از برجام نفتی و قطع گاز ترکمنستان تا فاجعه ریزگردها در خوزستان
در حوزه نفت و نیرو در سالی که گذشت اتفاقات ریز و درشت بسیار زیادی رخ داد، که می‌توان به مهم ترین رخداد آن یعنی توافق نفتی کشورهای عضو اوپک و در پی آن توافق اوپکی‌ها با غیراوپکی‌ها که از آن به عنوان برجام 2 یاد می‌کنند، اشاره کرد.
تجارت آنلاین - مجتبی آزادیان: در حوزه نفت و نیرو در سالی که گذشت اتفاقات ریز و درشت بسیار زیادی رخ داد، به ویژه در حوزه نفت و گاز که می‌توان به مهمترین رخداد آن یعنی توافق نفتی کشورهای عضو اوپک و در پی آن توافق اوپکی‌ها با غیراوپکی‌ها که از آن به عنوان برجام 2 یاد می‌کنند، اشاره کرد که در کل افزایش قیمت جهانی نفت را در پی داشت.
همچنین انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری امریکا که بر اقتصاد جهان به ویژه نفت و گاز تاثیرگذار بود، موضوع قرارداد یونیت بین ایران و ترکیه و موضوع خسارتی که ایرانی‌ها باید بپردازند، موضوع قطع گاز ترکمنستان و سوءاستفاده آنها از سرمای فراگیر شدید در ایران، موضوع پرداخت بدهی‌های دولت به استفاده از اسناد خزانه به ویژه در حوزه برق و آب، تکمیل اکثر فازهای پارس جنوبی و نیز موضوع صادرات گاز به عراق و آبرسانی و گازرسانی به اکثر نقاط کشور توسط دو وزارتخانه نفت و نیرو و نیز در نهایت اتفاق غم‌انگیز گرد و غبار و ریزگردها در خوزستان و در پی آن از بین رفتن تاسیسات برقی و آبی نیروگاه‌ها در این استان در دیگر رویدادهای بسیار مهم نیرو و نفت در سال 1395 بود.
*نفت در سالی که گذشت
سال گذشته مهمترین حادثه در مورد نفت كه هنوز هم تأثیر خود را در جهان بر جا گذاشته و بحث و گفتگوی بسیاری را موجب شده، افزایش قیمت بود. دلیل اصلی این افزایش نیز كاهش ظرفیت مازاد تولید نفت كشورهای تولیدكننده به ویژه اعضای سازمان كشورهای صادركننده نفت اوپك بوده است.
عدم سرمایه گذاری در صنعت نفت برخی كشورها، مازاد ظرفیت تولید در جهان را كه پیش از این تا ۶ میلیون بشكه بیش از سقف مصرف در جهان بود به عدد صفر نزدیك كرد و تعادل شكننده ای را میان عرضه و مصرف نفت در جهان برقرار كرد.
به هر حال تحولات بازار نفت آثار سیاسی اقتصادی فراوانی در جهان داشته و این آثار در سال های اخیر به شكل شفاف تری خود را در تصمیم گیری های سران كشورهای جهان نشان می دهد، چرا كه بی شك امنیت انرژی مهم ترین مسئله دو دهه آینده است و همه كشورها در رقابتی تنگاتنگ در این زمینه قرار دارند كه به نظر می رسد در پس این رقابت ها به یك تقسیم كار و توافق عمومی نزدیك می‌شوند.
*معضل گاز روس‌ها
روسیه براساس سیاست های گذشته به فروش گاز ارزان به كشورهای یادشده ادامه می دهد. این صادرات كه بر اساس سیاست های عرفی رایج از گذشته ادامه دارد براساس هیچ قرارداد مشخصی نیست و افزایش قیمت نفت بر این سیاست ها تأثیر گذاشته است.
در زمستان امسال كه نیاز این كشورها افزایش یافت، دولت روسیه و شركت های دولتی این كشور با قطع صادرات گاز به دلایل مختلف، تلاش كردند مبادلات خود را با این كشورها قانونمند كرده و از چارچوب های عرفی خارج كنند؛ درگیری های روی داده در این زمینه با اوكراین و گرجستان از آن جمله است. این رویداد در عین حال روند گریز از مركز این كشورها و دور شدن بیشتر آنان از دولت روسیه را تشدید خواهد كرد. در داخل روسیه نیز افزایش قیمت نفت و رشد درآمد نفتی به پرونده سازی برای شركت های نفتی خصوصی شده در این كشور منجر شد. این روند كه از مدت ها قبل و با روی كار آمدن ولادیمیر پوتین آغاز شده بود، تشدید شد و اغلب شركت های نفتی خصوصی شده بار دیگر دولتی شد و با كنترل بیشتر دولت در این بخش، منجر شد این رویداد امید شركت های بزرگ غربی را برای تبدیل شدن روسیه به یك تولیدكننده بزرگ نفتی، با توجه به منابع بزرگ نفتی و گازی، برای مدتی به تأخیر انداخته و سرمایه گذاری در این كشور را كند كند، ولی در نهایت روندی كه آغاز شده بود به طور قطع بار دیگر آغاز شد و روسیه هنوز به عنوان یك نیروی مهم در صنعت نفت جهان حضور دارد.
*یک سال دیگر به فرصت‌سوزی هندی‌ها در "فرزادB" اضافه شد
در حالی که عربستان از مخزن مشترک "فرزاد B" تولید گاز دارد، ایران هنوز فعالیت‌های عملی برای توسعه این میدان مشترک را آغاز نکرده است.
در سمت ایران امضای قرارداد اولیه اکتشاف و توسعه فرزاد B با کنسرسیومی متشکل از سه شرکت دولتی هند به سال 2000 میلادی بازمی‌گردد؛ اما این قرارداد تنها در بخش اکتشاف اجرایی شد و در بخش توسعه هیچ اقدامی برای برداشت منابع گازی این میدان نشد.
در طول 17 سال اخیر، بارها در خصوص توسعه این میدان با شرکت‌های هندی مذاکره شده اما سالها تعلل ایران تا امروز فقط به عقب‌افتادگی ایران در برداشت از این مخزن مشترک گازی منجر شده است.
به نقل از تسنیم، در حالی که سال 95 به روزهای پایانی خود می‌رسد، هنوز دو طرف ایرانی و هندی روی مسائل مالی و فنی به توافق نرسیده‌اند و حتی این احتمال وجود دارد که سالها مذاکره با شرکت‌های هندی بدون نتیجه به پایان برسد. تنها نتیجه مذاکرات وزارت نفت ایران با شرکت‌های هندی در سال 95 برای آغاز توسعه میدان گازی فرزاد B، اضافه شدن یک سال دیگر به تأخیرها و فرصت‌سوزی هندی روی این میدان مشترک بوده است.
