»تجارت آنلاین» بررسی می کند
تجارت آنلاین: مساجد یکی ازپایگاه های مذهبی است که اززمان راه اندازی تاکنون به شکل مردمی اداره شده است و حکومت ها درامورمساجد دخالتی نداشته اند، چرا که مساجد یک محیط مقدس به شمارمی رود...
محمد خادمی:مساجد یکی ازپایگاه های مذهبی است که اززمان راه اندازی تاکنون به شکل مردمی اداره شده است و حکومت ها درامورمساجد دخالتی نداشته اند،چرا که مساجد یک محیط مقدس به شمارمی رود وتمامی مردم با نظرات گوناگون در این محیط جمع مي شوند،همبستگی دارند وبه عبادت می پردازند.درآمد مساجد ازسوی مردم تامين می شود ودولت ها اعتباری برای هزینه های جاری وعمرانی مساجد درنظر نمی گیرند وتنها نهادی که بعد ازپیروی انقلاب اسلامی درحوزه مساجد راه اندازی شده اداره امور مساجد است که این نهاد تنها دراموراعزام روحانی و خادم فعالیت دارد ودرامور مدیریتی و اعتباری دخالتی نمی کند. درایام محرم وصفروماه مبارک رمضان هزینه نذورات و امورات جاری وعمرانی مساجد از طریق کمک های مردمی تامین می شود،اما دریک دهه اخیر شهرداری تهران برای اینکه مساجد توان مالی بیشتری داشته باشند، مجوزساخت محیط های تجاری در بناهای مساجد را به شکل رایگان صادر کرده است وبا این روند تعداد زیادی ازمساجد شهر تهران این روزها یک مرکز تجاری یا حتی یک پاساژتجاری برای خود راه اندازی کرده اند تا ازطریق درآمد حاصل ازاین محیط ها هزینه مساجد را تامین کنند، دراین گزارش به وضعیت تجاری سازی بناهای مساجد در شهرتهران می پردازیم، که درادامه می خوانید:
*نبود شفافیت مالی
درشهرتهران بیش از2 هزار مسجد وجود دارد، که نزدیک به 50 درصد این مساجد یعنی یک هزار بنای مسجد شهر تهران تجاری سازی شده اند، برخی از این مساجد قبل از فعالیت عمرانی شان طرح ساخت محیط های تجاری را در دستور کار خود قرار داده اند و برخی دیگر بعد از اتمام فعالیت های عمرانی محیط مسجد را تخریب کرده اند و تجاری سازی را انجام داده اند.این روزها موضوع تجاری سازی مساجد در سراسر کشور مورد توجه قرار گرفته و 7 هزار بنای مسجد کشور در حال ساخت تجاری قرار دارند.آن طورکه خبرنگار«تجارت» با خبرشده است، بیشتر مساجدی که بنای تجاری دارند ازسوی هیئت امنای مساجد اداره می شود و درآمد حاصل خرج بنای مساجد می شود،برخی از مساجد تهران به دلایل گوناگون شامل اختلافات بین مردم آن محل و نبود هیئت امناء توسط اوقاف اداره مي شود و در صورتی که آن مسجد نیاز به اعتبار داشته باشد اداره اوقاف هزینه آن را پرداخت می کند.موضوعی که در حوزه تجاری سازی دربرخی ازمساجد حاشیه ساز شده است،مربوط به نحوه اجاره محیط های تجاری است، برخی از این مساجد بناهای تجاری شان را دراختیار افرادي که وابسته به اعضای هیئت امناء هستند قرارمی دهند و برخی دیگر با پرداخت اجاره اندک مشغول به کارهستند، ازسوی دیگرنبود شفافیت مالی برخی ازاین بناهای تجاری مساجد باعث نارضایتی مردم شده است.
