کد خبر: ۵۰۸۴۵
تاریخ انتشار: ۲۶ شهريور ۱۳۹۶ - ۲۰:۱۰
"تجارت آنلاین" وضعیت دخل و خرج دولت را بررسی کرد؛
تجارت آنلاین: هنوز فصل تابستان به پايان نرسيده و دو فصل پاييز و زمستان باقي مانده است كه حالا بودجه جاري كشور انگار به ته رسيده است و اين موضوع را مي توان از نشانه هاي آن در متغييرهاي كلان اقتصادي به خوبي يافت.
بودجه در پیچ سخت
گروه اقتصاد كلان- ايليا پيرولي: هنوز فصل تابستان به پايان نرسيده و دو فصل پاييز و زمستان باقي مانده است كه  حالا بودجه جاري كشور انگار به ته رسيده است و اين موضوع را مي توان از نشانه هاي آن در متغييرهاي كلان اقتصادي به خوبي يافت.
 اين روزها نرخ ارز و بهاي خدمات به طور قابل توجهي با بهانه هاي مختلفي همچون گسترش صادرات  و بهاي خدمات به شدت با رشد قابل چشمگيري مواجه شده اند. نشانه هايي كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان و نمايندگان مجلس دلالت بر كاهش كسري بودجه دارد.
همين چند روز پيش، نايب رئيس كميسيون برنامه و بودجه مجلس دهم از كاهش 37 هزار ميليارد توماني كسري بودجه تا پايان سال خبر داد.
هادي قوامي اين موضوع را به خانه ملت گفته و مي گويد: به دلیل کاهش قیمت نفت ورودی ارز کاهش و قیمت آن افزایش یافته که پیش بینی می شود تا پایان سال ٣٧هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشته باشیم.
نماینده مردم اسفراین در مجلس دهم نيز به افزايش قيمت نرخ طلا و ارز نيز اشاره كرده و گفته است: نوسانات و تغییرات در قیمت ارز چند دلیل دارد که نخستین دلیل آن کاهش قیمت نفت است، چراکه در بودجه هر بشکه ۵۰ دلار پیش‌بینی شده بود اما اکنون حدود ۴۳ دلار به فروش می رسد و حدود ۷ تا ٨ دلار کسری نسبت به رقم پیش بینی شده دارد.
وي افزوده: این کسری بودجه  عمدتاً به دلیل کاهش قیمت نفت است و زمانی که نفت کمتری به فروش می رسد ورودی ارز کاهش یافته و قیمت ارز افزایش می یابد.
وي با بیان اینکه هدف دولت کسب درآمد از ارز نیست اما منابع از این طریق برایش حاصل می شود، یادآور شد: دولت برخی از کسری های بودجه ای خود را از طریق تسعیر ارز می‌پوشاند و در سال 96 نیز قیمت ارز در بودجه 3 هزار و 300 تومان تعیین شده اما تاکنون به 3هزار و 880 تومان رسیده که ممکن است حتی به ۴ هزار تومان نیز برسد.
*انحراف در بودجه
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، گفت: بودجه دولت شفاف نیست و انحراف دارد و یکی از دلایل کسری بودجه به دلیل شیوه نامطلوب بودجه‌ریزی است، سرنوشت ۵۰ هزار میلیارد تومان درآمد هدفمندی مشخص نیست.
بر اساس گزارش فارس، حمیدرضا حاجی‌بابایی، اظهار داشته است: اساساً با اصل بودجه و روش اعمال مدیریت آن مشکل داریم، بودجه‌های گوناگون را مستقل عمل می‌کنیم.
طبق اطلاعات سال 95 بالغ بر 87 هزار میلیارد تومان درآمد از محل هدفمندی یارانه‌ها وجود داشت، اما فقط 48 هزار میلیارد تومان آن از بودجه سالانه پیش‌بینی می‌شود و عملاً با حدود 50 هزار میلیارد تومان مابقی کاری نداریم و هزینه‌کرد آن مشخص نیست.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تأکید بر اینکه بودجه شرکت‌های دولتی جزء دخل و خرج دولت نمی‌آید، تصریح کرد: بودجه محصور به دخل و خرج عمومی و هزینه نگهداری کشور است و طی سال‌های اخیر کسری بودجه از طریق انتشار اوراق روپوشانی شده است.
وی با اینکه بودجه دولت شفاف نیست و طبق گزارش‌های تفریغ بودجه انحراف دارد، تصریح کرد: 14.5 درصد از درآمد نفت به وزارت نفت اختصاص پیدا می‌کند که باید برای کارهای عمرانی هزینه شود، پس چرا گفته می‌شود که منابعی برای توسعه صنعت نفت وجود ندارد.
حاجی‌بابایی افزود: روند بودجه‌ریزی در کشور مطلوب نیست، بنابراین نیاز به اصلاح وجود دارد، در برنامه ششم مصوب شد، تمامی درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها به خزانه دولت واریز شود، اما در مجلس نگذاشتند که این موضوع در بودجه نیز گنجانده شود، همچنین باید هزینه‌ها در یک جدول مشخص شود که از محل افزایش حامل‌های انرژی چه میزان درآمد کسب می‌شود.
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه 11 هزار میلیارد تومان از منابع عمومی به موضوع هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی اختصاص یافته است، عنوان کرده: از منابع دولت این مبلغ به جای اینکه برای طرح‌های عمرانی استفاده شود، به پرداخت یارانه‌ای اختصاص می‌یابد که منابع و هزینه‌کرد آن مبهم است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اعتقاد به اینکه درآمد هدفمندی از منظر ما به خزانه واحد واریز نمی‌شود، یادآور شد: در صورتی که مردم پول افزایش بهای حامل‌های انرژی را پرداخت می‌کنند و از طرفی برای یارانه نقدی نیز کسری وجود دارد، این مباحث با کدام حساب و کتاب قابل توجیه است.
حاجی‌بابایی یادآور شد: دولت به قانون عمل نمی‌کند، در صورتی که باید یارانه اقشار پردرآمد حذف می‌شد، اما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد.
*دولت هم تاييد مي كند اما نه به صراحت
گفته هاي رئيس سازمان برنامه و بودجه نيز اين موضوع را به خوبي بيان مي كند و اظهارات نمايندگان گفته را را تاييد مي كند.
محمد باقر نوبخت روز گذشته، از عدم تحقق  ۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه ۹۶ خبر داد و گفته  كه  پیش‌بینی می‌شود 309 هزار میلیارد تومان از 319 هزار میلیارد تومان منابع عمومی محقق شود.
البته نوبخت به صراحت از كسري بودجه سخني به ميان نياورده است اما آنچه كه از نتايج اقتصاد به كما رفته ايران مشخص است كه كهنوز 6 ماه از سال باقي مانده است اما كسري بودجه دولت را در تگنا قرار داده است.
پيش از اين نيز نمايندگان مجلس بر عدم تطبيق بودجه رزي سال 96 با شرايط اقتصادي كشور سخن به ميان آورده بودند تضعيف پول ملي  در بودجه 96 ، افزایش 5درصدی قیمت حامل های انرژی، عدم شفافيت در رسیدگی به موضوع هدفمندی یارانه ها، عدم هدفمندي در پرداخت يارانه ها، پارادوکس رابطه ایجاد اشتغال با بخش دولتی و عملياتي نبودن بودجه 96 از اشكالات اساسي ديگري بود كه نمايندگان مجلس به بودجه 96 وارد دانستند.
حتي رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز در مورد افزايش هزينه هاي جاري كشور لب به شكوايه گشوده بود.علي لاريجاني چندين مورد در سخنراني هاي متفاوتي از كاهش بودجه عمراني كشور و عدم توزان در بودجه گلايه كرده بود و به طورت تلويحي گفته بود كه با اين شرايط نبايد انتظار داشت كه اشتغال زايي ايجاد شود.
*دلايل كسري بودجه
افزایش شدید هزینه های جاری دولت و رشد بالای نسبت آن به درآمد اقتصادی در چهار سال اخیر و از سوی دیگر کاهش درآمدهای دولت (به علت قیمتهای فروش نفت خام پایین) منجر به کسر بودجه در سال جاری شده است. حالا نكته جالب آنكه تنها شش ماه از سال مانده است.
علت اصلی کسر بودجه کاهش قیمت های فروش نفت خام و از سوی دیگر طبق سنت مالوف دولتها تدوین بودجه کشور با خوش بینی بر بهای نفت بالا است. بخش قابل ملاحظه ای از بودجه هم صرف مخارجی می شود که برای کشور منغعتی در بر ندارد.
نظام مالیاتی همچنان بر اخذ مالیات از تولیدکنندگان و شاغلین تکیه دارد و هیچگونه تغییر قابل ملاحظه ای در جهت اخذ مالیات از صاحبان سودها و منافع کلان و رانتی هاُ مشاهده نمی شود.
دولت به جای صرفه جویی و قطع رانتها و اصلاح نظام مالیاتی، بر روال مالوف سه دهه اخیر، با افزایش نرخ ارز و بهای خدمات خود تصمیم دارد تا کسری بودجه خود را بپوشاند.
به گفته کارشناسان دولت تا زمانی که در سیاست های خود تجدید نظر نکند و نتواند در زمان تدوین بودجه به ارزیابی دقیقی از درآمدها و هزینه ها برسد، مشکل کسری بودجه همچنان ادامه خواهد داشت.
البته كسري بودجه  جاري كشور داراي انواع مختلفي است چناچه كه داود دانش جعفري، وزير اسبق وزارت اقتصاد و امور دارايي، در يكي از يادداشت هاي خود در اين باره نوشته است؛يكي از کسری بودجه در سطح بودجه کل کشور که شامل بودجه عمومی و بودجه شرکت ها و بانک هاست؛ یکی دیگر کسری بودجه در سطح بودجه عمومی است؛ یعنی بودجه ای که برای اداره وزارتخانه ها و اجرای سیاست های دولت به کار می رود. دیگری کسری منابع مالی است که لزوماً ارتباطی با دولت ندارد. مثلاً فرض کنید افراد حقیقی و حقوقی در رابطه با طرح خوبی که در اختیار دارند به سیستم بانکی مراجعه می کنند و برای سرمایه گذاری، منابع مالی درخواست می کنند و سیستم بانکی اعلام می کند منابع مالی ندارد که وام بدهد. در حال حاضر هر سه گونه در اقتصاد ما وجود دارد و نمی توان گفت کسری بودجه عمومی دولت مهم ترین آنهاست.
*اصلاحات ضروري است
در واقع، رابطه ای که بودجه با مسائل بانکی پیدا می کند و پولی کردن کسری بودجه، آسان ترین راهی است که دولت ها صورت می دهند، کما این که تبعات و فشارهای مترتب از این عملکرد دولت ها همواره به صورت مالیات تورمی گریبان آحاد جامعه و به خصوصی دهک های پایین درآمدی را بیش از پیش  و به شکل کاهش ارزش پول و جابه جایی در سبد هزینه خانوار گرفته است.
از سوی دیگر در ابتدای هر سال دولت ها بدون کسری بودجه، بودجه می دهند، اما با توجه به اینکه این بودجه از تجمیع برآوردهای بخش های مختلف بودجه به دست می آید و نظر به اینکه برآوردهای بخش ها واقعی نیست و بخش ها درآمدهایشان را با توجه به هزینه ها تطبیق نمی دهند و تنها براساس برآوردهایی که خودشان دارند بودجه می نویسند، در آخر سال که  مجبور به جابه جایی بودجه های تخصیصی می شوند که این امر از دیگر مواردی است که منجر به خسران و افزایش تورم در اقتصاد کشور می شود
البته این حالت بهترین حالت ممکن در بودجه نویسی است و حالت بدتر از آن که همواره در ایران کاربرد بالایی داشته است حالتی است که برای جبران کسری از حساب ذخایر ارزی و عایدات حاصل از نفت (سرمایه ملی) برداشت می گردد و آن گونه که بحث شد تبعات آن چندین برابر حالت فوق الذکر است.
تا اصلا حات اساسی در برخی قسمت های اقتصاد صورت نگیرد امکان کاهش کسری بودجه و تورم در اقتصاد ایران امری بس گنگ و نامفهوم و غیرقابل دسترسی خواهد بود. اصلا حاتی که عمیقا به اجرای مواردی چون ذیل وابستگی دارد و راه گریزی از آن نیست:
*عدم يكسان سازي نرخ ارزبراي درآمدزايي
در همين باره عضو كميسيون اقتصادي مجلس دهم، نگراني خود را از كسري بودجه ابراز كرده و در اين باره مي گويد: دولت منابع مالي بودجه را به دقت رعايت كند تا در اين مدت بيش ا پيش با چالش مواجه نشود.
علی اکبر کریمی، به تجارت در اين باره مي گويد: يك برنامه بودجه مناسب بايد كاملا انطباق اساسي بر درآمدها و هزينه هاي واقعي را داشته باشد و حجم بدهي هاي خود را كنترل كند.
به گفته وي تقويت بانكها بايد مد نظر باشد و استقراض بانكي را نيز تا حد زيادي كاهش دهد.
در همين باره یک کارشناس پولی و مالی گفت: دولت  در حال حاضر نرخ ارز را يكسان سازي نمي كند چرا كه نياز به تامين مالي براي كسري بودجه خود دارد لذا ادامه اين رود بر متغيير هاي كلان اقتصادي تاثير به سزايي خواهد گذاشت.
عبد الخالق سجادی به تجارت مي گويد:  کاهش میزان سرمایه گذاری داخلی را یکی از پیآمدهای نوسانات نرخ ارز برشمرد و گفت: این مسئله سبب کاهش صرفه اقتصادی تولیدات داخلی و افزایش میزان گرایش به واردات می شود.
سجادی با بیان اینکه دولت کسری بودجه بهانه ای برای جلوگیری از این نوسانات است، افزود: دولت به منظور تأمین کسری بودجه خود، از واقعی کردن نرخ ارز جلوگیری می کند.
وی تصریح کرد: ٩٠ درصد هزینه های کشور جاری و مابقی عمرانی است کمااینکه از محل بودجه تأمین نمی شود و باید از طریق أوراق تأمین شود.
سجادی در پایان با بیان اینکه ساختار بودجه ما نامناسب است، گفت: هر نوع درآمدی که إیجاد می شود نمی تواند بخش های مولد دیگر را تأمین کند.
نتایج نشان می دهد که علت کسری بودجه دولت در سال جاري افزایش بدون برنامه ریزی هزینه های دولت است، افزایش هزینه های جاری دولت و کاهش سهم هزینه های عمرانی در کل هزینه ها منجر به وضعیت رکودتورمی در اقتصاد ایران شده است.
واکنش کسری بودجه دولت به شوک مقدار صادرات نفت نسبت به شوک قیمت نفت سریع تر است، به طوری که کسری بودجه در شوک مقدار صادرات نفت به صورت آنی و در شوک قیمت نفت با یک وقفه واکنش می دهد.
با توجه به عواقب ناشی از تزریق درآمدهای نفتی، برخی از کشورهای تولیدکننده نفت به منظور جلوگیری از تاثیر نوسانات قیمت نفت بر اقتصاد کشور و حفظ منابع برای نسل های آتی، با تشکیل صندوق هایی اقدام به تفکیک درآمدهای حاصل از فروش نفت و سرمایه های طبیعی از سایر درآمدهای دولت نظیر مالیات نموده و آن را از منابع تامین بودجه دولت خارج یا محدود كرده‌اند.
*تاريخچه کسری بودجه
اقتصاد ایران در بیشتر سال های پس از انقلاب با کسری بودجه روبرو بوده است، به-طوری که شدت این کسری بودجه در دو دوره قابل توجه است که شامل سال های 1375 تا 1378 و از سال 1380 تا کنون می-باشد. اگرچه اقتصاد ایران در این دو دوره با کسری بودجه شدید مواجه بوده است اما ماهیت ایجاد کسری بودجه در این دو دوره باهم متفاوت می باشد. اصولا کسری بودجه های شدید یا ناشی از کاهش شدید درآمدهای دولت (در ایران درآمدهای نفتی) و یا ناشی از افزایش شدید هزینه های دولت می باشد. با بررسی کسری بودجه در این سال ها با قیمت نفت و مقدار صادرات آن به نکات مهمی دست می یابیم (رجوع شود به نمودارهای 2 و 3).
علت اصلی کسری بودجه در سالهای 1375 تا 1378 کاهش درآمدهای نفتی و بالتبع کاهش درآمدهای دولت بوده است، به-طوری که قیمت نفت از حدود 20 دلار درسال 1375 به حدود 11 دلار در سال 1378 رسید و مقدار صادرات نفت از حدود 2.61 میلیون بشکه در روز در سال 1375 به حدود 2.15 میلیون بشکه در روز رسید. در واقع شوک های منفی قیمت نفت و مقدار صادرات نفت باعث شده که درآمد پیش بینی شده در این سال ها تحقق نیافته و به کسری بودجه دولت منجر شود.
علت اصلی کسری بودجه دولت از سال 1380 تا کنون افزایش بی رویه هزینه های دولت بوده است، به طوری که انحلال سازمان برنامه و بودجه و صندوق ذخیره ارزی و اجرای طرح هایی مانند بنگاه های زود بازده، سهام عدالت، مسکن مهر، هدفمندی یارانه ها و پروژه های تصویب شده در سفرهای استانی مسئولان دولت مخصوصا از سال 1384 تا کنون باعث افزایش بدون برنامه-ریزی هزینه های دولت شده است. در دوره مذکور قیمت نفت افزایش بی رویه ای داشته است و از قیمت حدود 23 دلار درسال 1380 به بیش از 140 دلار در تابستان 1387 رسید و هم اکنون نیز قیمت نفت بیش از 100 دلار می با شد. در واقع علت کسری بودجه دولت در این سال ها افزایش بدون برنامه ریزی هزینه های دولت است که حتی درآمدهای بالای نفتی در این سال ها نیز پاسخگوی آن نمی باشد. در دو سال اخیر کاهش صادرات نفت به علت تحریم ها نقش مهمی در کسری بودجه دارد.
اگرچه از سال 1380 تا 1391 هزینه ها و درآمدهای دولت افزایش یافته اند اما رشد افزایش هزینه های دولت بسیار بیشتر از درآمدهای دولت بوده است. هزینه های دولت در این مدت حدود 734 درصد رشد داشته و از بیش از 125هزار میلیارد ریال در سال 1380 به بیش از 1042 هزار میلیارد ریال  در سال 1391 رسید؛ درمقابل نیز درآمدهای دولت در این مدت حدود 354 درصد رشد داشته و از بیش از 125هزار میلیارد ریال در سال 1380 به حدود 568 هزار میلیارد ریال  در سال 1391 رسید.
در دو سال اخیر با توجه به تحریم های نفتی، درآمدهای دولت کاهش یافته است، به طوری که از حدود 820 هزار میلیارد ریال در سال 1389 به حدود 568 هزار میلیارد ریال  در سال 1391 رسید. اما مشاهده می شود هزینه های دولت افزایش داشته و از حدود 872 هزار میلیارد ریال در سال 1389 به بیش از 1042 هزار میلیارد ریال  در سال 1391 رسید. یعنی در دو سال اخیر درآمدهای دولت در حدود 31 درصد کاهش داشته و هزینه های دولت 19 درصد افزایش داشته، که باعث تشدید کسری بودجه دولت شده است.
هزینه های جاری دولت در بین سال های 1380 تا 1391 در حدود 782 درصد رشد داشته است که بیشتر از رشد هزینه های دولت است، تورم های بالا در سال های اخیر یکی از مهمترین پیامدهای رشد بی سابقه هزینه های جاری دولت است.
کسری بودجه اگر ناشی از افزایش هزینه های عمرانی باشد ممکن است اثرات مفیدی بر اقتصاد داشته و باعث افزایش سرمایه-گذاری، کاهش نرخ بیکاری و افزایش رشد اقتصادی کشور شود.
سهم هزینه های عمرانی دولت به هزینه های دولت از 29.3 درصد در سال 1382 به 14.6 درصد در سال 1391 رسید. حتی در سال 1391 هزینه های عمرانی بیش از 47 درصد کاهش داشته و از حدود 289 هزار میلیارد ریال در سال 1390 به 152 هزار میلیارد ریال در سال 1391 رسیده است، در صورتی که هزینه های جاری نه تنها کاهش نداشته بلکه افزایش محدودی نیز داشته است.   از نتایج کاهش  سهم هزینه های عمرانی می توان به کاهش سر مایه گذاری، افزایش نرخ بیکاری  و رکود در اقتصاد کشور اشاره کرد؛ در واقع رشد زیاد هزینه های جاری دولت و کاهش سهم هزینه های عمرانی نسبت به هزینه های دولت توجیه کننده وضعیت رکود تورمی کشور با وجود درآمدهای بالای نفتی در سال های اخیر است.
====
باكس خبر اول
۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه ۹۶ محقق نمی‌شود
رئیس سازمان برنامه وبودجه با بیان اینکه، ۳۰۹ هزار میلیارد تومان از ۳۱۹ هزار میلیارد تومان منابع عمومی بودجه ۹۶ محقق می‌شود، گفت: لایحه بودجه سال ۹۷ نیز در موعد مقرر و در ۱۵آذر تقدیم مجلس خواهد شد.
به گزارش تسنیم،محمدباقر نوبخت در حاشیه مراسم آغاز اجرای دو برنامه ایجاد اشتغال با اشاره به اینکه طبق قانون برنامه ششم 955 هزار فرصت شغلی باید ایجاد شود،‌ گفت:دولت برای ایجاد یک میلیون فرصت شغلی خود را آماده و تجهیز می‌کند تا برنامه پیشنهادی رئیس‌جمهور هنگام انتخابات تحقق یابد.
وی با اشاره به اینکه دو نوع تسهیلات برای اشتغال زایی در طرحهای دولت پیش‌بینی شده است،‌گفت: بخشی از این منابع برای سرمایه در گردش بوده که مدت بازپرداخت آن یک تا 2 سال است و همچنین برای سرمایه ثابت زمان آن بیش از 5 سال خواهد بود.
رئیس سازمان برنامه و بودجه به عملکرد بودجه سال جاری اشاره کرد و افزود: بودجه عمومی 319 هزار میلیارد تومان به مجلس تقدیم شد که 309 هزار میلیارد تومان آن با هر بشکه نفت 50 دلار محاسبه شده و با فرض پیش‌بینی نفت 55 دلاری 10هزار میلیارد تومان نیز برای موضوعاتی مانند ریزگردها، صنعت ریلی و آب و فاضلاب پیش‌بینی شده است، البته این قیمت نفت تحقق پیدا نکرد و اکنون متوسط نفت‌مان 47 تا 48 دلار است با این حال قیمت نفت در ماه‌های اخیر به بالای 50 دلار رسیده است.
وی با بیان اینکه نسبت به 294 هزار میلیارد تومان سال گذشته 283 میلیارد تومان آن عملکرد داشت، گفت:‌ پیش‌بینی می‌شود 309 هزار میلیارد تومان از 319 هزار میلیارد تومان منابع عمومی محقق شود.
وی با اشاره به اینکه مجلس بخشی از منابع بودجه سال جاری را تغییر داد، یادآور شد: پیش‌بینی این بود که 20 درصد از منابع نفت به صندوق توسعه ملی واریز شود که اکنون 30 درصد است و مابه‌التفاوت آن 16 هزار میلیارد تومان بوده که البته 7500 میلیارد تومان توسط مجلس از منابع صندوق به بودجه اضافه شد.
نوبخت با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌کنیم عدم تحقق بودجه نداشته باشیم، گفت:‌کسری بودجه بدان معناست که مصرف‌مان را نسبت به درآمدهای محقق شده کاهش ندهیم و از جایی آن را تأمین کنیم، اما اگر مصرف را به نسبت درآمد کاهش دادیم به معنای عدم تحقق است بنابراین دولت نیز خرج را با دخل متوازن می‌کند.

نام:
ایمیل:
* نظر: