حال جستجوي امدادگران هستند.»اوادامه مي‌دهد:« پدر ومادرپسرعمويم در شهرستان گيلان زندگي مي‌کنند واين حادثه را ازطريق رسانه‌ها با خبرشدند و باتوجه به اينکه اين حادثه در نزديکي ايستگاه آتش نشاني مشغول به کارفرزندشان است با او تماس مي‌گيرند که متاسفانه اوجواب تلفن همراهش را نمي‌دهد به همين خاطر آنها نگران مي‌شوند و راهي تهران شده‌اند.»پسر عموي «محسن روحاني»آتش نشان ايستگاه حسن آباد در پاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اينکه ماموران آتش نشاني دستگاه پيچر(مکان ياب)، بيسيم،تلفن همراه با خود داشته‌اند؟ پاسخ مي‌دهد:« اطلاعاتي در اين خصوص نداريم، چرا که هيچ يک از مسئولان آتش نشاني جواب گو خانواده آتش نشانان گمشده نيستند.»يکي از نيروهاي آتش نشان که در کنار ساختمان بيمارستان ملت در خيابان جمهوري به عنوان نزديک‌ترين بيمارستان در اين حادثه نشسته است و از لباس و چهره اش پيداست که در زمان وقوع حادثه درامداد رساني حضورداشته و کاملا خسته شده است، به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« اجازه مصاحبه ندارم، اما «رضا شفيعي» ازهمکاران و دوستان نزديک ام بوده که زير آور قرار دارد.»از ديگر خانواده‌هاي آتش نشانان که در اين محل حضور دارد، برادرآتش نشان « محمد جمشيدي» از ايستگاه کن است، او مي‌گويد:« برادر من بعد از حادثه تخريب اين ساختمان از ايستگاه محله کن درغرب تهران اعزام امداد رساني به اين حادثه شده است، که از چند ساعت بعد از اين حادثه ديگر تلفن همراه اش را جواب نمي‌دهد.» يکي ديگرازافرادي که نمي‌خواهد نامش در روزنامه درج شود و خود را برادر يکي از آتشنشانان گمشده معرفي مي‌کند، مي‌گويد:«مگرمي‌شود فرماندهان تيم‌هاي عملياتي آماري از نيروهاي خود نداشته باشند، که تمامي‌مسئولان اعلام مي‌کنند آمار دقيقي از گمشدگان آتش نشاني ندارند.»او ادامه مي‌دهد:« نداشتن آمار دقيق نيروهاي امدادي از سوي فرماندهان نشان دهنده دو موضوع است، موضوع نخست مربوط به اين است مسئولان نمي‌خواهند شفاف سازي کنند و مي‌خواهند وقت بخرند، موضوع دوم اينکه واقعا بدون برنامه ريزي شده و مديريت تيم‌هاي آتش نشاني اقدام به اجراي عمليات آتش نشاني مي‌کنند.»
*ساختمان نبايد تخريب مي‌شد
تعدادي ازمسئولان و شهروندان معتقد اند قديمي‌بودن اين بنا يکي از مهم‌ترين دلايل به وجود آمدن اين حادثه بوده است، که در اين خصوص« مهدي بيگ محمدي» کارشناس عمران و معماري اين نظر را رد مي‌کند، مي‌گويد:« ساختمان پلاسکو به عنوان دومين ساختمان بلند مرتبه پايتخت ساخته شده و از استحکام و مقاومت مناسبي برخوردار بوده است، اما اينکه عده اي اين موضوع را مطرح مي‌کنند که به دليل قديمي‌بودن اين بنا موجب شد تا بعد از يک آتش سوزي اين بنا تخريب شوند، اين طور نيست چرا که عمر يک بنا آن هم با اين استحکام بايد حدود 150 سال برسد و تنها اين بنا50 سال عمر داشته است، در بسياري از شهرهاي بزرگ کشور‌هاي مختلف ساختمان فروشگاه‌هاي وجود دارد که با قدمت بيش از 300 سال در حال فعاليت هستند به طور مثال فروشگاه« شبقي» در کشور آلمان نزديک به 350 سال قدمت بناي دارد و اين موضوع درست نيست که قديمي‌بودن بنا عامل تخريب شدن زود هنگام در بنا شده است.»اين کارشناس معماري در ادامه مي‌گويد:« اين ساختمان نيم قرن بيش ساخته شده است وآن زمان امکانات و تجهيزات اطفا حريق به اين شکل که اين روزها وجود دارد نبوده است، به همين منظور بايد به مرورزمان سيستم اطفا حريق در اين ساختمان راه‌اندازي مي‌شد.»از او مي‌پرسيم امکان اين وجود دارد که حجم آب براي خاموش کردن آتش موجب سنگين شدن بنا شده باشد؟ مي‌گويد:« نه اين طور نيست، آب از سيستم فاضلاب طبقات ساختمان تخليه مي‌شده است، ببينيددرهرمترمربع يک واحد مسکوني در هر طبقه اي حجم 350 کيلوکرم وزن را تحمل مي‌کند،بنابراين اگرآب درطبقات 40 سانتيمتر باشد بازهم اين حجم در حد نرمال است، همچنين تيرآهن اسکلت ساختمان به هيچ عنوان ذوب نمي‌شود چرا که تيرآهن در درجه 400تا500 گرما باعث ذوب شدن مي‌شود و اين آتش سوزي اين مقدار حرارت آتش را نداشته است که بخواهد تيرآهن‌هاي اسکلت ساختمان را تخريب کند.»او در خصوص کمبود تجهيزات امداد حادثه مي‌پردازد، مي‌گويد:« دستگاه‌هاي وجود دارند همانند دلر بزرگ که محيط را به‌اندازه مساحت مشخص (20تا40 مترطول)تخريب مي‌کند و ازآن حفره مي‌توان آب را به محل مورد نظر انتقال داده، به اين شکل که از پشت بام مي‌توانستند حفره اي ايجاد کرد که آب مستقيما به مرکز آتش برسد و نيازي به آب پاش‌ها از پنچره ساختمان باشد، همچنين در زمان جمع آوري نخاله‌ها خودروهايي وجود دارند که به شکل آهنربا تيرآهن را جابه جا مي‌کنند، اما متاسفانه در اين عمليات شاهد آن هستيم که تير آهن‌ها را با زنجير مي‌بستند و با بالا برها جابه جا مي‌کردند که اين کار باعث کاهش سرعت امداد رساني شده است، البته وسايل برش آهن نيزبه شکل روز تدارک نشده بود و هنوز از اره برقي براي برش آهن استفاده شده است.»اين کارشناس معماري در پايان صحبت‌هايش مي‌افزايد:« بايد ببينيم اين ساختمان در زمان راه‌اندازي مقررات ملي ساختمان که به تاييد وزارت مسکن رسيده است را داشته است يا نه ، که در نگاه اولي متوجه مي‌شويم که اين ساختمان از پله‌هاي اضطراري و آسانسور از همان سال‌هاي ابتداي بهرمند بوده است.»
*عجولانه نظر ندهيم
اما در اين ميان «مهرداد لاهوتي» نماينده مجلس و عضو کميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي‌معتقد است: نبايد عجولانه دليل تخريب اين بنا را مشخص کنيم و بايد با حوصله اين موضوع را بررسي کنيم.»او در اين خصوص به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« اظهار نظر عجولانه کار درستي نيست و درحال حاضر بايد به موضوع رفع بحران حادثه پرداخت و بعد از برطرف شدن حادثه تيم‌هاي کارشناسي به بررسي دلايل تخريب ساختمان مي‌پردازند.»لاهوتي ادامه مي‌دهد:« بنده فيلم صحنه حادثه را مشاهده کردم و خودم را به صحنه حادثه رساندم موضوعي که مشاهده شد اين بود که در طبقات ميانه مخزن ذخيره گازوئيل براي سيستم گرمايشي ساختمان طراحي شده بود که بعد از آتش سوزي در طبقات پايين تر موجب مي‌شود تا حرارت به اين مخزن برسد و باعث انفجار شود واين بنا ازبين برود.»اين نماينده مجلس در پاسخ به سوال خبرنگارما درباره اينکه عده اي معتقد اندحرارت آتش باعث ذوب شدن تيرآهن‌هاي که نقش اسکلت ساختمان را داشته‌اند موجب تخريب شده است وعده ديگرحجم آب براي خاموش کردن آتش را باعث سنگيني بنا مي‌داند که باعث تخريب شده است؟مي‌گويد:« اين موضوعات را کاملا رد مي‌کنم ودرگزارش اوليه که به دست ما رسيده است،انفجار مخزن گازوئيل درطبقات مياني باعث تخريب بنا شده است،البته همان طورکه مي‌دانيد دراين مجتمع اجناسي بسيارزياد ازپارچه و چرم وجود داشته که خود اين اجناس کمک به افزايش آتش کرده است.»اوادامه مي‌دهد:«اين بنا عمر 50 سالي داشته است و اين مدت زمان به عنوان ساختمان فرسوده به حساب نمي‌آيد.»
*از لحاظ قانون شهرداري بايد جواب گو باشد
در بيشتر حوادث ساختماني که در تهران رخ مي‌دهد، مديريت شهري اعلام مي‌کند براي مالک آن اخطاريه‌هاي را صادر کرده‌ايم،اما اينکه در صورتي که شهرداري و سازمان آتش نشاني مسئول ايمني شهروندان هستندچرا در اين موارد که جان و مال ديگر شهروندان در ميان است اقدامي‌عملي انجام نمي‌دهد، که در اين خصوص به سراغ«مهناز عوض فرد» وکيل پايه يک دادگستري رفته‌ايم؛ از اومي‌پرسيم، مسئولان شهرداري و آتش نشاني معتقد اند که چندين بار اخطاريه‌هاي را به کسبه پاساژ پلاسکودر خصوص آتش سوزي اعلام کرده بودند، اما مالکان و مديريت پاساژ به اين اخطار‌ها توجه نکرده‌اند،بنابراين آيا اين امکان را نداشته شهرداري به جز برگ اخطاريه صادر کردن اقدامي‌عملياتي مانند اينکه جلو فعاليت پاساژ را مي‌گرفت يا اينکه از مراجع قضايي کمک مي‌خواست تا مالکان و مديريت پاساژ را موظف به اجرا ايمن سازي اين بنا مي‌کرد؟ پاسخ مي‌دهد:« اخطاريه صادر کردن سازمان آتش نشاني و شهرداري يک اقدام اوليه و ساده است و اين نهاد‌هابايد بعد از ابلاغ اخطاريه کام‌هاي بعدي را بردارند، جلو گيري از حوادث يکي از وظايف شهرداري است و در اين خصوص شهرداري اختيارات زيادي دارد، به طوري که شهرداري مي‌بايست بعد از تاريخ مشخص شده براي برطرف کردن مشکل ايمني در کميسيون ماده 14 اعلام کند و خود به عنوان مديريت شهري اقدام به برطرف کردن مشکل کند هزينه و خسارت آن را نيز از مالک دريافت کند، يا اينکه جلو فعاليت اين مجتمع را مي‌گرفت و حتي اينکه از طريق مراجع قضايي مالکان را موظف به برطرف کردن مشکل مي‌کرد.»اين حقوقدان ادامه مي‌دهد:« از نگاه حقوقي شهرداري در صورت ابلاغ اخطاريه مقصر به حساب مي‌آيد، چرا که شهرداري درجريان نا ايمن بودن اين محيط بوده است و بنابراين بايد اقدامات ديگري را انجام مي‌داده است که در اين خصوص کوتاهي کرده است.»
*چندين بار اين ساختمان آتش گرفته بود
«اين ساختمان با 50 سال قدمت و نوع فعاليت بارها مورد آتش سوزي قرارگرفته بوده و بنابراين بايد قبل از به وجود آمدن اين حادثه اقدامات پيشگيرانه لحاظ مي‌شد.»اين صحبت‌هاي «احمد حکيمي‌پور»عضو شوراي شهرتهران است.اوبه خبرنگار« تجارت »مي‌گويد:«اين حادثه اولين باروآخرين بارنيست که درکلانشهرتهران رخ مي‌دهد،به همين منظورازساليان گذشته ستاد پيشگيري و مديريت بحران در شهرداري تهران راه‌اندازي شد تا حوادث را پيشگيري کند ودرزمان رخ دادن حادثه آن حادثه را با فرماندهي يک مدير اداره کند، به همين منظور شهرداري بودجه، امکانات و اختياراتي را برعهده اين ستاد قرارداده است تا قبل از حادثه و زمان حادثه مديريت کند، که متاسفانه اين ستاد آن طور که بايد فعاليت مناسبي ندارد.»
*چمران حضور در صحنه
«مهدي چمران» ساعت 10 شب پنچشنبه براي بازديد از محل حادثه حضور داشته تا گزارش خود را در سخنراني پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه اطلاع بدهد، او که از ضلع غربي حادثه در خيابان جمهوري وارد محوطه حادثه شده به سرعت با نيروهاي امدادي مشغول صحبت مي‌شود، چمران که با کت و شلوار در اين بازديد شرکت کرد، مدام با افراد مختلف صحبت مي‌کرد، اما جواب سوالات خبرنگار ما را نمي‌داد.او در خطبه‌هاي نماز جمعه اعلام کرد:«اين ساختمان گازکشي نداشت و قديمي‌بود و از گازوئيل براي گرمايش استفاده مي‌کرد. طبقات بالا نيز مملو از گازوئيل بود. اين ساختمان ۱۵ طبقه ديشب در حد يک ساختمان سه طبقه بود که‌امروز بعد از آواربرداري‌ها مانند سازه‌اي دو طبقه شده است.چمران ضمن اشاره به اعلام ۱۴ اخطار به مالکان اين ساختمان طي سه سال گذشته، تصريح کرد: آخرين اخطار در مردادماه ابلاغ شد که به دادستاني، قوه قضاييه، فرمانداري و استانداري نيز رونوشتي از آن رفته است. ما هشدار مي‌دهيم که ساختمان‌هاي ديگري نيز با چنين شرايطي وجود دارند.
