سنت عیدی دادن و اسکناس نو در عید غدیر و نوروز برای ایرانی ها سنتی قدیمی و البته مهم است. این سنت طوری جا افتاده که اصولا این دو عید بیاسکناس نو قابل تصور نیست. اینچنین است که در روزهای پایانی اسفند و نزدیک به عید غدیر، مراجعه به شعب بانکهای مختلف برای دریافت پول نو بشدت افزایش مییابد و هر کسی که به بانک میرود به فراخور دوست و آشنایی که در بانک دارد ـ از کارمند شعبه گرفته تا رئیس شعبه ـ درخواست پول نو میکند. این درخواستها آنقدر زیاد است که شعب بانکی توانایی پاسخگویی به همه آنها را ندارد و باوجود تاکیدات همه ساله بانک مرکزی که اطمینان میدهد پول نو در تمام شعب بانکها به میزان کافی موجود است، اما باز هم بسیاری از شهروندان به پول نو دسترسی پیدا نمیکنند.
با این حال این دسترسی نیافتن از طریق بانکها، افراد را از تکاپوی دریافت اسکناس نو منصرف نمیکند و لذا بسیاری از این متقاضیان، راهی خیابان فردوسی، حدفاصل خیابان منوچهری تا میدان فردوسی میشوند. «پولفروش»هایی که در حاشیه این خیابان جاخوش کردهاند، دسته دسته اسکناس نو دارند.
قدم زدن در راسته پول فروش های چهارراه استانبول به گذر از تونل زمان شبیه
است. بازاری سرشار از نشانه های تاریخی حک شده بر اسکناسها و سکه های یک
قرن اخیر. استانبول تنها بازاری است که در آن برای داشتن یک اسکناس هزار
تومانی باید بیش از هزار تومان بپردازی! در این بازار همیشه 1000 برابر با
1000 نیست!
چه اسکناسهای در گردش و چه اسکناسهایی که به خاطر تنزل ارزش پول ملی، جایگاهشان را در چرخه پولی از دست دادهاند. مانند اسکناسهای 50 ، 100، 200، 500 و حتی هزارتومانی، این اسکناسها را کمتر یا اصلا نمیتوان در بانکها پیدا کرد؛ چراکه کمارزشترین اسکناس نو در بانکها معمولا یکهزار یا 2000 تومانی است. اما مراجعه به پول فروشها قدرت انتخاب را طوری بالا میبرد که شخص باتوجه به قدرت عیدیدهیاش(!) بتواند صرفهجویی هم در سرجمع رقم داشته باشد.
با این حال بخشی از این صرفهجویی را کارمزد خرید اسکناس نو از بین میبرد. برای خرید یک دسته صدتایی اسکناس صد تومانی که در مجموع ده هزار تومان میشود، باید دوبرابر ارزش آن یعنی 20 هزار تومان بپردازید. این رقم برای دسته اسکناس 50 تومانی که رقم اصلیاش 5000 تومان است به چهار برابر رقم اصلی میرسد. این کارمزد برای دسته صدتایی اسکناس یکهزار تومانی (صد هزار تومان) 20 درصد یعنی 20 هزار تومان و برای دسته اسکناس 2000تومانی (200هزار تومان) 10درصد است. جالب است بدانید با این ارقام کارمزد،؛ باز هم مراجعه به پول فروشها بالا و کار و کسب آنها در این روزها سکه است. این کار و بار با ورود هزار تومانی های جدید به بازار بیش از پیش رونق گرفته است.
در حالی بانکها از امروز به مناسبت عید غدیر خم توزیع اسکناس نو را آغاز کردند که در سویی دیگر بازار اسکناس نیز درگیر حال و هوای اسکناسهای بانکی است، چمدان اسکناس فروشها به سبز و آبی تغییر رنگ داده و قیمتها در نوسان است.
به روال هر سال بانک مرکزی در آستانه عید غدیر خم و با توجه به نیازی که وجود دارد نسبت به توزیع اسکناسهای نو در بانکها اقدام کرده اسشت. از این رو از امروز همزمان با ۱۲ شهریورماه تا ۱۶ ماه جاری بانکهای عامل در شعب منتخب اسکناسهای نو را در اختیار متقاضیان قرار میدهند. بر این اساس اسکناسهای ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تومانی و مسکوک رایج نیکل توزیع میشود.
بانکهای صادرات، ملی، ملت، اقتصاد نوین، پارسیان، سپه و پست بانک در شعب منتخب خود توزیع اسکناس را انجام میدهند. شرایط نیز به گونهای است که متقاضی میتواند با مراجعه به شعبه هر یک از این بانکها بدون ارائه مدرک خاصی ۱۰۰ برگ ۵۰۰ تومانی و یک دسته ۱۰۰ برگی هزار تومانی دریافت کند. در عین حال که در دریافت سکههای نیکل نیز محدودیتی وجود ندارد.
باید یادآور شد که یک نفر میتواند به هر هفت بانک منتخب مراجعه کرده و اسکناس دریافت کند که در این حالت قابلیت گرفتن ۱۴ برگ اسکناس نو وجود خواهد داشت.
اما در سوی دیگر در چهارراه استانبول و در جایی که اسکناسفروشان چمدانهای خود را باز کردهاند، میتوان به وضوح تغییر این چمدانها با هالهای از اسکناسهای ۱۰۰۰ تومانی سبز و آبی و ۵۰۰ تومانی را مشاهده کرد، در حالی قیمتها در بازار تا حدی تحت تاثیر توزیع اسکناس قرار گرفته که تا قبل از این ظاهرا روند تا اندازهای صعودی بوده است. در حال حاضر اسکناسهای ۱۰۰۰ تومانی تا بستهای ۱۳۰ هزار تومان و اسکناس هزار تومانی سبز تا حدود ۵۰۰۰ تومان گرانتر و ۱۳۵ هزار تومان به فروش میرود. پیش بینی فعالان بازار این است که هر چه به روزهای منتهی به عیدغدیر خم نزدیکتر شویم قیمتها نزولی خواهد بود.
جالب اینجاست که اسکناسهای ۱۰۰۰ تومانی سبز به فاصلهای کوتاه از توزیع رسمی در بازار پول یعنی از خردادماه به راحتی در دست دلالان دیده شده و مورد معامله قرار میگیرند و در حال حاضر نیز تا حدی گرانتر از اسکناسهای آبی فروش میرود.
اسکناسفروشان عنوان میکنند که وقتی تعداد اسکناسهای سبز در بازار کمتر میشود رقابت بین دو رنگ ۱۰۰۰ تومانی نیز بیشتر خواهد شد. این در حالی است که در آستانه عید غدیر خم نیز با توجه به اینکه اسکناسهای سبز جدیدتر هستند تا حدی تقاضا برای آنها بیشتر وجود دارد. آنها البته میگویند که وقتی که زمان توزیع اسکناس نو میشود، افرادی که باکسهای ۱۰ تایی این اسکناسها را به همراه دارند برای فروش به بازار آورده و با قیمتهای خوبی به فروش میرسانند و سودهای مناسبی هم دریافت نمیکنند.
اسکناسفروشان همچنین درباره تغییر روند فروش سکههای نیکل در ایام پیش رو نیز میگویند که تقاضای چندانی برای سکه وجود ندارد و عمدتا مردم برای خرید اسکناس مراجعه میکنند.