مدیر بیمه های باربری بیمه ایران: اگر الزام گمرک نباشد، بازرگانان بیمه باربری نمی خرند!

1- به عنوان پرسش نخست می خواهیم نظر شما را درباره جایگاه بیمه حمل و نقل کالا در رونق تجارت داخلی و خارجی جویا شویم؟

قدیمی ترین نوع بیمه که ساختار امروزی یافته و بر پایه محاسبات آماری استوار گردید و همچنین بابت آن سندی به نام بیمه نامه صادر شد بیمه حمل کالا می باشد .

تجارت در گذشته در مقایسه با امروز امری بسیار ساده تر بود. غالباً خریدار و فروشنده با هم روبرو می شدند و در بسیاری موارد فروشنده خود، تولید کننده کالا بود و خریدار مصرف کننده نهایی. همانند مبادلات پایاپای خریدار و فروشند کالاهای خود را معاوضه می نمودند و یا خریدار با مراجعه مستقیم به فروشنده مایحتاج خود را در ازای پرداخت هزینه کالا از فروشنده دریافت می نمود. امروزه سازمان تجارت در همه جای دنیا به صورت پیچیده ای در آمده است و عوامل مختلف نقشهای متفاوت، ولی مکملی را در پهنه تجارت بین الملل ایفا می کنند. عوامل ساده خریدار و فروشنده در قدیم، جای خود را به سازندگان کالا، فروشنده، بانک بازکننده اعتبار، بانک کارگزار، بازرس مستقل، فورواردر، حمل کنندگان، بیمه گران، بنادر و گمرکات مبداء و مقصد، تحویل گیرنده و ترخیص کار، خریدار، توزیع کننده گان و مصرف کنندگان داده است.

حضور این تعداد عوامل مختلف در یک معامله تجاری خودبخود موجب پیچیدگی بازرگانی می گردد و به همین دلیل است که امروزه قوانین و ضوابط بین المللی بسیار، تدوین شده و وظایف و مسئولیتهای مشخصی را برای هر یک از عوامل تجارت و به خصوص خریدار و فروشنده معین کرده اند.

امروزه نظام مراودات تجاری شکل پیچیده ای به خود گرفته و فرآیند تولید محصول و رساندن آن به دست مصرف کننده نهایی ساز و کارهای خاص خود را می طلبد. در این بین صنعتگران، تجار و تولیدکنندگان نیاز دارند اطمینان حاصل کنند که سرمایه های ایشان در شکل محصول تولید شده، در اثر خطرات به وجود آمده در حین جابجایی دچار خسارت نشده و یا از بین نرود اگر هم خسارتی وارد شد، جبران شود. در اینجاست که بیمه های حمل کالا به کمک ایشان می آید.

صاحبان صنایع و بنگاه های اقتصادی برای تولیدات خود احتیاج دارند تا موارد اولیه محصولات خود را تهیه نمایند. این مواد اولیه می تواند در داخل کشور وجود داشته باشد و یا از خارج از کشور وارد شود. در نقطه مقابل پس از طی فرآیند تولید، محصولات نهایی باید به دست مصرف کنندگان خود برسد که این مصرف کنندگان هم می توانند در داخل کشور باشند یا در خارج از کشور، در هر دو حالت کلیه محمولات بنگاه های اقتصادی از لحظه شروع بارگیری در مبداء تا رسیدن محمولات به مقصد نهایی و تخلیه آنها می باید تحت پوشش بیمه حمل کالا قرار داشته و در مقابل خطرات پیش آمده طی مسیر حمل که این خطرات در بیمه نامه دقیقاً بیان می شوند، تحت پوشش بیمه درآیند.

در این بین برخی مواقع که کشتی و کالا در معرض خطر قرار گرفته و هزینه هایی از این بابت صورت می پذیرد ممکن است اعلام زیان همگانی شده و تا رسیدگی به امور مربوطه کالاهای موجود بر روی کشتی تا تعیین تکلیف نهایی توقیف گردند. در اینجاست که اعتبار بین المللی یک شرکت بیمه به کمک بیمه گزاران آمده و می توان با مهیا نمودن مدارک مورد درخواست وکلای مالکان کشتی در اسرع وقت کالای تحت پوشش را از توقیف خارج کرده و به مقصد نهایی ارسال نمایند. بدیهی است هزینه های اضافی مترتب بر بیمه گزاران وفق شرایط بیمه نامه قابل پرداخت خواهد بود.

2- درباره جایگاه بیمه حمل کالا در بیمه ایران توضیح دهید؟

بیمه های حمل کالا از بدو تاسیس بیمه ایران در سال 1314، جزء اولین بیمه نامه هایی بود که توسط بیمه ایران ارائه شده و مورد توجه صاحبان صنایع و تجار در کشور قرار گرفته بود، به گونه ای که از سال 1314 تا سال 1326 دومین پرتفوی بزرگ بیمه ایران بود و از آن سال به بعد تا چند دهه بعد (اوایل دهه 70 شمسی ) بیشترین پرتفوی بیمه ایران متعلق به بیمه های حمل کالا بود. بعدها با رشد و توسعه ورود اتومبیل به داخل کشور افزایش میزان دیات و گسترش بیمه های درمان گروهی ، رشته های اخیرالذکر به مرور سهم بیشتری از مجموع پرتفوی بیمه ایران را به خود اختصاص دادند.

بیمه های حمل کالا به تبع ماهیت آن که محدود به یک حمل بوده و از طرفی با توجه به پیشرفت وسایل و امکانات حمل و نقل کالا همواره از رشته های کم ریسک و پرسود برای همه شرکتهای بیمه و از جمله بیمه ایران بوده است. به سبب وجود نظام تعرفه ای در سالهای دور و رونق اقتصادی و به تبع آن وجود گردش صادرات و واردات بالا، رشته بیمه های حمل کالا ضمن در اختیار داشتن پرتفوی مناسب در بیمه ایران، سود دهی خوبی نیز عاید شرکت می نمود. لیکن به مرور بر اساس مصوبات شورای عالی بیمه با اعمال تخفیفهای متعدد و متنوع از میزان پرتفوی در این بخش کاسته شد اما کماکان ضریب خسارت پایین این رشته باعث شد مقاومت خاصی در مقابل تخفیفهای متعدد ابلاغی صورت نگیرد. در سالهای اخیر به تبع مشکلات اقتصادی ناشی از تشدید تحریمها علیه ایران، به وجود آمدن

شرکتهای متعدد خصوصی بیمه و از همه مهمتر برداشته شدن نظام تعرفه ای و حاکمیت نرخ رقابتی در بازار باعث شد شرکتهای رقیب با نرخ شکنی های بسیار و دامپینگ باعث شود نرخهای این رشته به شدت کاهش یافته و به تبع آن حق بیمه های تولیدی این رشته در بیمه ایران نیز کاهش داشته باشد. لیکن کماکان به دلیل وجود ضریب خسارت مناسب در مقایسه با رشته هایی مانند درمان و شخص ثالث اتومبیل که ضرایب خسارت بالا داشته و همواره با افزایش حق بیمه سعی در ترمیم ضریب خسارت دارند، در رشته حمل کالا این کاهش حق بیمه ها به دلیل پایین بودن ضریب خسارت به چشم نیامده و اقدام موثری برای افزایش حق بیمه ها در این رشته صورت نپذیرفته است.

علی ایحال علیرغم سبقه تاریخی این رشته در دنیا و در بیمه ایران و اینکه رشته بیمه های حمل کالا از جمله علمی ترین و فنی ترین و حقوقی ترین رشته های بیمه می باشد و همچنین اهمیت بسیار زیاد این رشته در حمایت از صنایع تولیدی و اقتصاد کشور، لیکن امروزه این رشته سهم قابل توجهی از کل پرتفوی بیمه ایران را در اختیار ندارد.

3- چالشهای فروش بیمه حمل کالا در ایران را در چه مواردی می بینید ؟

از جمله مهمترین چالشهای فروش بیمه حمل کالا می توان به این موارد اشاره کرد:

- عدم رعایت استاندادرهای لازم در ارزیابی ریسک و محاسبه نرخ فنی در شرکتهای بیمه

- تلاش برای اخذ پرتفوی حمل کالا با هر نرخ و شرایطی منتج به عملیات دامپینگ در شرکتهای بیمه

- عدم آموزش صحیح نیروهای فعال در این بخش در بدنه شرکتهای بیمه و شبکه فروش آنها

- عدم وجود ظرفیتهای فنی و مهارتهای انسانی مناسب بین شرکتهای خصوصی برای فعالیت در نظام تعرفه ای آزاد و رقابتی

- عدم ارتباط اطلاعاتی صحیح و مؤثر بین شرکتهای بیمه و بیمه مرکزی و صنعت بیمه با گمرکات کشور

- برخی تناقضات موجود در شرایط مراودات تجاری در داخل کشور با خارج از کشور

- عدم وجود فرهنگ سازی مناسب برای تهیه بیمه نامه مابین تجار به گونه ای که بخش قابل توجهی از کالاهای وارداتی تا قبل از بنادر ایران بدون پوشش بیمه ای حمل شده و فقط به دلیل الزام گمرک به ارایه بیمه نامه، بازرگانان نسبت به خرید بیمه نامه ای با حداقل تعهدات و حداقل هزینه قبل از ورود کالا به گمرک اقدام می نمایند.

- وجود تحریمهای تجاری علیه ایران به گونه ای که مراودات آزاد و مستقیم با طرفهای تجاری خارجی را با مشکل موجه نموده است.

- کوتاه آمدن بسیار بیش از اندازه و غیر حرفه ای برخی شرکتهای بیمه در مقابل برخی بیمه گزاران به گونه ای که این قبیل بیمه گزاران به خود اجازه می دهند با تغییر در کلوزهای استاندارد بیمه های حمل کالا که در سراسر دنیا بصورت یکسان کاربرد دارند، ایشان مجموعه شرایط بیمه ای را برای بیمه گران طراحی نموده و ارائه می نمایند!

- عدم جبران خسارتهای وارده به نحو مناسب توسط شرکتهای بیمه و بدبینی بخشی از جامعه بازرگانان و تجار نسبت به صنعت بیمه

- اقدام غیر حرفه ای برخی بانکها در الزام مشتریانی که از تسهیلات بانکی استفاده می نمایند به خرید بیمه های حمل کالا از همان بانک

- حجم بالای واردات کالا به داخل از طریق غیر رسمی ( قاچاق کالا)

4- به نظر شما شبکه فروش غیر مستقیم (اعم از کارگزاران و نمایندگیها) در توسعه بیمه های باربری چه نقشی بازی می کند ؟

امروزه بخش قابل توجهی از پرتفوی یک شرکت بیمه توسط شبکه فروش غیر مستقیم آن صورت می گیرد. بر اساس آمارهای موجود بطور متوسط بیش از 85 درصد پرتفوی یک شرکت بیمه از طریق شبکه فروش آن تامین می گردد. لذا نقش شعب شرکتهای بیمه در سراسر کشور بیشتر شبیه به یک واحد ستادی کوچک که وظیفه نظارت، کنترل و راهبری واحد صف خود که همانا شبکه فروش مربوطه می باشد را بر عهده دارند. لذا اهمیت شبکه فروش بسیار فراتر آن است که ممکن است در مورد آن تصور شود.

به واسطه گستردگی و پراکندگی بسیار زیاد شبکه فروش و همچنین ساختار خصوصی که به عنوان یک بنگاه اقتصادی بسیار کوچک در شبکه فروش وجود دارد، بالطبع خصوصیتهایی که شرح می دهم در ایشان بسیار بارزتر از یک شرکت بیمه خواهد بود:

- انعطافپذیری

- سرعت عمل بالا

- قابلیت تطابق با شرایط محیطی و محاطی

- آمادگی لازم برای فراگیری تکنیکهای جدید بازاریابی و فروش

- ارایه مشاوره های فنی و بیمه ای بصورت 24 ساعته

- دسترسی آسانتر به شبکه های اطلاع رسانی از جمله شبکه های مجازی

- قابلیت نزدیک شدن بیشتر با بیمه گزاران و ایجاد ارتباطات خصوصی با ایشان

- اقدامات تبلیغاتی موثرتر با توجه به دسترسیهای محلی موجود برای شبکه فروش

- وجود ارتباط مستقیم مابین سطح درآمدی ایشان با میزان فعالیتشان برای فروش بیمه و در نتیجه ایجاد انگیزه های بسیار بیشتر برای انجام فعالیت بازاریابی و فروش با اثربخشی و کارایی بیشتر

لذا با توجه به مراتب فوق نقش شبکه فروش، در رشد، شکوفایی و بالندگی یک شرکت بیمه بسیار زیاد می باشد لذا از آنجاییکه شبکه فروش در فروش شرکتهای بیمه شریک بوده و در خسارتهای وارده سهیم نمی باشند،

یک شرکت بیمه با نظارت و کنترل دقیق بر عملکرد شبکه فروش خود می تواند علاوه بر توسعه فروش همزمان ضریب خسارت خود را نیز تحت کنترل درآورد.

5- نقش بانکها را در توسعه بیمه های حمل کالا چگونه ارزیابی می کنید؟

بانک‌ها موسساتی هستند که تعهدات کوتاه‌مدت را به دارایی‌های بلندمدت تبدیل می‌کنند. وظیـفـه اصلی نظـام مالـی، ایـجـاد رابـطـه بیـن سرمایه‌گـذاران (دارنـدگـان وجـوه) و سرمایه‌پذیران (کسانـی که به تامین مالـی نیـاز دارنـد) می‌باشد. اجرای صحیح این فرآیند از طریق یک نظام تامین مالی کارآمد صورت می‌گیرد که شامل نهادهای مالی، بازارهای مالی، ابزارهای مالی، نهادهای سیاست‌گذار در بخش مالی و قوانین حاکم بر بخش مالی می‌باشد. این نظام در حقیقت حلقه واسط بین بازارهای مختلف نظیر مسکن، صنعت و... است که به تامین مالی آنها از طریق یکدیگر می‌پردازد.

یکی از دستاوردهای بانک‌های خصوصی، حرکت به سمت بانکداری الکترونیک است. این بانک‌ها به دلیل فراهم نمودن بسترهای لازم به سرعت به سمت core-banking حرکت کرده‌اند.

در طرف دیگر صنعت بیمه در واقع واسطه های مالی است که جریان نقدی ورودی آنها همان حق بیمه ها وجریان خروجی آن همان حمایت ها ومزایای بیمه است که به افراد می دهد. بیمه نقش مهم و حساس در رشد و توسعه اقتصادی خصوصاً در کشورهای در حال توسعه من جمله ایران ایفا می کند لذا توجه به بیمه می تواند اثر چشم گیری در بخش اقتصادی داشته باشد بطوریکه رشد و توسعه صنعت بیمه در کشور بطور طبیعی تابعی از رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور است که هر چه بر میزان توسعه اقتصادی کشور افزوده شود بر گسترش فعالیت های بیمه ای نیز افزوده می شود.

درطی سه دهه گذشته تعامل بین صنعت بیمه و بازار پول درکشورهای توسعه یافته گسترش قابل توجه یافته است تا از این طریق ابزارهایی برای توسعه هر دو بازار ایجاد شوند. بانکها و بیمه ها در یک روش کما بیش یکپارچه برای به کار انداختن بازارهای مالی با یکدیگر همکاری می نمایند از جمله پیامدهای اصلی تشکیل این نهاد مالی گسترش بیمه های مختلف از جمله بیمه های حمل کالا بوده است. در واقع با یکپارچه شدن بخشهایی از فعالیت بانکها و بیمه ها نقش صنعت بیمه در تامین مالی افزایش یافته و بانکها نیز به منابع مالی جذب شده توسط شرکت های بیمه دست یافته اند. لذا با جذب سرمایه ها از منابع مختلف در بانکها و به کارگیری این منابع در ساختارهای بنیادین اقتصادی کشور از جمله، تولید، مسکن، اشتغال و ... رونق اقتصادی ایجاد شده و با فراکیر شدن رونق اقتصادی نیاز به واردات و صادرات انواع مواد خام، تجهیزات و ماشن آلات تولیدی، کالاهای تولید شده و ... باعث رونق هر چه بیشتر بیمه های حمل کالا خواهد شد. بنابریان سازو کار بانک و بیمه در یک نظام اقتصادی پویا به کمک هم آمده و رونق و گشترش هر یک بر روی دیگری تاثیر گذار خواهد بود.