میزان ذخایر درجای گاز در میدان مشترک فرزاد B بالغ بر 18 تریلیون و 750 میلیارد فوت‌مکعب برآورد شده است.
*ایران دومین صادرکننده بزرگ نفت به هند شد
به گزارش ایسنا به نقل از رویترز، افزایش واردات نفت هند از ایران به معنای آن است که ایران جای عراق به عنوان دومین تامین کننده بزرگ نفت برای هند را گرفته است. تهران پیش از تحریمهای غربی علیه برنامه هسته ای این جایگاه را در اختیار داشت.
در حالیکه عربستان سعودی همچنان بزرگترین صادرکننده نفت به هند است، طبق آمار کشتیرانی و گزارش واحد تحقیقات و پیش‌بینی‌های نفتی تامسون رویترز، واردات نفت هند از ایران در فوریه به ۶۷۴ هزار بشکه در روز افزایش یافت که ۱۶.۷ درصد نسبت به ژانویه رشد داشت و تقریبا سه برابر میزان واردات در فوریه سال ۲۰۱۶ بود.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک در نخستین توافق کاهش تولید خود در هشت سال اخیر، متعهد شده است از اول ژانویه تولید گروهی را به میزان حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش دهد. این اقدام با هدف کمک به حذف عرضه اضافی و حمایت از قیمتها انجام می گیرد با اینهمه کشورهای ایران، لیبی و نیجریه از مشارکت در توافق کاهش تولید معاف شده اند.
هند در ۱۱ ماه نخست سال مالی جاری در فاصله آوریل تا فوریه، حدود ۵۴۲ هزار و ۴۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرد در حالیکه در مدت مشابه سال گذشته میزان وارداتش حدود ۲۲۵ هزار و ۵۲۲ بشکه در روز بود. متوسط حجم واردات از ایران در مدت مذکور، بالاترین رکورد ثبت شده بوده است.
واردات نفت هند از ایران در دو ماه نخست سال میلادی جاری به ۵۹۸ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز در مقایسه با حدود ۱۹۲ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز در مدت مشابه سال ۲۰۱۵ بالغ شد.
پالایشگاههای هندی از جمله شرکت ریلاینس اینداستریز که اپراتور بزرگترین مجتمع پالایشگاهی جهان در جمناگار است، پس از رفع تحریمها خرید نفت از ایران را ازسرگرفتند.
در این بین، واردات نفت هند از عربستان سعودی و عراق در فوریه حدود یک سوم کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود.
همچنین واردات نفت هند از نیجریه در فوریه به ۵۲۷ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز رسید که ۹۴ درصد نسبت به ژانویه افزایش داشت و به این ترتیب این کشور آفریقایی، چهارمین صادرکننده بزرگ نفت به هند شناخته شد.
این کشور که شاهد کاهش تولید بوده است، برای عمل به تعهداتی که تحت توافق نفت در قبال وام با چین و روسیه دارد، صادرات نفت به هند را کاهش می دهد.
* ٩٩ درصد برنامه تولید در مناطق نفتخیز جنوب محقق شد
به نقل از شانا، بیژن عالیپور، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، در جلسه پیش‌بینی بهرهدهی چاههای شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون، گفت: با وجود برخی مشکلات ناشی از پدیده ریزگردها، قطع برق و اعمال کاهش تکلیفی، این حد نصاب موفقیت آمیز ارزیابی می‌شود.
وی با تمجید از تلاش شبانهروزی مدیران و نیروهای شاغل در ستاد و شرکت های عملیاتی این شرکت اظهار امیدواری کرد که روند تحقق برنامه در ماه پایانی سال نیز ادامه یابد.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با اشاره به ضرورت اعمال دستورعملهای ایمنی، سلامت کارکنان و صیانت از تاسیسات و زیرساخت‌های تولید را اولویتهای این شرکت برشمرد و بر تداوم اجرای پروژههایی از این دست بهویژه برنامه ضخامتسنجی خطوط لوله و مخازن تاکید کرد.
*تحقق ٩٧ درصد برنامه تولید تکلیفی شرکت نفت و گاز مارون
وی با اشاره به سهم ٢٠ درصدی شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون از تولید نفت خام مناطق نفتخیز جنوب، یادآور شد: با توجه به طول عمر میادین تحت پوشش، بخش اعظم این تولید نتیجه اجرای برنامه‌های موفق تزریق گاز و اعمال سازوکارهای تولید صیانتی پس از انقلاب اسلامی است.
عالیپور با اشاره به برنامه جامع شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در زمینه پایداری تولید، افزایش ظرفیت فرآورش از طریق تکمیل پروژه‌های نمکزدایی، جمعآوری و تزریق گاز را مهم ارزیابی و تاکید کرد: توسعه و نوسازی واحدهای نمکزدایی و افزایش امکان تزریق گاز، ما را تا حدودی از حفاری چاههای جدید بی نیاز می کند.
در ادامه این جلسه، جهانگیر پورهنگ، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون به ارائه گزارش عملکرد این شرکت را در ١١ ماه امسال پرداخت و با اشاره به تحقق بیش از ٩٧ درصد اهداف برنامه تولید در نفت و گاز مارون گفت: طی این مدت، برنامه تولید گاز از مخزن خامی مارون نیز بیش از ١١٠ درصد محقق شده است.
وی از افزایش ٢٣ درصدی استحصال نفت با استفاده از دستگاه های فرآورش و تفکیک گر سیار نفت خبر داد.
*توافقی تاریخی با چاشنی «عقلانیت»
زنگنه وزیر نفت ایران از زمان آغاز به کار دولت یازدهم و انتصاب خود در وزارت نفت، همیشه این واقعیت را یادآوری می‌کرد که درصنعت نفت همیشه کارها با مطالعات کارشناسی پیش می‌رفته است و تربیت مدیر و ارتقای مقام و انتصاب مدیران بر اساس شایستگی بوده است. وی دقیقا همین رویکرد را نیز در دیپلماسی خارجی خود به کار برد و از بدو ورود دوباره به وزارت نفت تاکید بر پیشبرد اهداف کشورها در صنعت نفت بر پایه منطق و عقلانیت بود و مرتبا بر این امر در مذاکرات و نشست‌های داخلی و خارجی خود اصرار می‌ورزید. وی همیشه سعی می‌کرد تا برنامه‌های جامع را برای تحقق اهدف دولت تدبیر و امید ارائه و پیگیری و دیپلماسی نفتی را بر مدار عقلانیت اداره کند. و حال پش از 3 سال و اندی نتیجه این منطق مشخص شد و ایران برنده برندگان اجلاس دهم آذر ماه اوپک در وین لقب گرفت.
باید گفت بیژن زنگنه وزیر نفت ایران کاری کرد کارستان. این امر که توافق تاریخی وین در سایه برجام و در واقع زیر پرچم برجام بود، چیزی از ارزش‌های این کار شیخ‌الوزرا کم نخواهد کرد چراکه در مدت 2 روز قیمت نفت حدود 15 درصد رشد کرد.
مطابق بیانیه اوپک سقف تولید روزانه اعضا، 1.2 میلیون بشکه کاهش می‌یابد اما ایران مجاز شد در 6 ماهه نخست سال 2017 تولید روزانه خود را 90 هزار بشکه افزایش دهد. عربستان نیز به کاهش روزانه 500 هزار بشکه‌ای تولید خود متعهد شد. توافق «اوپک» قیمت هر بشکه نفت را حدود 6 دلار در بازارهای جهانی افزایش داد.
می‌توان گفت، راه توسعه صنعت نفت ایران بسیار منطقی هموار شد و با پشت سر گذاشتن همه موانع، و با رویکرد منطق، تدبیر و عقلانیت، وزیر نفت ایران مسیر دشوار توافق را که مدت‌ها در سایه سیاست کجدار و مریز به پیش می‌رفت به سرمنزل مقصود رساند.
توافق تاریخی اوپک برای کاهش تولید نفت با رعایت مشکلات و خواسته‌های همه کشورهای عضو کاری بس مشکل بود که به وضوح عقلانیت، دست آخر موفق شد آن را به منصه ظهور برساند.
در این بین تنها یک ابهام وجود دارد و آن رویکرد رئیس جمهوری جدید آمریکا دونالد ترامپ به مسائل جهانی است که قطعا در همه امور اقتصادی دنیا به ویژه بازار نفت تاثیر گذار خواهد بود اما می‌توان حداقل خوشبینی را تا زمان ورود ترامپ به کاخ سفید برای بازار نفت متصور بود.
*عملکرد صنعت نفت موجب ارتقا غرور ملی است
به نقل از شانا، اسدالله قره خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اینکه صنعت نفت، بعد از برجام به موفقیت‌های خوبی رسیده است، گفت: متاسفانه تحریمها، نفت ایران را نشانه گرفته بود، نفت صادر می‌کردیم، اما پول آن بلوکه شده بود، محدودت‌هایی نیز در فروش نفت بوجود آمد، اما بعد از برجام در مدت کوتاهی فروش و صادرات نفت ایران ٢ برابر شد. وی افزود: هم اکنون مشتریان نفت ایران افزایش و سرمایه گذاران خارجی اشتیاق فراوانی برای حضور در صنعت نفت ایران دارند.
قره خانی با بیان این که موضوع قراردادهای جدید نفتی، نقشه راه آینده و پشتوانه‌ای برای جذب سرمایه گذاری در این صنعت است، عنوان کرد: عملکرد وزارت نفت در سال ٩٥ باتوجه به برخی مشکلات و محدودیت‌های اقتصادی قابل قبول است. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به این که افزایش تولید گاز و همچنین گازرسانی شهری و روستایی در کشور نوعی غرور ملی محسوب می‌شود، تصریح کرد: امروز مجموعه صنعت نفت از ناامیدی و نبود انگیزه ناشی از نبود سرمایه در حال خارج شدن است. وی با اشاره به این که ریل گذاری مناسبی در صنعت نفت کشور انجام شده است، گفت: در بخش پتروشیمی نیز کارهای بزرگی انجام شده، اما باید بیش از گذشته به این بخش توجه کرد.
*پیش‌بینی افزایش چشمگیر قیمت جهانی نفت
به نقل از ایرنا، آژانس یاد شده در گزارش نفت سال 2017 خود با عنوان «تحلیل و پیش بینی بازار» اعلام کرد: به نظر می رسد ظرف سه سال آینده قیمت های جهانی نفت با خطر افزایش روبرو نیستند، اما پس از آن رشد عرضه به طور چشمگیری کاهش خواهد داشت. روند عرضه و تقاضای نفت نشان می دهد در سال 2022 تولید جهانی نفت به کمترین سطح آن در 14 سال گذشته می رسد و بازار با کمبود عرضه روبرو می شود.
طی چند سال آینده عرضه نفت در آمریکا، کانادا، برزیل و نقاط دیگر افزایش خواهد داشت، اما چنانچه افت سرمایه گذاری در صنعت نفت بروز کند، در سال های 2015 و 2016، این رشد ممکن است در سال 2020 متوقف شود. بنابر اعلام آژانس مزبور، تقاضای جهانی نفت در پنج سال آینده، رشد پیدا می کند و در سال 2019 از مرز 100 میلیون بشکه در روز خواهد گذشت و در سال 2020 رکورد 104 میلیون بشکه در روز را ثبت می کند. پیش بینی شده است، از هر 10 بشکه تقاضای نفت جهان، هفت بشکه آن مربوط به آسیا باشد و تقاضای نفت هند از چین فراتر خواهد رفت.
وسایط نقلیه برقی مهمترین عامل تاثیر گذار بر تقاضای نفت است و آژانس بین المللی نفت پیش بینی می کند که در سال 2022، بخش ناچیزی از تقاضای سوخت کاهش پیدا کند. «فاتح بیرول» مدیرعامل آژانس بین المللی انرژی گفت: شاهد آغاز دومین تکانه عرضه نفت در آمریکا هستیم و بزرگی آن بستگی به چگونگی تغییر قیمت های نفت دارد. وی افزود: چنانچه سرمایه گذاری در صنعت نفت جهان به طور چشمگیری افزایش پیدا نکند، دور جدید ناپایداری قیمت نفت را در آینده مشاهده خواهیم کرد.
*پیروزی به شرط غیرت ایرانی
شرکت ترکمن گاز از 12 دی ماه امسال شیر گاز صادراتی به ایران را بست. این شرکت مدعی طلب 1.8 میلیارد دلاری از شرکت ملی گاز ایران بابت صادرات درسال‌های 1386 و1387 شده است، درحالی که تهران آن را قبول ندارد و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین المللی است.