*شفاف سازی مالی بهترین راه کار
خبرنگار«تجارت» برای بررسی بیشتراین موضوع به تعدادی ازمساجد پایتخت مراجعه کرده تا ازبناهای تجاری آن باخبر شود، «حاج حسین» مسئول هیئت امناي یکی از مساجد محله جنت آباد است، او درخصوص تجاری سازی دربنای مساجد می گوید:« در گذشته افراد خیرونیکوکار محیط تجاری كه در بیرون از بنای مساجد داشتند را وقف مسجد می کردند و اعلام می کردند در آمد یا اجاره آن محیط خرج امورجاری وعمرانی مسجد شود، اما درچند سال اخیر شهرداری اجازه تجاری سازی در بناي مساجد را داده است.»او ادامه می دهد:« دریکی ازخیابان های اصلی منطقه 5 تهران یک بنایي وجود دارد که قرار است مسجد ساخته شود، مالک این زمین به هیئت امناء این مسجد پيشنهاد داده درصورتی که مسجد را می خواهید توسعه دهید درطبقه همکف آن تجاری سازی کنید و آن محیط تجاری را دراختیار او قرار دهند و بنای بالای مسجد دراختیار مسجد قرار بگیرد.»این عضو هیئت امنای یکی از مساجد شهر تهران درادامه می افزاید:« برخی ازمساجد تعدادی ازبناهای تجاری شان را به فروش رسانده اند و برخی دیگرمحیط تجاری شان را بیش از 10 سال دراختیار یک فرد قرارداده اند، همچنین برخی دیگر در زمان واگذاري محیط های تجاری شان به هیچ عنوان مناقصه برپا نمی کنند وبه افراد خاص می دهند، البته دلیل واگذاری به افراد خاص را این طورعنوان می کنند که به دلیل قرار گرفتن مسجد در همجواری این بنای تجاری از کسبه ای که اخلاق بهتری دارند استفاده می کنند.»آن طور که «حاج حسین» می گوید:« برخی ازمساجد بیش از 20 محیط تجاری بزرگ وکوچک دارند و برخی دیگرنزدیک به 5 محیط دارند،مساجد دیگر تهران نیز مراکز درمانی را در دل بنای خود جای داده اند تا ازاین طریق هم کمک حال اهالی محل باشند وهم اینکه به یک درآمدی برسند.»
یکی دیگر ازمسئولان مساجد شهر تهران به خبرنگارما می گوید:« مساجد نیازمند هزینه زیادی هستند، که این هزینه ها شامل قبض آب، برق، گاز، تلفن و...است، همچنین حقوق خادم مسجد وجود دارد، در سال سیستم گرمایشی و سرمایشی این بناها نیاز به تعمیر یا تعویض دارد، هر سال ابزار آلات و تجهیزات آشپزخانه، آبدارخانه، سیستم صوتی، فرش، جاروبرقی و .... نیاز به تغییر است، که هر کدام از این موارد نیازمند اعتبار مالی است که مساجد از طریق بناهای تجاری شان تامین می کنند.» وی می افزاید:« مسجدی درتهران سراغ دارم که ماهیانه بیش از20 میلیون تومان از محیط های تجاریش اجاره دریافت می کند، اما در دهه اول محرم بازهم برای پخش نذورات از مردم همیاری و کمک می طلبد،علت آن هم این است که درسال این مسجد 240 میلیون تومان درآمد دارد، اما دردهه اول محرم هرشب بیش از3 هزارغذا بین عزارداران توزيع می کند ودرسال امورات دیگر مسجد است،اما در این خصوص گاهی تصور مردم این است که هزینه ها جای دیگرخرج می شود، که بهترین کاراین است که مسئولان مساجد هرفصل یا شش ماه یک بار به اهالی محله شان یا نمازگزاران گزارش کاری بدهند تا شکی برای کسی باقی نماند.»اومی افزاید:« برخی ازمساجد شهر تهران سرویس بهداشتی شان را به شکل رایگان دراختیار رهگذران قرار می دهند،به خصوص مساجد مرکزشهر که روزانه هزاران نفرازاین محیط استفاده می کنند ومساجد دربهداشت عمومی تلاش می کند واین حجم مراجعه در روز نیازمند هزینه در سرویس های بهداشتی است که مساجد با راه اندازی مراکز تجاری می توانند هزینه مخارج سرویس های بهداشتی را به دست آورند.»
*مساجد را به خود کفایی رسانده ایم
«مجتبی شاکری» عضو دوره چهارم شورای شهر تهران دراین باره به خبرنگار«تجارت» می گوید:« بیشترمساجد شهر تهران با مشکل مالی مواجه بوده اند و از سوی دیگر این مراکز زیر نظر نهاد دولتی نیستند که بخواهند درآمدی برای خود کسب کنند، به همین منظور شهرداری طرح راه اندازی بناهای تجاری را برای مساجد آغازکرد تا با راه اندازی محیط تجاری در چهارچوب بنای مساجد کمک مالی مساجد باشند.»او در پاسخ به خبرنگار«تجارت» درباره اینکه بسیاری معتقدند که با این کار سبک و سیاق اداره مساجد کمی متفاوت می شود و مشکلاتی را به وجود می آورد؟ مي گويد:« این روزها ساخت بناي مسجد نیازمند دهها میلیارد تومان اعتبار است و این هزینه را دولت نمی تواند پرداخت کند و بهترین راه کار این است که مساجد به خود کفایي برسند تا هزینه شان را از این طریق تامین کنند.»به گفته این عضو سابق شورای شهر تهران در تهران نیازمند 4هزار مسجد هستیم که در حال حاضر 2 هزار مسجد ساخته شده است و برای اینکه بتوانیم به این چشم انداز برسیم باید طرح های تشویقی را دراختیارخیران که تمایل به ساخت مسجد دارند قراردهیم.»سازمان امور مساجد یکی ازنهادهای نظارتی بر مساجد به حساب می آید، خبرنگار«تجارت» برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ«مجتبی صداقت» مدیرواحد رصد(تحقیق و پژوهش) مرکزامورمساجد شهر تهران رفته است. او دراین باره می گوید:« مرکز امور مساجد به هیچ عنوان دخالتی درامور مدیریتی مساجد نمی کند،چرا که مساجد از ائمه جماعت و هیئت امناء برخوردارهستند و باید به شکل مستقل اداره شوند.»«صداقت» درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اینکه برای مساجد بودجه اداره امور مساجد درنظر گرفته می شود؟ می گوید:« به قدری تعداد مساجد زیاد است که بودجه ای دراختیار مساجد قرار نمی گیرد و راه اندازی مراکز تجاری در بنای مساجد کمک بزرگی به درآمد مساجد خواهد بود.»بیش ازاین نیز «محمد سالاری»، عضو شورای شهر تهران دردوره چهارم و پنجم، درگفتگو با یکی ازرسانه ها گفته بود:« شهرداری تهران برای این تغییر کاربری با مساجد همکاری می‌کند و مجوزهای لازم را به آنها می‌دهد. او می‌گوید این موضوع در قالب تصمیم مراجع تصمیم‌گیر برای کسب درآمد مساجد بوده است، اما درباره اینکه آیا دراین زمینه تخلفی وجود دارد یا نه، باید به شکلی بررسی شود. اوگفت تقریبا بیشتر مساجد درون و برون‌شهری با این رویکرد تجاری شده‌اند، اما اینکه نظارت بر عملکردها و تخلفات احتمالی را چه مرجعی انجام می‌دهد، در جریان نیستم.»
*تجاری سازی بخشی از مسجد
در این خصوص نظر یکی از مراجع تقلید پرسیده شده آیا می توان بخشی از مسجد مثل زیر زمین آن را تبدیل به آشپزخانه نموده یا در بازسازی، چند مغازه درست کرده و اجاره داده شود؟حضرت آیت آلله «مکارم شیرازی» می فرمایند:« اجاره دادن مساجد تحت هیچ عنوان جایزنیست؛ توضیح آنکه گاهى قسمتى ازمسجد را تبدیل به منبع درآمدى براى مسجد می کنند؛مثلاً زیرزمین آن را به آشپزخانه تبدیل می کنند و کرایه می دهند یا دربازسازى مسجد چند مغازه درست مى کنند که درآمد آنها را صرف مسجد مى کنند ، اینها هیچ کدام از نظر شرعى جایز نیست، نه مسجد را می توان اجاره داد ونه می توان ازآن مغازه ای جدا کرد ونه زیرزمین آن را می توان به عنوان آشپزخانه و... کرایه داد چون زمین مسجد هرچه پایین هم برود بازهم جزء مسجد است واحکام مسجد را دارد. البته اگراین تغییرات را بدون اجازه انجام دادند ما نمی گوییم آن را تخریب کنند ولى باید از خود آن براى مسجد استفاده شود نه از درآمد آن. مثلاً اگرمغازه ایست، درب بیرونى آن را مسدود کنند و درى ازداخل براى آن باز کنند تا به عنوان اتاقى براى مسجد مورد استفاده قرارگیرد، درضمن باید توجه داشت که اگرازاول نیت ساخت مغازه ومانند آن را داشته باشند، این کارمانعی ندارد.»
*نمونه اي از مساجد تجاری سازی شده
بیشترمساجد که موضوع تجاری سازی آنها درپایتخت احساس می شود درمناطق غربی پایتخت به دلیل توسعه یافتگی آن است واین مساجد دریک دهه اخیر مجوزساخت و سازبنای تجاری شان را گرفته اند، بيشترين مشتري تجاری های مساجد آشپزخانه ها که غذایی تهیه می کنند هستند، به طوری که در 70 درصد مساجدی که محیط تجاری دارند یک آشپزخانه با چند کارگر مشغول به کار هستند، مسجد نظام معافی ومسجد علی ابن ابیطالب دربلوار آیت الله کاشانی،مسجد امام رضا دربلوار تعاون،مسجد مسلم بن عقیل در سه راه دهکده، مسجد امام علی درشهرک راه آهن، مسجد شهرک شهید باقری، مسجد محمد رسول الله در بزرگراه باکری و.... از اين مساجد هستند.
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین