حال و روز داروخانه ها خوب نیست!

تجارت آنلاین - محمد خادمی: یکی از نیاز های هر محله مسکونی وجود یک داروخانه است، داروخانه ها به عنوان یک محیط درمانی به حساب می آیند، اما این روزها این نگاه تغییر پیدا کرده و  هدف از راه اندازی داروخانه ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی محسوب می شوند.
این روزها با رشد قارچ گونه داروخانه ها در کلانشهر تهران مواجه هستیم، طبق آمارها 14هزار داروخانه درکل کشورفعالیت می کنند، که از این تعداد بیش از 15 درصد آن در تهران فعالیت می کنند، در تهران 350 محله وجود دارد و به طور میانگین در هر محله 6 داروخانه وجود دارد و روز به روز تعداد آنها افزایش می یابد، در گزارش پیش رو بیشتر به موضوع  افزایش بی رویه داروخانه در سطح پایتخت پرداخته ایم:

*10نفر در یک داروخانه کار می کنند
در ابتداي گزارش مان به سراغ تعدادی از داروخانه های سطح شهر رفته ایم، «مریم_ف» مسئول یکی از داروخانه ها در محله شادمان تهران است، او می گوید:« در تهران جمعیت قابل توجهی وجود دارد و هر تعداد داروخانه وجود داشته باشد بازهم کمبود داروخانه در محلات تهران احساس می شود.»
او ادامه می دهد:« روزانه تعداد داروسازان که از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند و وارد بازار کار می شوند افزايش مي يابد و نباید انتظار داشت که همه این افراد  در50تا70 شرکت داروسازی  موجود در کشور فعالیت کنند، بنابراین؛ این حجم فارغ التحصیل برای اینکه کار مناسبی بدست آورند، اقدام به راه اندازی داروخانه می کنند.»
این داروساز می افزاید:« در یک داروخانه شبانه روزی در یک مساحت 60 متری 10 نفر مشغول به کار می شوند، که کمک بزرگی برای ایجاد  اشتغال مي كند.»
از او می پرسیم چرا در بیشتر داروخانه ها لوازم آرایشی و اسباب بازی به فروش می رسد؟ پاسخ می دهد:« در آمد داروخانه ها بسیار اندک است و برای اینکه جبران هزینه ها یشان را کنند مجبور می شوند وسایل دیگر بفروشند، البته فروش لوازم آرایشی کمکی به سلامت جامعه می کند تا لوازم آرایشی غیر مجاز را همشهریان استفاده نکنند.»

*از سر خوشی داروخانه راه اندازی نمی شود
از دیگر مسئولان داروخانه درتهران«فرهاد_ر» در محله صادقیه است، او می گوید:« متاسفانه بسیاري  از همکارانم به دلیل اینکه نمی توانند از پس هزینه هایشان برآيند مجبور شده اند جواز فعالیت شان را به افراد دیگر اجاره دهند تا با شیوه های دیگر آنها بتوانند از پس هزینه ها بر بیایند، آن تعداد از داورخانه هایي که از پس هزینه ها بر می آیند دو دسته هستند داروخانه هایي که  به شکل دولتی مشغول به کارند و دسته دیگر داروخانه هایي هستند که ملک شان متعلق به خودشان است و هزینه اجاره پرداخت نمی کنند.»
به گفته این داروساز وضعیت تسویه‌حساب بیمه‌ها، ارائه دارو توسط خود پزشکان و یا در مراکز بهداشتی و درمانی، فشار مالیات، عوارض شهرداری و... همه اینها روز به روز  کمر داروخانه ها را بيشتر خم می‌کندو آنها مجبور هستند هر جور شده در آمد شان را تامین کنند به همین منظور تلاش می کنند تا به نوعی فعالیت های درمانی خود را با نگاه اقتصادی دنبال کنند.»
او در ادامه می افزاید :« بعضی اوقات داروخانه ها برای اینکه جبران هزینه هایشان کنند برای مشتریان شان داروهای ترکیبی درست می کنند که این امر وقت زیادی از  دکترداروساز می گیرد و نهایتا 100هزار تومان هزینه برای آن دکتر باقی می ماند.»
از دیگر داروخانه داران تهران«سعید_خ» است، به گفته او در گذشته مردم در داروخانه ها در صف های طولانی می ایستادند، اما این روزها در داروخانه های بزرگ مانند 13 آبان ، 12 فروردین و هلال احمر خبری از آن صف های طول و دراز نیست.»
او در پاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» که اگر سود اقتصادی در داروخانه ها نیست، پس چرا به تعداد داروخانه ها روز به روز اضافه می شود؟ می گوید:« سود دارد، اما سود گذشته را ندارد، با این وجود داروخانه ها نیز مشکلاتی دارند که باید مسئولان اقدام به برطرف کردن آن کنند.»
وی ادامه می دهد:« برای راه اندازی یک داروخانه مجهز بیش از یک میلیارد تومان هزینه می شود و داروخانه ها برای جبران این هزینه شان باید اقداماتي انجام دهند که صرفه اقتصادی داشته باشد.»

*اول با متخلفان دیگر برخورد شود
این موضوع را از «بهروز بنیادی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی جویا شده ایم. او در این خصوص به خبرنگار«تجارت آنلاین» می گوید:« داروخانه ها یک محیط درمانی به حساب می آیند، داروخانه ها مسئول توزیع و ساخت دارو برای بیماران هستند و به شکل مستقیم در حوزه بهداشت و درمان فعالیت می کنند.»
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در ادامه می افزاید:« راه اندازی یک داروخانه بر اساس قوانینی است که مسئولیت این قوانین برعهده سازمان غذا و دارو که زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می کند مشخص می شود.»
«بنیادی»در پاسخ به سوال خبرنگار« درباره اینکه راه اندازی قارچ گونه داروخانه ها و فروش محصولات غیر دارويی نشان دهنده تغییر رویكرد درمانی داروخانه ها به اقتصادی شدن است؟ می گوید:« کار تخصصی داروخانه ها بهداشتی و درمانی است و پزشکان داروساز نیز با هدف درمانی قدم به این حوزه می گذارند، اما اگر داروخانه ها نگاه اقتصادی به داروخانه دارند کار غیر حرفه اي است و سازمان نظام پزشکی و سازمان غذا و دارو باید به این مسئله ورود کند و با افراد متخلف برخورد کنند. در خصوص فروش محصولات  آرایشی و بهداشتي نیز باید بگویم داروخانه ها محصولات استاندارد و تایید شده وزارت بهداشت را در اختیار مردم قرار می دهند.»
او ادامه می دهد:« باید مسیر مان را برای درمان تغییر داد، به این شکل که پزشکان وقت بیشتری برای بیماران شان بگذارند تا به شکل بی رویه دارو مصرف نشود، از سوی دیگر مردم به شکل خود درمانی اقدام به تهیه دارو نکنندوهمچنین باید در ابتدا اقدامات پیشگیرانه درمانی را تک تک افراد جامعه  انجام دهند تا شاهد کاهش فعالیت مراکز درمانی از جمله داروخانه ها باشیم.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی در پایان صحبت هایش می گوید:« متاسفانه در تعدادی از سوپر مارکت ها، عطاری ها  و دست فروشان خیابان ناصر خسرو دارو به فروش می رود که در ابتدا باید با این متخلفان برخورد شود و بعد به افزایش بی رویه داروخانه در سطح شهر پرداخت شود.» شرایط راه اندازی داروخانه
برای اینکه شرایط راه اندازی داروخانه را جویا شویم، به سراغ« سید محمد رضا موسویان» کارشناس بهداشت محیط رفته ایم، او در ابتدا می گوید:«وجود تعداد زیاد داروخانه در کلانشهر تهران نسبت به سایر شهر های دیگر کشور بر می گردد به حجم زیاد جمعیت، به این شکل که در تهران 8 میلیون جمعیت ساکن و 2 میلیون مسافر به شکل روزانه در تهران حضور دارند، بنابراین تعداد داروخانه ها در تهران با دیگر شهرها تفاوت بیشتری دارد.»
او ادامه می دهد:« طبق آیین‌نامه ای که از سوی سازمان غذا و دارو ابلاغ شده، آمده است در صورت وجود یک مطب، درمانگاه یا مرکز بهداشتی تا500هزار نفر جمعیت به ازای هر 7هزار ساکن جمعیت یک داروخانه و بالای 500 هزار نفر جمعیت به ازای 6هزار نفر ساکن یک داروخانه راه اندازی می شود.»
این کارشناس بهداشت محیط درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اینکه در بسیاري از محلات تهران شاهد تعداد قابل توجهی داروخانه هستیم که در همجواری یکدیگر فعالیت دارند، علت این موضوع چیست؟ پاسخ می دهد:« در بعضی از مناطق  به تشخیص دانشگاه علوم پزشکی استان مربوط مجوز راه اندازی چند داروخانه در همجواری یک دیگر صادر می شود.» او ادامه می دهد:« در مناطقی که تا 250 هزار نفر جمعیت دارند فاصله داروخانه‌ها باید حداقل 50 متر باشد و اگر جمعیت به 250 هزارتا 500 هزار نفر باشد این فاصله باید تا 100 متر رعایت شود و در شهرهایی که جمعیت بیش از 500 هزار نفر است این فاصله به 200 متر می‌رسد، البته در بعضی از موارد خاص تغییرات وجود دارد.»
وی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما درباره اینکه با وجود اینکه در موارد خاص توجهی به قانون نمی شود، بنابراین وجود قانون فایده ای ندارد؟ می گوید:« موارد خاص برای محله هایي اتخاذ می شود که ده ها مطب در کنار یکدیگر فعالیت می کنند و یک داروخانه جواب گوی مراجعه کنندگان نیست، بنابراین راه اندازی دو یا سه داروخانه در همجوار یکدیگر احساس  نياز می شود، البته برای این موارد خاص نیز باید 50 متر بین هر داروخانه فاصله وجود داشته باشد.»

*درآمد کم داروخانه ها
داروخانه ها نیز یک انجمن صنفی دارند و مشکلات شان را از طریق این انجمن پیگیری می کنند، که در این خصوص دکتر« امین عینک چی»، دبیر سابق و عضو کنونی انجمن داروخانه‌داران در مورد وضعیت کنونی داروخانه‌ها می‌گوید: «بیماران 30 درصد و بیمه‌‌ها 70 درصد مبلغ دارو را متقبل می‌شوند. البته برای برخی اقلام دارویی مانند نازایی و انسولین‌ها، 10 درصد مبلغ دارو به عهده بیمار است.» وی با اشاره به درآمد داروخانه‌ها، می‌افزاید: «اگر فروش روزانه یک داروخانه بین یک تا یک و نیم میلیون تومان باشد، مسلما با ضرر روبه رو خواهد شد. از یک و نیم تا 3 و نیم‌ میلیون فروش روزانه، هزینه‌های یک داروخانه را سر به سر می‌کند و سودی در پی نخواهد داشت. از 3 و نیم، 4 میلیون به بالا داروخانه به سوددهی می‌رسد. این اختلاف قیمت هم بستگی به قیمت داروها دارد. داروخانه‌ها 26 روز فروش دارند با این حساب فروش ماهانه یک داروخانه (با فروش روزانه 4 میلیون) در ماه 104 میلیون تومان می‌شود. 20 درصد این مبلغ ، سود یک داروخانه است، یعنی چیزی حدود 21 میلیون تومان. در این سود؛ مالیات، هزینه‌های ماهیانه و عوارض شهرداری به انضمام حقوق پرسنل نهفته شده است. حقوق یک دکتر داروساز از صبح تا شب (دوشیفت) طبق مصوب انجمن داروسازان، حداقل 6 میلیون تومان است که با سابقه کاری، شلوغی داروخانه، دوری و نزدیکی به محل زندگی (شهرستان هاي اطراف) و... تغییر کرده و بیشتر می‌شود. صندوق‌دار و بقیه پرسنل هم حقوق دارند که 15 میلیون از سود داروخانه را به خود اختصاص می‌دهند. با بقیه هزینه‌ها و این حجم از کار، 6 میلیون سود می‌ماند. سوال اینجاست که چه کسی برای 6 میلیون در ماه این حجم از وقت، کار و سرمایه خود را هزینه می‌کند؟» «عینک‌چی» ادامه می دهد:« در 8 سال جنگ قرار بودداروخانه‌هاي دولتی به توزیع و بهبود وضع دارو کمک کنند. هلال احمر و... طبق قانون اساسی حق تاسیس داروخانه را ندارند و تنها می‌توانند در حوزه‌های استحفاظی و داخلی خود داروخانه داشته باشند، اما اجازه فروش آزاد را ندارند. داروخانه 13 آبان هم فقط در حوزه آموزشی می‌تواند فعال باشد در صورتی که این داروخانه‌ها به فروش دارو که بعد از نفت، تجارت دوم جهان است، روی آوردند. سود این‌ داروخانه‌ها وحشتناک بالاست. اینقدر سود می‌کنند که هیئت امنا تصویب کردند و هر شش ماه، یک تا دو درصد از فروش به آنها تعلق می‌گیرد. اما اگر با مسئولان داروخانه‌ها صحبت کنید می‌گویند ما به فارغ‌التحصیلان آموزش می‌دهیم. این داروخانه‌ها،‌ فارغ التحصیلان داروسازی را با حقوق زیر یک میلیون و 24 ساعت شیفت آموزش می‌دهند و فروش‌شان گاهی نزدیک به یک میلیارد می‌شود. آنها ادعا می‌کنند که سود زیادی نمی‌برند چون سود داروهای خاص 5 درصد است. اما فروش بالای این داروها مبلغ هنگفتی به صندوق این داروخانه‌ها سرازیر می‌کند. پرسنل شرکت‌های پخش می‌گویند؛ برای این داروخانه‌ها با کامیون دارو می‌برند در صورتی که برای داروخانه‌های خصوصی و معمولی فقط چند کارتن دارو می‌آورند.» عضو انجمن داروخانه‌داران با بیان اینکه به دلیل داشتن رانت، این داروخانه‌ها تعطیل نمی‌شوند، می‌گوید: «ما پیشنهاد کردیم که داروخانه‌های دولتی مخصوص داروهای خاص باشند و داروهای دیگر را فقط داروخانه‌های غیردولتی و معمولی بفروشند. اگر به مشتریان داروخانه‌های خصوصی که در اقتصادی شکننده دست و پا می‌زنند،100 نفر اضافه شود، کمر راست می‌کنند و دیگر احتیاج ندارند که به پزشک‌ها، منشی‌هایشان و... پورسانت بدهند. از 14 هزار داروخانه فعال در سطح کشور 200 داروخانه دولتی و 300 داروخانه خصوصی از رانت‌های دولتی استفاده می‌کنند که این 500 داروخانه نصف کل گردش مالی - دارویی را می‌بلعند و نصف دیگر برای 13500 داروخانه باقی‌مانده می‌ماند.»
به گفته وی داروهای خارجی بین 7 تا 10 درصد و داروهای ایرانی بین 18 تا 20 درصد سود دارد. با این سودهای بسیار کم چیزی برای داروخانه باقی نمی‌ماند. شرکت‌های دارویی هم با گذشت یکی - دو ماه از تحویل دارو چک 45 روزه‌ای از داروخانه می‌گیرند. ضمن آنکه تعزیرات اعلام کرده که تمام آرایشی - بهداشتی‌ها 15 درصد به علاوه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده احتساب شود که 24-25 درصد می‌شود. با وجود آرایشی- بهداشتی‌ها در بهترین حالت سود داروخانه‌ها 20 درصد می‌شود.»

*حمایت از بخش خصوصی
اما آن سوی ماجرا را دکتر «سعدالله پرویزی» رئیس اداره مواد و داروهای تحت کنترل و امور داروخانه‌های سازمان غذا و دارو، می گوید:« بحث اقتصاد داروخانه زیر نظر سازمان غذا و دارو نیست، بلکه تامین و توزیع دارو زیر نظارت ما قرار دارد.»
 به گفته او برخی از داروخانه‌های هلال احمر مجوز تاسیس از سازمان غذا و دارو دارند و می‌توانند خدمات دارویی ارائه کنند، اما برخی دیگر مجوز فوریتی دارند و مشکل ما اینجاست که داروخانه‌های فوریتی مانند داروخانه‌های عادی و خصوصی رفتار می‌کنند.»
دکتر« پرویزی» با اشاره به داروخانه‌های دولتی که باید به آموزش بپردازند، توضیح می دهد: «درگذشته داروخانه‌های دولتی برای ساماندهی کمبود داروها به وجود آمدند. به همین دلیل اهمیت بیشتری به آنها می‌دادیم اما در شرایط فعلی که آیین‌نامه و ضابطه‌اش هم ابلاغ شده سیاست این نیست که داروخانه‌ها دولتی با روند سابق فعالیت خود را ادامه دهند. اجازه فروش داروهای خاص و داروهای کمیاب به داروخانه‌هایی که از نظر مکان و مالی توانایی داشته باشند، محول می‌شود. بخشی از مخدرها هم آزاد سازی می‌شوند که دسترسی بیماران نسخه‌دار راحت‌تر باشد. سیاست ما این است که شرایط دسترسی بیماران به دارو را بهتر کنیم و در راستای قانون سیاست‌های کلی اصل 44، به سوی خصوصی‌سازی قدم بر‌داریم. در حال حاضر به دنبال افزایش داروخانه‌های دولتی نیستیم و داروخانه‌های دولتی را به آموزشی تبدیل می‌کنیم.»وی با اشاره به مالیات‌ و هزینه‌ها می‌گوید: «بخشی از مشکلات داروخانه‌ها بیمه‌ها و اداره مالیات هستند. به نظرم به صلاح نیست که خدمات داروخانه‌ها با این مالیات‌های سنگین روبه رو شود.»