*جلسه مديريت بحران با نااميدي
شهردار تهران تلاش مي‌کند تا با روحيه رزمندگي بتواند کانال‌هايي درزيرزمين راه‌اندازي کند تا دردوضلع وقوع حادثه به محيط گرفتار شده آتش نشانان برسد، جلسه مديريت بحران به رياست شهردار تهران در محل حادثه 9 صبح برگزارشد و تمامي‌نهاد‌هاي خدماتي و امدادي شرکت کرده بودند، که با نا اميدي از زنده ماندن آتش نشانان به پايان رسيد، آن طورکه خبرنگار«تجارت» با خبرشده است،به دليل کمبود اكسيژن احتمال زنده ماندن افراد زيرآواربسيار پايين است،به همين خاطر اعضاي ستاد بحران اميد چنداني به زنده ماندن فردي را ندارند، با اين وجود تلاش‌ها ادامه دارد و مدام نيروهاي تازنفس وارد محل حادثه مي‌شوند.»
*شاهدان عيني چه مي‌گويند
خبرنگار تجارت که از همان ابتدا ي وقوع حادثه در صحنه حضور داشت با تعدادي از شاهدان حادثه به گفتگو نشسته، «مراد سپهوند» راننده يکي از تاکسي سرويس‌هاي خيابان جمهوري است، او که جزو نخستين افرادي بود که از اين حادثه باخبرشده بود، مي‌گويد:« ساعت 7:15 دقيقه بود که دودي از پنچره‌هاي چندواحد توليد يدر طبقه9 به چشم آمد که همکارم و افسرچهارراه استانبول با مرکز125 تماس گرفتند، با فاصله چنددقيقه يک خودرو آتش نشاني به محله حادثه‌امد، اما خودورکه به محل حادثه رسيد از هيچ گونه‌امکاناتي برخوردار نبود و از عوامل نيروي آتش نشاني درخواست کمک کردند، بعد از 10دقيقه خودرو حمل آب به محله حادثه رسيد، اما اين خودرو نيز در زماني که شروع به فعاليت کرد، تنها تا طبقه5 توانست آب براي خاموش كردن آتش برساند، به همين خاطر مجددا درخواست شد تا خودرو با تجهيزات بهترکه بتواند آب براي خاموش کردن به طبقات بالاي اين ساختمان انتقال دهد فرستاده شود،که اين خودرو نيز بعد از مدتي کوتاه به محله حادثه رسيد اما بعد از مدت کوتاهي آب اين خودرو نيز به اتمام رسيد و مجددا خودرو ديگر جايگزين شد.»او ادامه مي‌دهد:« ماموران آتش نشاني حادثه را دست کم گرفته بودند، چرا که چند دقيقه بعد آتش از زاويه ديگري در همان طبقه زبانه کشيد و به طبقات بالاي ساختمان سرايت کرد.»اين شهروند که شاهد اين حادثه بود، مي‌گويد:« متاسفانه تعداد ماموران انتظامي‌و آتش نشاني کمي‌حضور داشتند و مردم در کنار ساختمان حضور داشتند و توان پراکنده كردن جمعيت از وقوع حادثه را نداشتند.»
*يک مغازه 5 ميليارد تومان ضرر
«رامتين کرمي» که در گوشه خيابان جمهوري با چشمان اشک بار به ساختمان تخريب شده پلاسکو نگاه مي‌کند و صدايش بغض دارد، به خبرنگار ما مي‌گويد:« پدرم مالک يکي از واحدهاي تجاري در طبقه همکف اين ساختمان که حال مخروب شده است بود، در زماني که طبقات بالاي ساختمان آتش گرفته بود، پدرم به همراه چند نفر از کسبه‌هاي ديگر ساعت 8:30 دقيقه وارد مجتمع شدند تا، چک، پول، اسناد و مدارک را به بيرون از مغازه انتقال دهند، که ناگهان تعادلش را از دست مي‌دهد و به روي زمين مي‌افتد که با همکاري امداد گران به بيمارستان انتقال داده مي‌شود.»او ادامه مي‌دهد:« پدرم بيش از 5ميليارد تومان سرمايه داشته که همه اين سرمايه اش در مدت زمان کوتاهي از بين رفته است.»کرمي‌درپاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اينکه واحد تجاري پدرتان بيمه بوده است؟ پاسخ مي‌دهد:« مگر چقدر از سرمايه مان را بيمه پرداخت مي‌کند، ملک مان را چه طور مي‌توانيم بسازيم، اجناس مان، چک‌ها و مدارک مان آتش گرفته است.»اين شهروند مي‌افزايد:« پدرم اين ملک را 30 سال پيش خريداري کرده بود و گاو صندق مغازه اش نيز قديمي‌بود و با آتش سوزي صندوق اش از بين رفت، اين درحالي است که اگر صندوق اش ضد آتش تهيه مي‌شد بسياري از مدارک و اسنادش سالم مي‌ماند.»
*علت حادثه سيستم نامناسب گرمايشي
از ديگر افرادي که در محوطه حادثه حضور داشتند، «جواد- ر»کارگر يکي از واحدهاي توليد اين ساختمان است، او درباره علت اين آتش سوزي مي‌گويد:« لوله کشي گاز شهر تا طبقه 5 اين ساختمان راه‌اندازي شده است و طبقات ديگرآن سيستم گرمايشي شان به شکل برقي و کپسول گازبا سوخت مايع انجام مي‌شود، از سوي ديگر طبقات بالاي اين ساختمان کارگاه‌هاي توليد پوشاک بودند و به دليل اينکه به ايام عيد نوروز نزديک مي‌شويم اين توليدي‌ها به شکل شبانه روزي مشغول به کار بودند و احتمال زياد اين آتش سوزي مربوط به سيستم‌هاي گرمايشي واحدهاي توليدي بوده است که کارگران به شکل شبانه روزي مشغول به کاربوده‌اند.»او ادامه مي‌دهد:« بيش از يک صد نفر شب‌ها در اين مجموعه کار مي‌کردند که بيشتر اين افراد اهل شهرستان‌ها هستند، اما در زمان اوج گيري اين آتش جمعيت قابل توجهي اين کارگران از پله‌هاي اضطري از ساختمان خارج شده‌اند.»از ديگر افرادي که شاهد اين حادثه بود، « رحمان_ ح » است، او مي‌گويد:« اين آتش به حجم نبود و اگر در همان ابتدا خاموش شده بود موجب اين حادثه نمي‌شد.»او دليل تخريب ساختمان را اين طور عنوان مي‌کند:« در طبقه 9آتش رخ داد و مدت زياد طول کشيد تا آتش در اين طبقه مهار شود، اين در حالي است که حرارات به اسکلت فلزي اين واحد برخورد مي‌کند و موجب مي‌شود تا اسکلت فلزي اين طبقه نرم شود، از سوي ديگر حجم قابل توجهي آب از طريق امدادگران آتش نشاني وارد اين طبقه مي‌شود و موجب سنگيني طبقه ٩ که ناگهان بناي طبقه9 به روي طبقه8 فرو مي‌ريزد و بناي طبقه 8 نيز توان نگهداري اين حجم سنگين را نداشت و موجب شد تا به ترتيب طبقات به سرعت تخريب شوند.»
*مسئولان آتش نشاني پاسخگو نيستند
در اين حادثه طبق آمار منتشر شده بيش از 30 نفر آتش نشان در زيرنخاله ساختمان مدفون شده بودند و هيچ کس خبري از اين افراد نداشت، به همين منظور خانواده اين آتش نشانان براي اينکه از نگراني در بيايند، به محل حادثه‌امده بودند.يکي از آنها پسر عموي« محسن روحاني» مامور ايستگاه ميدان حسن آباد بود.او مي‌گويد:« پسر عمويم مامور ايستگاه حسن آباد بوده است که در زمان نخست حادثه اعزام به اين ماموريت مي‌شود، اما بعد از تخريب اين بنا هيچ خبري از اونيست و متاسفانه مسئولان آتش نشاني نيز در اين خصوص پاسخگو نيستند و تنها اعلام مي‌کنند در حال جستجوي امدادگران هستند.»اوادامه مي‌دهد:« پدر ومادرپسرعمويم در شهرستان گيلان زندگي مي‌کنند واين حادثه را ازطريق رسانه‌ها با خبرشدند و باتوجه به اينکه اين حادثه در نزديکي ايستگاه آتش نشاني مشغول به کارفرزندشان است با او تماس مي‌گيرند که متاسفانه اوجواب تلفن همراهش را نمي‌دهد به همين خاطر آنها نگران مي‌شوند و راهي تهران شده‌اند.»پسر عموي «محسن روحاني»آتش نشان ايستگاه حسن آباد در پاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اينکه ماموران آتش نشاني دستگاه پيچر(مکان ياب)، بيسيم،تلفن همراه با خود داشته‌اند؟ پاسخ مي‌دهد:« اطلاعاتي در اين خصوص نداريم، چرا که هيچ يک از مسئولان آتش نشاني جواب گو خانواده آتش نشانان گمشده نيستند.»يکي از نيروهاي آتش نشان که در کنار ساختمان بيمارستان ملت در خيابان جمهوري به عنوان نزديک‌ترين بيمارستان در اين حادثه نشسته است و از لباس و چهره اش پيداست که در زمان وقوع حادثه درامداد رساني حضورداشته و کاملا خسته شده است، به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« اجازه مصاحبه ندارم، اما «رضا شفيعي» ازهمکاران و دوستان نزديک ام بوده که زير آور قرار دارد.»از ديگر خانواده‌هاي آتش نشانان که در اين محل حضور دارد، برادرآتش نشان « محمد جمشيدي» از ايستگاه کن است، او مي‌گويد:« برادر من بعد از حادثه تخريب اين ساختمان از ايستگاه محله کن درغرب تهران اعزام امداد رساني به اين حادثه شده است، که از چند ساعت بعد از اين حادثه ديگر تلفن همراه اش را جواب نمي‌دهد.» يکي ديگرازافرادي که نمي‌خواهد نامش در روزنامه درج شود و خود را برادر يکي از آتشنشانان گمشده معرفي مي‌کند، مي‌گويد:«مگرمي‌شود فرماندهان تيم‌هاي عملياتي آماري از نيروهاي خود نداشته باشند، که تمامي‌مسئولان اعلام مي‌کنند آمار دقيقي از گمشدگان آتش نشاني ندارند.»او ادامه مي‌دهد:« نداشتن آمار دقيق نيروهاي امدادي از سوي فرماندهان نشان دهنده دو موضوع است، موضوع نخست مربوط به اين است مسئولان نمي‌خواهند شفاف سازي کنند و مي‌خواهند وقت بخرند، موضوع دوم اينکه واقعا بدون برنامه ريزي شده و مديريت تيم‌هاي آتش نشاني اقدام به اجراي عمليات آتش نشاني مي‌کنند.»
*ساختمان نبايد تخريب مي‌شد
تعدادي ازمسئولان و شهروندان معتقد اند قديمي‌بودن اين بنا يکي از مهم‌ترين دلايل به وجود آمدن اين حادثه بوده است، که در اين خصوص« مهدي بيگ محمدي» کارشناس عمران و معماري اين نظر را رد مي‌کند، مي‌گويد:« ساختمان پلاسکو به عنوان دومين ساختمان بلند مرتبه پايتخت ساخته شده و از استحکام و مقاومت مناسبي برخوردار بوده است، اما اينکه عده اي اين موضوع را مطرح مي‌کنند که به دليل قديمي‌بودن اين بنا موجب شد تا بعد از يک آتش سوزي اين بنا تخريب شوند، اين طور نيست چرا که عمر يک بنا آن هم با اين استحکام بايد حدود 150 سال برسد و تنها اين بنا50 سال عمر داشته است، در بسياري از شهرهاي بزرگ کشور‌هاي مختلف ساختمان فروشگاه‌هاي وجود دارد که با قدمت بيش از 300 سال در حال فعاليت هستند به طور مثال فروشگاه« شبقي» در کشور آلمان نزديک به 350 سال قدمت بناي دارد و اين موضوع درست نيست که قديمي‌بودن بنا عامل تخريب شدن زود هنگام در بنا شده است.»اين کارشناس معماري در ادامه مي‌گويد:« اين ساختمان نيم قرن بيش ساخته شده است وآن زمان امکانات و تجهيزات اطفا حريق به اين شکل که اين روزها وجود دارد نبوده است، به همين منظور بايد به مرورزمان سيستم اطفا حريق در اين ساختمان راه‌اندازي مي‌شد.»از او مي‌پرسيم امکان اين وجود دارد که حجم آب براي خاموش کردن آتش موجب سنگين شدن بنا شده باشد؟ مي‌گويد:« نه اين طور نيست، آب از سيستم فاضلاب طبقات ساختمان تخليه مي‌شده است، ببينيددرهرمترمربع يک واحد مسکوني در هر طبقه اي حجم 350 کيلوکرم وزن را تحمل مي‌کند،بنابراين اگرآب درطبقات 40 سانتيمتر باشد بازهم اين حجم در حد نرمال است، همچنين تيرآهن اسکلت ساختمان به هيچ عنوان ذوب نمي‌شود چرا که تيرآهن در درجه 400تا500 گرما باعث ذوب شدن مي‌شود و اين آتش سوزي اين مقدار حرارت آتش را نداشته است که بخواهد تيرآهن‌هاي اسکلت ساختمان را تخريب کند.»او در خصوص کمبود تجهيزات امداد حادثه مي‌پردازد، مي‌گويد:« دستگاه‌هاي وجود دارند همانند دلر بزرگ که محيط را به‌اندازه مساحت مشخص (20تا40 مترطول)تخريب مي‌کند و ازآن حفره مي‌توان آب را به محل مورد نظر انتقال داده، به اين شکل که از پشت بام مي‌توانستند حفره اي ايجاد کرد که آب مستقيما به مرکز آتش برسد و نيازي به آب پاش‌ها از پنچره ساختمان باشد، همچنين در زمان جمع آوري نخاله‌ها خودروهايي وجود دارند که به شکل آهنربا تيرآهن را جابه جا مي‌کنند، اما متاسفانه در اين عمليات شاهد آن هستيم که تير آهن‌ها را با زنجير مي‌بستند و با بالا برها جابه جا مي‌کردند که اين کار باعث کاهش سرعت امداد رساني شده است، البته وسايل برش آهن نيزبه شکل روز تدارک نشده بود و هنوز از اره برقي براي برش آهن استفاده شده است.»اين کارشناس معماري در پايان صحبت‌هايش مي‌افزايد:« بايد ببينيم اين ساختمان در زمان راه‌اندازي مقررات ملي ساختمان که به تاييد وزارت مسکن رسيده است را داشته است يا نه ، که در نگاه اولي متوجه مي‌شويم که اين ساختمان از پله‌هاي اضطراري و آسانسور از همان سال‌هاي ابتداي بهرمند بوده است.»
*عجولانه نظر ندهيم
اما در اين ميان «مهرداد لاهوتي» نماينده مجلس و عضو کميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي‌معتقد است: نبايد عجولانه دليل تخريب اين بنا را مشخص کنيم و بايد با حوصله اين موضوع را بررسي کنيم.»او در اين خصوص به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« اظهار نظر عجولانه کار درستي نيست و درحال حاضر بايد به موضوع رفع بحران حادثه پرداخت و بعد از برطرف شدن حادثه تيم‌هاي کارشناسي به بررسي دلايل تخريب ساختمان مي‌پردازند.»لاهوتي ادامه مي‌دهد:« بنده فيلم صحنه حادثه را مشاهده کردم و خودم را به صحنه حادثه رساندم موضوعي که مشاهده شد اين بود که در طبقات ميانه مخزن ذخيره گازوئيل براي سيستم گرمايشي ساختمان طراحي شده بود که بعد از آتش سوزي در طبقات پايين تر موجب مي‌شود تا حرارت به اين مخزن برسد و باعث انفجار شود واين بنا ازبين برود.»اين نماينده مجلس در پاسخ به سوال خبرنگارما درباره اينکه عده اي معتقد اندحرارت آتش باعث ذوب شدن تيرآهن‌هاي که نقش اسکلت ساختمان را داشته‌اند موجب تخريب شده است وعده ديگرحجم آب براي خاموش کردن آتش را باعث سنگيني بنا مي‌داند که باعث تخريب شده است؟مي‌گويد:« اين موضوعات را کاملا رد مي‌کنم ودرگزارش اوليه که به دست ما رسيده است،انفجار مخزن گازوئيل درطبقات مياني باعث تخريب بنا شده است،البته همان طورکه مي‌دانيد دراين مجتمع اجناسي بسيارزياد ازپارچه و چرم وجود داشته که خود اين اجناس کمک به افزايش آتش کرده است.»اوادامه مي‌دهد:«اين بنا عمر 50 سالي داشته است و اين مدت زمان به عنوان ساختمان فرسوده به حساب نمي‌آيد.»
*از لحاظ قانون شهرداري بايد جواب گو باشد
در بيشتر حوادث ساختماني که در تهران رخ مي‌دهد، مديريت شهري اعلام مي‌کند براي مالک آن اخطاريه‌هاي را صادر کرده‌ايم،اما اينکه در صورتي که شهرداري و سازمان آتش نشاني مسئول ايمني شهروندان هستندچرا در اين موارد که جان و مال ديگر شهروندان در ميان است اقدامي‌عملي انجام نمي‌دهد، که در اين خصوص به سراغ«مهناز عوض فرد» وکيل پايه يک دادگستري رفته‌ايم؛ از اومي‌پرسيم، مسئولان شهرداري و آتش نشاني معتقد اند که چندين بار اخطاريه‌هاي را به کسبه پاساژ پلاسکودر خصوص آتش سوزي اعلام کرده بودند، اما مالکان و مديريت پاساژ به اين اخطار‌ها توجه نکرده‌اند،بنابراين آيا اين امکان را نداشته شهرداري به جز برگ اخطاريه صادر کردن اقدامي‌عملياتي مانند اينکه جلو فعاليت پاساژ را مي‌گرفت يا اينکه از مراجع قضايي کمک مي‌خواست تا مالکان و مديريت پاساژ را موظف به اجرا ايمن سازي اين بنا مي‌کرد؟ پاسخ مي‌دهد:« اخطاريه صادر کردن سازمان آتش نشاني و شهرداري يک اقدام اوليه و ساده است و اين نهاد‌هابايد بعد از ابلاغ اخطاريه کام‌هاي بعدي را بردارند، جلو گيري از حوادث يکي از وظايف شهرداري است و در اين خصوص شهرداري اختيارات زيادي دارد، به طوري که شهرداري مي‌بايست بعد از تاريخ مشخص شده براي برطرف کردن مشکل ايمني در کميسيون ماده 14 اعلام کند و خود به عنوان مديريت شهري اقدام به برطرف کردن مشکل کند هزينه و خسارت آن را نيز از مالک دريافت کند، يا اينکه جلو فعاليت اين مجتمع را مي‌گرفت و حتي اينکه از طريق مراجع قضايي مالکان را موظف به برطرف کردن مشکل مي‌کرد.»اين حقوقدان ادامه مي‌دهد:« از نگاه حقوقي شهرداري در صورت ابلاغ اخطاريه مقصر به حساب مي‌آيد، چرا که شهرداري درجريان نا ايمن بودن اين محيط بوده است و بنابراين بايد اقدامات ديگري را انجام مي‌داده است که در اين خصوص کوتاهي کرده است.»
*چندين بار اين ساختمان آتش گرفته بود
«اين ساختمان با 50 سال قدمت و نوع فعاليت بارها مورد آتش سوزي قرارگرفته بوده و بنابراين بايد قبل از به وجود آمدن اين حادثه اقدامات پيشگيرانه لحاظ مي‌شد.»اين صحبت‌هاي «احمد حکيمي‌پور»عضو شوراي شهرتهران است.اوبه خبرنگار« تجارت »مي‌گويد:«اين حادثه اولين باروآخرين بارنيست که درکلانشهرتهران رخ مي‌دهد،به همين منظورازساليان گذشته ستاد پيشگيري و مديريت بحران در شهرداري تهران راه‌اندازي شد تا حوادث را پيشگيري کند ودرزمان رخ دادن حادثه آن حادثه را با فرماندهي يک مدير اداره کند، به همين منظور شهرداري بودجه، امکانات و اختياراتي را برعهده اين ستاد قرارداده است تا قبل از حادثه و زمان حادثه مديريت کند، که متاسفانه اين ستاد آن طور که بايد فعاليت مناسبي ندارد.»
*چمران حضور در صحنه
«مهدي چمران» ساعت 10 شب پنچشنبه براي بازديد از محل حادثه حضور داشته تا گزارش خود را در سخنراني پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه اطلاع بدهد، او که از ضلع غربي حادثه در خيابان جمهوري وارد محوطه حادثه شده به سرعت با نيروهاي امدادي مشغول صحبت مي‌شود، چمران که با کت و شلوار در اين بازديد شرکت کرد، مدام با افراد مختلف صحبت مي‌کرد، اما جواب سوالات خبرنگار ما را نمي‌داد.او در خطبه‌هاي نماز جمعه اعلام کرد:«اين ساختمان گازکشي نداشت و قديمي‌بود و از گازوئيل براي گرمايش استفاده مي‌کرد. طبقات بالا نيز مملو از گازوئيل بود. اين ساختمان ۱۵ طبقه ديشب در حد يک ساختمان سه طبقه بود که‌امروز بعد از آواربرداري‌ها مانند سازه‌اي دو طبقه شده است.چمران ضمن اشاره به اعلام ۱۴ اخطار به مالکان اين ساختمان طي سه سال گذشته، تصريح کرد: آخرين اخطار در مردادماه ابلاغ شد که به دادستاني، قوه قضاييه، فرمانداري و استانداري نيز رونوشتي از آن رفته است. ما هشدار مي‌دهيم که ساختمان‌هاي ديگري نيز با چنين شرايطي وجود دارند.
*جلسه مديريت بحران با نااميدي
شهردار تهران تلاش مي‌کند تا با روحيه رزمندگي بتواند کانال‌هايي درزيرزمين راه‌اندازي کند تا دردوضلع وقوع حادثه به محيط گرفتار شده آتش نشانان برسد، جلسه مديريت بحران به رياست شهردار تهران در محل حادثه 9 صبح برگزارشد و تمامي‌نهاد‌هاي خدماتي و امدادي شرکت کرده بودند، که با نا اميدي از زنده ماندن آتش نشانان به پايان رسيد، آن طورکه خبرنگار«تجارت» با خبرشده است،به دليل کمبود اكسيژن احتمال زنده ماندن افراد زيرآواربسيار پايين است،به همين خاطر اعضاي ستاد بحران اميد چنداني به زنده ماندن فردي را ندارند، با اين وجود تلاش‌ها ادامه دارد و مدام نيروهاي تازنفس وارد محل حادثه مي‌شوند.»
مطالب مرتبط
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین