حمایت بانکی، راه نوسازی بافت های فرسوده

به دنبال تاکید رییس جمهور مبنی بر بهسازی و نوسازی بافت ناکارآمد شهری در جلسه رای اعتماد به وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم، و تحرکات و تغییرات صورت گرفته در وزارت راه و شهرسازی از جمله اظهارات عباس آخوندی در رویکرد وزارتخانه متبوعش به اجرای منویات حسن روحانی و همینطور تغییر معاونت معماری و شهرسازی، باید مشخص شود که تا چه حد دولت و وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی مسکن در انجام این مهم جدیت دارند و به آن پایبند هستند. برای این منظور گفتگوی کوتاهی با ایرج رهبر نایب رییس انجمن انبوه سازان مسکن استان تهران انجام شد که توجه شما را به متن آن جلب می کنیم.
نایب رییس انجمن انبوه سازان مسکن در پاسخ خبرنگار تجارت که از او خواسته بود ارزیابی اش را از تحرکات اخیر وزارت راه و شهرسازی بیان کند گفت: به نظر می آید رویکرد وزارت راه و شهرسازی به خصوص پس از اظهارات رییس جمهور در جلسه رای اعتماد به عباس آخوندی متفاوت از رویکرد این وزارتخانه در دولت یازدهم است. ایرج رهبر افزود: با این حال دولت و وزارتخانه مورد نظر این بحث را باید بیش از پیش جدی بگیرد و تمام نیروی خود را بر بافت فرسوده متمرکز کند. رهبر  ادامه داد: بخش خصوصی هم برای تعامل با وزارت راه و شهرسازی اعلام آمادگی کرده است و جلساتی را هم برگزار کرده ایم و تعامل لازم در این مورد به وجود آمده است. این فعال بخش مسکن همچنین بیان کرد: بخش اجرایی اجرای طرح بهسازی بافت فرسوده بر عهده ما به عنوان بخش خصوصی است و ما برای این منظور آمادگی خودمان را اعلام کرده ایم . اما بحث هایی مثل تامین منابع و تملک املاک و قدرت قانونی و اجرایی بر عهده وزارتخانه است که پی گیری لازم از آن طریق در دست انجام است. نایب رییس انمن انبوه سازان مسکن استان تهران در عین حال یادآور شد: موضوعی که در حال حاضر مشکل ایجاد کرده است بحث تامین سپرده توسط بخش خصوصی است به این ترتیب که از بخش خصوصی خواسته شده تا همچون سایر متقاضیان  مسکن که به ازاء هر 6 ماه توقف سپرده آن ها دو برابر مبلغ سپرده به آن ها تسهیلات داده می شود از ما هم خواسته اند تا سپرده گذاری کنیم تا پس از طی مدت مقرر از محل 1000 میلیارد تومانی که برای اجرای بافت فرسوده در نظر گرفته شده به تدریج به ما تسهیلات داده شود و ما شروع به اجرای طرح کنیم. وی توضیح داد: با این حساب آیین نامه مدنظر بانک مسکن اجرایی نخواهد شد چراکه ما پول نداریم تا سپرده گذاری کنیم بنابر این اگر واقعا می خواهند که این مشکل حل شود اصلح آن است که همان سپرده های مردمی و متقاضیان را به سازندگان منتقل نمایند تا طرح با سرعت بیشتری اجرا شود. رهبر در پایان یادآور شد: البته در این مورد ویژه قصوری متوجه وزارت راه و شهرسازی نیست و این بانک مرکزی و بانک مسکن هستند که می توانند این مشکل را برطرف کنند.
بافت فرسوده شهري چیست؟
شکل گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای بزرگ بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز به ویژه در کلان شهرها مغایرت دارد. این بافت به مرور زمان فرسوده‌تر شده و علاوه بر فرسودگی ابنیه، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکردهای شهری خود را از دست می دهند.
دلایل زیادی وجود دارد که مردم ترجیح می‌دهند منازل خود را در این بافت‌ها، نوسازی نکنند. نوسازی و بهسازی این نوع بافت‌ها، توجه و اهتمام ویژه دولت و شهرداری‌ها و همکاری مردم را می‌طلبد.
بافت‌های فرسوده شهری، محلات فرسوده‌ای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد .این محلات و بافت‌ها از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند.
بافت فرسوده به بلوک هایی اطلاق می‌شود که هر سه شرط ذیل را دارا باشند:
1. ناپایداری: 50% از بناهای موجود در بلوک ناپایدار بوده و از استحکام لازم برخوردار نباشند.
2. نفوذناپذیری: حداقل 50% معابر بلوک دارای عرض کمتر از 6 متر باشد.
3. ریزدانگی: حداقل 50% عرصه ساختمان‌ها در آن بلوک شهری مساحتی کمتر از 200 مترمربع داشته باشند
بافت‌های فرسوده به سه دسته  زیر تقسیم می‌شود:
الف – بافت‌های دارای میراث فرهنگی
ب – بافت‌های شهری (فاقد میراث فرهنگی)
ج – بافت‌های حاشیه‌ای (سكونتگاه‌های غیررسمی)
انواع مداخله در این بافت‌ها براساس میزان وفاداری به گذشته در 3 گروه بهسازی، نوسازی و بازسازی قرار می‌گیرند که هر یک تعاریف خاص خود را دارند و اقدامات ویژه‌ای را می‌طلبند:
الف/ بهسازی:
در این نوع مداخله اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش در آن‌هاست. فعالیت بهسازی با هدف استفاده ازامكانات بالقوه وبالفعل موجود و تقویت جنب‌ های مثبت، وتضعیف جنبه‌های منفی از طریق حمایت، مراقبت، نگهداری، حفاظت، احیا، استحكام بخشی، وتعمیر صورت می‌پذیرد. دخالت در این بافت‌ها مستلزم رعایت ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی است.
ب/ نوسازی:
در این نوع مداخله حد وفاداری به گذشته از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است و برحسب مورد از مداخله اندك تا تغییر را می‌تواند شامل شود. فعالیت نوسازی با هدف افزایش كارآیی و بهره‌وری، بازگرداندن حیات شهری به بافت است و ازطریق نوكردن، توان بخشی، تجدید حیات، انطباق و دگرگونی صورت می‌پذیرد.
ج / بازسازی:
در این نوع مداخله نه تنها هیچ الزامی برای حفظ گذشته وجود ندارد بلكه با هدف ایجاد شرایط جدید زیستی وكالبدی - فضایی و از طریق تخریب، پاكسازی و دوباره سازی صورت می‌پذیرد.