ترکمن گاز در دی ماه 1386 که سرمای زمستان به اوج خود رسید و بیش از 20 استان کشور با افت شدید دمای هوا و یخبندان مواجه شدند، با سوءاستفاده از این فرصت و مغایر با قرارداد منعقد شده، قیمت گاز صادراتی خود به ایران را 9 برابر کرد و از 40 دلار به ازای هر هزار مترمکعب به 360 دلار افزایش داد.دولت وقت ایران، به هر دلیلی در آن مقطع زمانی با این درخواست غیرمنطقی موافقت کرد و بدین ترتیب بر اساس محاسبات ترکمن‌ها، طلبی حدود 1.8 میلیارد دلار به حساب ایران نوشته شد.شرکت ترکمن گاز این بار نیز بنا را بر سوءاستفاده گذاشته و چون شاهد سرمای کم‌سابقه پائیزی در مناطق مختلف ایران بوده، ادامه صادرات گاز به ایران را به دریافت طلب واهی 1.8 میلیارد دلاری مشروط کرده است.شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است که با توجه به رفتار خلاف قرارداد شرکت ترکمن گاز، ایران با قطع واردات گاز از ترکمنستان با شتاب بخشیدن به ساخت خط لوله های در دست ساخت و تغییر موقت سوخت صنایع از گاز به سوخت مایع، می‌تواند نیاز نواحی شمالی شرقی کشور را برطرف کند. برخی کارشناسان حقوقی و اقتصادی معتقدند شرکت ترکمن گاز بازنده اصلی این ماجرا خواهد بود زیرا بزرگترین مشتری خود را از دست خواهد داد. مناقشه بین ایران و ترکمنستان که به نوعی به بگو مگوی بین المللی تبدیل شده حمایت مردم حداقل برای حفظ غیرت و حمیت ایرانی برای کوتاه نیامدن دولت مقابل حرف زور را می‌طلبد تا دولت با پشتگرمی مردمی بتواند پاسخ قاطعی به زیاده‌خواهی‌های ترکمن‌ها بدهد. با نگاهی متفکرانه و عمیق به این مشکل درمی‌یابیم که راه حل درست و عاقلانه در خصوص این مناقشه، همکاری و صرفه‌جویی مردم در مصرف گاز است تا دولت بتواند با پشتوانه محکم‌تری مساله را پیگیری کند و حق خود را بازپس بگیرد و از طرفی در بلندمدت این اتفاق به نفع ایران و به ضرر ترکمن‌ها خواهد بود چراکه آنها بازار ایران را به طور کلی از دست خواهند داد اما ایران با برنامه‌های متفاوت می‌تواند 5 درصد گاز مورد نیاز خود را که از ترکمنستان وارد می‌کرد صرفه‌جویی کرده و این هزینه اضافی را برای تامین زیرساخت‌های کانال‌های ارتباطی دیگر در صنعت گاز مورد استفاده قرار دهد. مردم نیز با صرفه‌جویی از هزینه‌های قبوض خود خواهند کاست و در نهایت بازنده قطعی این جریان به شرط غیرت ایرانی، ترکمن‌ها خواهند بود.
*قدرنشناسی ترکمن‌ها از لطف آیت‌الله هاشمی
در مناسبات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور همسایه، همیشه مراودات ویژه اقتصادی و ... سابق مورد توجه قرار می‌گیرد و پایه و اساسی در نشست‌ها و مذاکرات جدید در حوزه‌های مختلف خواهد شد. بررسی قصه صادرات گاز ترکمنستان به ایران و مناقشاتی که بر سر این موضوع از سال 86 کلید خورد و امسال نیز تبلوری دوباره یافت، به خوبی قدرنشناسی ترکمن‌ها (که به واسطه لطف ایران در خرید گاز از آنها در دوران قحطی‌شان، ایران را کشور دوست و برادر می‌نامیدند) را نمایان می‌کند و به یاد ضرب‌المثل معروف «نمک خوردن و نمکدان شکستن» می‌اندازد.
دلیل این امر گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است که می‌گوید: «بانی این قرارداد درازمدت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که قرارداد خوبی هم بود. در آن زمان ترکمنستان به خوبی استقرار پیدا کرده و دنبال مشتری برای فروش گاز خود بود. در آن زمان در ترکمنستان قحطی افتاد و آیت‌الله هاشمی دستور دادند به آنها آرد ارسال کنیم و به همین دلیل آنها ایران را دوست و برادر خود می‌دانستند و با این فرض قرارداد گاز را امضا کردیم.»
این مراوده اقتصادی بین دو کشور که از حدود 20 سال پیش شروع شده بود، نخستین بار با بدعهدی ترکمن‌ها در زمستان سال 1386 به مناقشه کشیده شد. در آن زمان ترکمن‌ها با سوءاستفاده از سرمای شدید و بی‌سابقه زمستان آن زمان در ایران، قیمت گاز صادراتی خود را 9 برابر کرد و اولین گام در جهت بی‌اعتمادی و قدرنشناسی دو کشور دوست و همسایه را برداشت.
اگرچه در همان زمان مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز موضوع واردات گاز ترکمنستان به دلیل منابع عظیم گاز داخلی، خیانت محسوب می‌شد، و بسیاری کارشناسان انتقال گاز با هزینه‌های فراوان را حتی در درازمدت بهتر از واردات گاز از کشوری دیگر می‌دانستند، اما توجه به این نکته نیز ضروری است که این اقدام هاشمی در هر صورت هم به سود ایران بود و هم مشکلات عدیده ترکمن‌ها به ویژه موضوع قحطی را برطرف می‌کرد و از این نگاه، اقدام رئیس‌جمهور وقت ایران قابل تحسین بود. ضمن اینکه به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هزینه خطوط لوله و انتقال گاز داخل به استان‌های شمالی که در سال 1396 قرار است انجام شود، 200 میلیون دلار است. جالب اینجاست که وزارت امور خارجه ترکمنستان طی بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده است، این کشور آماده انجام گفت‌وگو با ایران درباره مسئله صادرات گاز است اما حق طرح موضوع مربوط به اختلاف گازی دو کشور را برای طرح در داوری دارد. وزیر انرژی ترکمنستان در این بیانیه اعلام کرده که اختلاف گازی ترکمنستان با ایران ریشه در عدم پایبندی شرکت ملی گاز ایران به تعهدات خود درباره قرارداد صادرات گاز به این کشور دارد! به هر حال طلب 2 میلیارد دلاری که ترکمن‌ها مدعی آن هستند، به دلیل بدهی‌های گازی ایران در دوران احمدی‌نژاد است که البته چندان هم شفاف به نظر نمی‌رسد و مطمئنا با طرح دعاوی از سوی ایران در مراجع بین‌المللی این ترکمنستان است که متضرر خواهد شد بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است در مواقع بحرانی کشور دوست و برادر ترکمنستان! به فکر سوءاستفاده از وضعیت موجود باشد، همان بهتر که موضوع به داوری بین‌المللی کشیده شود. در حقیقت ترکمن‌ها زمانی که متوجه شدند ایران در این مناقشه جدید قصد کوتاه آمدن را ندارد، و قطعا با داوری بین‌المللی متضرر خواهند شد، دوباره رنگ عوض کرده و با انتشار بیانیه، قصد مذاکره مجدد دارند تا مبادا این مراوده حدود 20 ساله پرسود برایشان، به طور کلی از بین برود. این رفتار ترکمن‌ها نماد بارز بدعهدی و قدرنشناسی است و مسئولان مربوطه باید در مذاکرات جدید با ترکمن‌ها با لحاظ کردن این رفتار و انعقاد قراردادی سفت و محکم نه تنها از موضع برتر با آنها گفتگو کنند بلکه جلوی سوءاستفاده دوباره ترکمن‌ها را نیز بگیرند.
*تحقق ۹۰ درصد پروژه‌های اقتصاد مقاومتی وزارت نیرو
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: با توجه به تدابیر در نظر گرفته شده، بیش از ۹۰ درصد پروژه‌های اقتصاد مقاومتی وزارت نیرو تحقق یافته است.
همچنین انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری امریکا که بر اقتصاد جهان به ویژه نفت و گاز تاثیرگذار بود، موضوع قرارداد یونیت بین ایران و ترکیه و موضوع خسارتی که ایرانی‌ها باید بپردازند، موضوع قطع گاز ترکمنستان و سوءاستفاده آنها از سرمای فراگیر شدید در ایران، موضوع پرداخت بدهی‌های دولت به استفاده از اسناد خزانه به ویژه در حوزه برق و آب، تکمیل اکثر فازهای پارس جنوبی و نیز موضوع صادرات گاز به عراق و آبرسانی و گازرسانی به اکثر نقاط کشور توسط دو وزارتخانه نفت و نیرو و نیز در نهایت اتفاق غم‌انگیز گرد و غبار و ریزگردها در خوزستان و در پی آن از بین رفتن تاسیسات برقی و آبی نیروگاه‌ها در این استان در دیگر رویدادهای بسیار مهم نیرو و نفت در سال 1395 بود.
*نفت در سالی که گذشت
سال گذشته مهمترین حادثه در مورد نفت كه هنوز هم تأثیر خود را در جهان بر جا گذاشته و بحث و گفتگوی بسیاری را موجب شده، افزایش قیمت بود. دلیل اصلی این افزایش نیز كاهش ظرفیت مازاد تولید نفت كشورهای تولیدكننده به ویژه اعضای سازمان كشورهای صادركننده نفت اوپك بوده است.
عدم سرمایه گذاری در صنعت نفت برخی كشورها، مازاد ظرفیت تولید در جهان را كه پیش از این تا ۶ میلیون بشكه بیش از سقف مصرف در جهان بود به عدد صفر نزدیك كرد و تعادل شكننده ای را میان عرضه و مصرف نفت در جهان برقرار كرد.
به هر حال تحولات بازار نفت آثار سیاسی اقتصادی فراوانی در جهان داشته و این آثار در سال های اخیر به شكل شفاف تری خود را در تصمیم گیری های سران كشورهای جهان نشان می دهد، چرا كه بی شك امنیت انرژی مهم ترین مسئله دو دهه آینده است و همه كشورها در رقابتی تنگاتنگ در این زمینه قرار دارند كه به نظر می رسد در پس این رقابت ها به یك تقسیم كار و توافق عمومی نزدیك می‌شوند.
*معضل گاز روس‌ها
روسیه براساس سیاست های گذشته به فروش گاز ارزان به كشورهای یادشده ادامه می دهد. این صادرات كه بر اساس سیاست های عرفی رایج از گذشته ادامه دارد براساس هیچ قرارداد مشخصی نیست و افزایش قیمت نفت بر این سیاست ها تأثیر گذاشته است.
در زمستان امسال كه نیاز این كشورها افزایش یافت، دولت روسیه و شركت های دولتی این كشور با قطع صادرات گاز به دلایل مختلف، تلاش كردند مبادلات خود را با این كشورها قانونمند كرده و از چارچوب های عرفی خارج كنند؛ درگیری های روی داده در این زمینه با اوكراین و گرجستان از آن جمله است. این رویداد در عین حال روند گریز از مركز این كشورها و دور شدن بیشتر آنان از دولت روسیه را تشدید خواهد كرد. در داخل روسیه نیز افزایش قیمت نفت و رشد درآمد نفتی به پرونده سازی برای شركت های نفتی خصوصی شده در این كشور منجر شد. این روند كه از مدت ها قبل و با روی كار آمدن ولادیمیر پوتین آغاز شده بود، تشدید شد و اغلب شركت های نفتی خصوصی شده بار دیگر دولتی شد و با كنترل بیشتر دولت در این بخش، منجر شد این رویداد امید شركت های بزرگ غربی را برای تبدیل شدن روسیه به یك تولیدكننده بزرگ نفتی، با توجه به منابع بزرگ نفتی و گازی، برای مدتی به تأخیر انداخته و سرمایه گذاری در این كشور را كند كند، ولی در نهایت روندی كه آغاز شده بود به طور قطع بار دیگر آغاز شد و روسیه هنوز به عنوان یك نیروی مهم در صنعت نفت جهان حضور دارد.
*یک سال دیگر به فرصت‌سوزی هندی‌ها در "فرزادB" اضافه شد
در حالی که عربستان از مخزن مشترک "فرزاد B" تولید گاز دارد، ایران هنوز فعالیت‌های عملی برای توسعه این میدان مشترک را آغاز نکرده است.
در سمت ایران امضای قرارداد اولیه اکتشاف و توسعه فرزاد B با کنسرسیومی متشکل از سه شرکت دولتی هند به سال 2000 میلادی بازمی‌گردد؛ اما این قرارداد تنها در بخش اکتشاف اجرایی شد و در بخش توسعه هیچ اقدامی برای برداشت منابع گازی این میدان نشد.
در طول 17 سال اخیر، بارها در خصوص توسعه این میدان با شرکت‌های هندی مذاکره شده اما سالها تعلل ایران تا امروز فقط به عقب‌افتادگی ایران در برداشت از این مخزن مشترک گازی منجر شده است.
به نقل از تسنیم، در حالی که سال 95 به روزهای پایانی خود می‌رسد، هنوز دو طرف ایرانی و هندی روی مسائل مالی و فنی به توافق نرسیده‌اند و حتی این احتمال وجود دارد که سالها مذاکره با شرکت‌های هندی بدون نتیجه به پایان برسد. تنها نتیجه مذاکرات وزارت نفت ایران با شرکت‌های هندی در سال 95 برای آغاز توسعه میدان گازی فرزاد B، اضافه شدن یک سال دیگر به تأخیرها و فرصت‌سوزی هندی روی این میدان مشترک بوده است.
میزان ذخایر درجای گاز در میدان مشترک فرزاد B بالغ بر 18 تریلیون و 750 میلیارد فوت‌مکعب برآورد شده است.
*ایران دومین صادرکننده بزرگ نفت به هند شد
به گزارش ایسنا به نقل از رویترز، افزایش واردات نفت هند از ایران به معنای آن است که ایران جای عراق به عنوان دومین تامین کننده بزرگ نفت برای هند را گرفته است. تهران پیش از تحریمهای غربی علیه برنامه هسته ای این جایگاه را در اختیار داشت.
در حالیکه عربستان سعودی همچنان بزرگترین صادرکننده نفت به هند است، طبق آمار کشتیرانی و گزارش واحد تحقیقات و پیش‌بینی‌های نفتی تامسون رویترز، واردات نفت هند از ایران در فوریه به ۶۷۴ هزار بشکه در روز افزایش یافت که ۱۶.۷ درصد نسبت به ژانویه رشد داشت و تقریبا سه برابر میزان واردات در فوریه سال ۲۰۱۶ بود.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک در نخستین توافق کاهش تولید خود در هشت سال اخیر، متعهد شده است از اول ژانویه تولید گروهی را به میزان حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش دهد. این اقدام با هدف کمک به حذف عرضه اضافی و حمایت از قیمتها انجام می گیرد با اینهمه کشورهای ایران، لیبی و نیجریه از مشارکت در توافق کاهش تولید معاف شده اند.
هند در ۱۱ ماه نخست سال مالی جاری در فاصله آوریل تا فوریه، حدود ۵۴۲ هزار و ۴۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرد در حالیکه در مدت مشابه سال گذشته میزان وارداتش حدود ۲۲۵ هزار و ۵۲۲ بشکه در روز بود. متوسط حجم واردات از ایران در مدت مذکور، بالاترین رکورد ثبت شده بوده است.
واردات نفت هند از ایران در دو ماه نخست سال میلادی جاری به ۵۹۸ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز در مقایسه با حدود ۱۹۲ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز در مدت مشابه سال ۲۰۱۵ بالغ شد.
پالایشگاههای هندی از جمله شرکت ریلاینس اینداستریز که اپراتور بزرگترین مجتمع پالایشگاهی جهان در جمناگار است، پس از رفع تحریمها خرید نفت از ایران را ازسرگرفتند.
در این بین، واردات نفت هند از عربستان سعودی و عراق در فوریه حدود یک سوم کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود.
همچنین واردات نفت هند از نیجریه در فوریه به ۵۲۷ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز رسید که ۹۴ درصد نسبت به ژانویه افزایش داشت و به این ترتیب این کشور آفریقایی، چهارمین صادرکننده بزرگ نفت به هند شناخته شد.
این کشور که شاهد کاهش تولید بوده است، برای عمل به تعهداتی که تحت توافق نفت در قبال وام با چین و روسیه دارد، صادرات نفت به هند را کاهش می دهد.
* ٩٩ درصد برنامه تولید در مناطق نفتخیز جنوب محقق شد
به نقل از شانا، بیژن عالیپور، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، در جلسه پیش‌بینی بهرهدهی چاههای شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون، گفت: با وجود برخی مشکلات ناشی از پدیده ریزگردها، قطع برق و اعمال کاهش تکلیفی، این حد نصاب موفقیت آمیز ارزیابی می‌شود.
وی با تمجید از تلاش شبانهروزی مدیران و نیروهای شاغل در ستاد و شرکت های عملیاتی این شرکت اظهار امیدواری کرد که روند تحقق برنامه در ماه پایانی سال نیز ادامه یابد.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با اشاره به ضرورت اعمال دستورعملهای ایمنی، سلامت کارکنان و صیانت از تاسیسات و زیرساخت‌های تولید را اولویتهای این شرکت برشمرد و بر تداوم اجرای پروژههایی از این دست بهویژه برنامه ضخامتسنجی خطوط لوله و مخازن تاکید کرد.
*تحقق ٩٧ درصد برنامه تولید تکلیفی شرکت نفت و گاز مارون
وی با اشاره به سهم ٢٠ درصدی شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون از تولید نفت خام مناطق نفتخیز جنوب، یادآور شد: با توجه به طول عمر میادین تحت پوشش، بخش اعظم این تولید نتیجه اجرای برنامه‌های موفق تزریق گاز و اعمال سازوکارهای تولید صیانتی پس از انقلاب اسلامی است.
عالیپور با اشاره به برنامه جامع شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در زمینه پایداری تولید، افزایش ظرفیت فرآورش از طریق تکمیل پروژه‌های نمکزدایی، جمعآوری و تزریق گاز را مهم ارزیابی و تاکید کرد: توسعه و نوسازی واحدهای نمکزدایی و افزایش امکان تزریق گاز، ما را تا حدودی از حفاری چاههای جدید بی نیاز می کند.
در ادامه این جلسه، جهانگیر پورهنگ، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون به ارائه گزارش عملکرد این شرکت را در ١١ ماه امسال پرداخت و با اشاره به تحقق بیش از ٩٧ درصد اهداف برنامه تولید در نفت و گاز مارون گفت: طی این مدت، برنامه تولید گاز از مخزن خامی مارون نیز بیش از ١١٠ درصد محقق شده است.
وی از افزایش ٢٣ درصدی استحصال نفت با استفاده از دستگاه های فرآورش و تفکیک گر سیار نفت خبر داد.
*توافقی تاریخی با چاشنی «عقلانیت»
زنگنه وزیر نفت ایران از زمان آغاز به کار دولت یازدهم و انتصاب خود در وزارت نفت، همیشه این واقعیت را یادآوری می‌کرد که درصنعت نفت همیشه کارها با مطالعات کارشناسی پیش می‌رفته است و تربیت مدیر و ارتقای مقام و انتصاب مدیران بر اساس شایستگی بوده است. وی دقیقا همین رویکرد را نیز در دیپلماسی خارجی خود به کار برد و از بدو ورود دوباره به وزارت نفت تاکید بر پیشبرد اهداف کشورها در صنعت نفت بر پایه منطق و عقلانیت بود و مرتبا بر این امر در مذاکرات و نشست‌های داخلی و خارجی خود اصرار می‌ورزید. وی همیشه سعی می‌کرد تا برنامه‌های جامع را برای تحقق اهدف دولت تدبیر و امید ارائه و پیگیری و دیپلماسی نفتی را بر مدار عقلانیت اداره کند. و حال پش از 3 سال و اندی نتیجه این منطق مشخص شد و ایران برنده برندگان اجلاس دهم آذر ماه اوپک در وین لقب گرفت.
باید گفت بیژن زنگنه وزیر نفت ایران کاری کرد کارستان. این امر که توافق تاریخی وین در سایه برجام و در واقع زیر پرچم برجام بود، چیزی از ارزش‌های این کار شیخ‌الوزرا کم نخواهد کرد چراکه در مدت 2 روز قیمت نفت حدود 15 درصد رشد کرد.
مطابق بیانیه اوپک سقف تولید روزانه اعضا، 1.2 میلیون بشکه کاهش می‌یابد اما ایران مجاز شد در 6 ماهه نخست سال 2017 تولید روزانه خود را 90 هزار بشکه افزایش دهد. عربستان نیز به کاهش روزانه 500 هزار بشکه‌ای تولید خود متعهد شد. توافق «اوپک» قیمت هر بشکه نفت را حدود 6 دلار در بازارهای جهانی افزایش داد.
می‌توان گفت، راه توسعه صنعت نفت ایران بسیار منطقی هموار شد و با پشت سر گذاشتن همه موانع، و با رویکرد منطق، تدبیر و عقلانیت، وزیر نفت ایران مسیر دشوار توافق را که مدت‌ها در سایه سیاست کجدار و مریز به پیش می‌رفت به سرمنزل مقصود رساند.
توافق تاریخی اوپک برای کاهش تولید نفت با رعایت مشکلات و خواسته‌های همه کشورهای عضو کاری بس مشکل بود که به وضوح عقلانیت، دست آخر موفق شد آن را به منصه ظهور برساند.
در این بین تنها یک ابهام وجود دارد و آن رویکرد رئیس جمهوری جدید آمریکا دونالد ترامپ به مسائل جهانی است که قطعا در همه امور اقتصادی دنیا به ویژه بازار نفت تاثیر گذار خواهد بود اما می‌توان حداقل خوشبینی را تا زمان ورود ترامپ به کاخ سفید برای بازار نفت متصور بود.
*عملکرد صنعت نفت موجب ارتقا غرور ملی است
به نقل از شانا، اسدالله قره خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اینکه صنعت نفت، بعد از برجام به موفقیت‌های خوبی رسیده است، گفت: متاسفانه تحریمها، نفت ایران را نشانه گرفته بود، نفت صادر می‌کردیم، اما پول آن بلوکه شده بود، محدودت‌هایی نیز در فروش نفت بوجود آمد، اما بعد از برجام در مدت کوتاهی فروش و صادرات نفت ایران ٢ برابر شد. وی افزود: هم اکنون مشتریان نفت ایران افزایش و سرمایه گذاران خارجی اشتیاق فراوانی برای حضور در صنعت نفت ایران دارند.
قره خانی با بیان این که موضوع قراردادهای جدید نفتی، نقشه راه آینده و پشتوانه‌ای برای جذب سرمایه گذاری در این صنعت است، عنوان کرد: عملکرد وزارت نفت در سال ٩٥ باتوجه به برخی مشکلات و محدودیت‌های اقتصادی قابل قبول است. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به این که افزایش تولید گاز و همچنین گازرسانی شهری و روستایی در کشور نوعی غرور ملی محسوب می‌شود، تصریح کرد: امروز مجموعه صنعت نفت از ناامیدی و نبود انگیزه ناشی از نبود سرمایه در حال خارج شدن است. وی با اشاره به این که ریل گذاری مناسبی در صنعت نفت کشور انجام شده است، گفت: در بخش پتروشیمی نیز کارهای بزرگی انجام شده، اما باید بیش از گذشته به این بخش توجه کرد.
*پیش‌بینی افزایش چشمگیر قیمت جهانی نفت
به نقل از ایرنا، آژانس یاد شده در گزارش نفت سال 2017 خود با عنوان «تحلیل و پیش بینی بازار» اعلام کرد: به نظر می رسد ظرف سه سال آینده قیمت های جهانی نفت با خطر افزایش روبرو نیستند، اما پس از آن رشد عرضه به طور چشمگیری کاهش خواهد داشت. روند عرضه و تقاضای نفت نشان می دهد در سال 2022 تولید جهانی نفت به کمترین سطح آن در 14 سال گذشته می رسد و بازار با کمبود عرضه روبرو می شود.
طی چند سال آینده عرضه نفت در آمریکا، کانادا، برزیل و نقاط دیگر افزایش خواهد داشت، اما چنانچه افت سرمایه گذاری در صنعت نفت بروز کند، در سال های 2015 و 2016، این رشد ممکن است در سال 2020 متوقف شود. بنابر اعلام آژانس مزبور، تقاضای جهانی نفت در پنج سال آینده، رشد پیدا می کند و در سال 2019 از مرز 100 میلیون بشکه در روز خواهد گذشت و در سال 2020 رکورد 104 میلیون بشکه در روز را ثبت می کند. پیش بینی شده است، از هر 10 بشکه تقاضای نفت جهان، هفت بشکه آن مربوط به آسیا باشد و تقاضای نفت هند از چین فراتر خواهد رفت.
وسایط نقلیه برقی مهمترین عامل تاثیر گذار بر تقاضای نفت است و آژانس بین المللی نفت پیش بینی می کند که در سال 2022، بخش ناچیزی از تقاضای سوخت کاهش پیدا کند. «فاتح بیرول» مدیرعامل آژانس بین المللی انرژی گفت: شاهد آغاز دومین تکانه عرضه نفت در آمریکا هستیم و بزرگی آن بستگی به چگونگی تغییر قیمت های نفت دارد. وی افزود: چنانچه سرمایه گذاری در صنعت نفت جهان به طور چشمگیری افزایش پیدا نکند، دور جدید ناپایداری قیمت نفت را در آینده مشاهده خواهیم کرد.
*پیروزی به شرط غیرت ایرانی
شرکت ترکمن گاز از 12 دی ماه امسال شیر گاز صادراتی به ایران را بست. این شرکت مدعی طلب 1.8 میلیارد دلاری از شرکت ملی گاز ایران بابت صادرات درسال‌های 1386 و1387 شده است، درحالی که تهران آن را قبول ندارد و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین المللی است.
ترکمن گاز در دی ماه 1386 که سرمای زمستان به اوج خود رسید و بیش از 20 استان کشور با افت شدید دمای هوا و یخبندان مواجه شدند، با سوءاستفاده از این فرصت و مغایر با قرارداد منعقد شده، قیمت گاز صادراتی خود به ایران را 9 برابر کرد و از 40 دلار به ازای هر هزار مترمکعب به 360 دلار افزایش داد.دولت وقت ایران، به هر دلیلی در آن مقطع زمانی با این درخواست غیرمنطقی موافقت کرد و بدین ترتیب بر اساس محاسبات ترکمن‌ها، طلبی حدود 1.8 میلیارد دلار به حساب ایران نوشته شد.شرکت ترکمن گاز این بار نیز بنا را بر سوءاستفاده گذاشته و چون شاهد سرمای کم‌سابقه پائیزی در مناطق مختلف ایران بوده، ادامه صادرات گاز به ایران را به دریافت طلب واهی 1.8 میلیارد دلاری مشروط کرده است.شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است که با توجه به رفتار خلاف قرارداد شرکت ترکمن گاز، ایران با قطع واردات گاز از ترکمنستان با شتاب بخشیدن به ساخت خط لوله های در دست ساخت و تغییر موقت سوخت صنایع از گاز به سوخت مایع، می‌تواند نیاز نواحی شمالی شرقی کشور را برطرف کند. برخی کارشناسان حقوقی و اقتصادی معتقدند شرکت ترکمن گاز بازنده اصلی این ماجرا خواهد بود زیرا بزرگترین مشتری خود را از دست خواهد داد. مناقشه بین ایران و ترکمنستان که به نوعی به بگو مگوی بین المللی تبدیل شده حمایت مردم حداقل برای حفظ غیرت و حمیت ایرانی برای کوتاه نیامدن دولت مقابل حرف زور را می‌طلبد تا دولت با پشتگرمی مردمی بتواند پاسخ قاطعی به زیاده‌خواهی‌های ترکمن‌ها بدهد. با نگاهی متفکرانه و عمیق به این مشکل درمی‌یابیم که راه حل درست و عاقلانه در خصوص این مناقشه، همکاری و صرفه‌جویی مردم در مصرف گاز است تا دولت بتواند با پشتوانه محکم‌تری مساله را پیگیری کند و حق خود را بازپس بگیرد و از طرفی در بلندمدت این اتفاق به نفع ایران و به ضرر ترکمن‌ها خواهد بود چراکه آنها بازار ایران را به طور کلی از دست خواهند داد اما ایران با برنامه‌های متفاوت می‌تواند 5 درصد گاز مورد نیاز خود را که از ترکمنستان وارد می‌کرد صرفه‌جویی کرده و این هزینه اضافی را برای تامین زیرساخت‌های کانال‌های ارتباطی دیگر در صنعت گاز مورد استفاده قرار دهد. مردم نیز با صرفه‌جویی از هزینه‌های قبوض خود خواهند کاست و در نهایت بازنده قطعی این جریان به شرط غیرت ایرانی، ترکمن‌ها خواهند بود.
*قدرنشناسی ترکمن‌ها از لطف آیت‌الله هاشمی
در مناسبات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور همسایه، همیشه مراودات ویژه اقتصادی و ... سابق مورد توجه قرار می‌گیرد و پایه و اساسی در نشست‌ها و مذاکرات جدید در حوزه‌های مختلف خواهد شد. بررسی قصه صادرات گاز ترکمنستان به ایران و مناقشاتی که بر سر این موضوع از سال 86 کلید خورد و امسال نیز تبلوری دوباره یافت، به خوبی قدرنشناسی ترکمن‌ها (که به واسطه لطف ایران در خرید گاز از آنها در دوران قحطی‌شان، ایران را کشور دوست و برادر می‌نامیدند) را نمایان می‌کند و به یاد ضرب‌المثل معروف «نمک خوردن و نمکدان شکستن» می‌اندازد.
دلیل این امر گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است که می‌گوید: «بانی این قرارداد درازمدت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که قرارداد خوبی هم بود. در آن زمان ترکمنستان به خوبی استقرار پیدا کرده و دنبال مشتری برای فروش گاز خود بود. در آن زمان در ترکمنستان قحطی افتاد و آیت‌الله هاشمی دستور دادند به آنها آرد ارسال کنیم و به همین دلیل آنها ایران را دوست و برادر خود می‌دانستند و با این فرض قرارداد گاز را امضا کردیم.»
این مراوده اقتصادی بین دو کشور که از حدود 20 سال پیش شروع شده بود، نخستین بار با بدعهدی ترکمن‌ها در زمستان سال 1386 به مناقشه کشیده شد. در آن زمان ترکمن‌ها با سوءاستفاده از سرمای شدید و بی‌سابقه زمستان آن زمان در ایران، قیمت گاز صادراتی خود را 9 برابر کرد و اولین گام در جهت بی‌اعتمادی و قدرنشناسی دو کشور دوست و همسایه را برداشت.
اگرچه در همان زمان مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز موضوع واردات گاز ترکمنستان به دلیل منابع عظیم گاز داخلی، خیانت محسوب می‌شد، و بسیاری کارشناسان انتقال گاز با هزینه‌های فراوان را حتی در درازمدت بهتر از واردات گاز از کشوری دیگر می‌دانستند، اما توجه به این نکته نیز ضروری است که این اقدام هاشمی در هر صورت هم به سود ایران بود و هم مشکلات عدیده ترکمن‌ها به ویژه موضوع قحطی را برطرف می‌کرد و از این نگاه، اقدام رئیس‌جمهور وقت ایران قابل تحسین بود. ضمن اینکه به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هزینه خطوط لوله و انتقال گاز داخل به استان‌های شمالی که در سال 1396 قرار است انجام شود، 200 میلیون دلار است. جالب اینجاست که وزارت امور خارجه ترکمنستان طی بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده است، این کشور آماده انجام گفت‌وگو با ایران درباره مسئله صادرات گاز است اما حق طرح موضوع مربوط به اختلاف گازی دو کشور را برای طرح در داوری دارد. وزیر انرژی ترکمنستان در این بیانیه اعلام کرده که اختلاف گازی ترکمنستان با ایران ریشه در عدم پایبندی شرکت ملی گاز ایران به تعهدات خود درباره قرارداد صادرات گاز به این کشور دارد! به هر حال طلب 2 میلیارد دلاری که ترکمن‌ها مدعی آن هستند، به دلیل بدهی‌های گازی ایران در دوران احمدی‌نژاد است که البته چندان هم شفاف به نظر نمی‌رسد و مطمئنا با طرح دعاوی از سوی ایران در مراجع بین‌المللی این ترکمنستان است که متضرر خواهد شد بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است در مواقع بحرانی کشور دوست و برادر ترکمنستان! به فکر سوءاستفاده از وضعیت موجود باشد، همان بهتر که موضوع به داوری بین‌المللی کشیده شود. در حقیقت ترکمن‌ها زمانی که متوجه شدند ایران در این مناقشه جدید قصد کوتاه آمدن را ندارد، و قطعا با داوری بین‌المللی متضرر خواهند شد، دوباره رنگ عوض کرده و با انتشار بیانیه، قصد مذاکره مجدد دارند تا مبادا این مراوده حدود 20 ساله پرسود برایشان، به طور کلی از بین برود. این رفتار ترکمن‌ها نماد بارز بدعهدی و قدرنشناسی است و مسئولان مربوطه باید در مذاکرات جدید با ترکمن‌ها با لحاظ کردن این رفتار و انعقاد قراردادی سفت و محکم نه تنها از موضع برتر با آنها گفتگو کنند بلکه جلوی سوءاستفاده دوباره ترکمن‌ها را نیز بگیرند.
*تحقق ۹۰ درصد پروژه‌های اقتصاد مقاومتی وزارت نیرو
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: با توجه به تدابیر در نظر گرفته شده، بیش از ۹۰ درصد پروژه‌های اقتصاد مقاومتی وزارت نیرو تحقق یافته است.
