سفره های خالی در انتظار یک تصمیم

کورش شرفشاهي
k.sharafshahi@gmail.com
قراردادهاي همکاري بين کشورها به منظور کاهش مشکلات و رواني مبادلات صورت مي‌گيرد. اما نکته مهم در اين است که بايد منافع دو طرف در اين قراردادها لحاظ شود. يکي از اين موارد، قرارداد همکاري گازي بين ايران و ترکمنستان است. مدتها بود که ايران از ترکمنستان گاز مي‌خريد و دليل آن هم اين بود که  براي تامين گاز مردم در مناطق شمالي کشور، هزينه انتقال را متحمل مي‌شد. در نتيجه ، ايران گاز ترکمنستان را به مردم مناطق شمالي کشور مي‌داد و گاز توليدي در مناطق جنوبي کشور را صادر مي‌کرد. اما مشکلات مالي ناشي از تحريمها باعث شده بود پرداخت پول گاز به ترکمنستان با مشکل رو به رو شود. به همين دليل در اين قرارداد مقرر شده بود پيمانکاراني که در ترکمنستان کار مي‌کنند، پول خودشان را از شرکت ملي گاز در ايران بگيرند. نکته مهم اين بود که براي پيمانکاران ايراني فعال در ترکمنستان سهميه اي در نظر گرفته شده بود تا کاري که در ترکمنستان انجام مي‌دهند، ريال ايراني از شرکت ملي گاز بگيرند. اين روال براي مدتي انجام مي‌شد تا آنکه عده اي دلال توانستند راهکاري پيدا کنند تا پيمانکاران خارجي فعال در ترکمنستان بتوانند در ايران پول گاز ترکمنستان را بابت پيماني که در اين کشور انجام داده بودند، دريافت کنند. نتيجه تلاشهاي اين دلالها آن شد که‌امروزه پيمانکاران ايراني موفق نمي‌شوند پيمانهاي ترکمنستان را انجام بدهند و پيمانها به شرکتهاي خارجي داده ميشود. زيرا اين دلالها مي‌توانند پول پيمان را از شرکت ملي گاز ايران دريافت کنند. اما در اين رابطه پاسخ به چند نکته ضروري به نظر مي‌رسد. نکته اول اينکه در شرايطي که ترکمنستان گاز خود را در زمستان بدون در نظر داشت احترام به همسايه يعني جمهوري اسلامي‌ايران قطع کرد، چگونه است که شرکت ملي گاز ايران ميليونها دلار به شرکت‌هاي خارجي که در ترکمنستان کار مي‌کنند در اين شرايط پرداخت مي‌کند؟ نکته دوم اينکه آيا اين حق شرکت‌هاي ايراني نيست که به واسطه اين قرارداد در ترکمنستان کار کنند؟ نکته سوم اينکه مگر قرار نبود از محل مطالبات فروش گاز ترکمنستان به ايران، بخشي از پيمانها را شرکت‌هاي ايراني در ترکمنستان کار کنند؟ از همه اينها بدتر اينکه نقش دلال‌ها در کارسازي براي وصول طلب خارجي‌ها از ترکمنستان از حساب نقدي ايران چيست؟ به راستي اين ميليونها دلار کميسيون کارسازي به جيب چه کساني مي‌رود؟ نکته ديگر اين است که ميزان بيکاري در ايران تاسف آور است و پيمانکاري در ساير کشورها مي‌تواند زمينه ساز کاهش بيکاري باشد زيرا پيمانکاران ايراني بخشي از نيروهاي خود را از کشورمان ميبرند. چرا بايد نسبت به پيمانکاران ايراني مستقر در ترکمنستان تا بدين اندازه کم لطفي صورت گيرد و آيا شرکت ملي گاز نبايد مزاياي ويژه اي براي پيمانکاران ايراني خارج از کشور قايل شود؟