محمد خادمي: زندگي درشهرهاي بزرگ به خصوص در کلانشهر تهران به دليل حجم بالاي فعاليت و مدت زمان طولاني در ترافيک موجب شده است تا شهرنشينان کمتر وقت براي تهيه غذاي خانگي داشته باشند و از سوي ديگر تردد روزانه 2 ميليون مسافر غير بوميبه پايتخت موجب شده است تا نان غذا فروشيها در پايتخت داغ شود، به طوري که اين روزها در هر محله مسکوني پايتخت تعداد زيادي غذا فروشي يا همان تهيه غذا مشغول به خدمات دهي هستند.در اين ميان تعدادي از غذا فروشيها براي بدست آوردن مشتري قيمت محصولاتشان را بسيارپايين ترازديگرغذا فروشيها سطح شهرعرضه ميکنند، اين مغازهها که معروف به« 5 توماني» هستند، هر يک پرس غذا خورشتي تا چلوکباب و چلو جوجه را به قيمت 5 هزار تومان به فروش ميرسانند، قيمتهاي باورنکردني که بسياري از شهروندان را به فکر فرو ميبرد چرا که خوردن يک پرس املت به عنوان يک غذاي ساده بيش ازهزينه يک پرس غذاي ارزان قيمت خواهد بود.در گزارش پيش رو نگاهي انداختهايم به فعاليت غذاهاي ارزان قيمت در سطح پايتخت که در ادامه ميخوانيد:
*نوشابه رايگان
طبق تحقيقات خبرنگار ما بيشتر مغازههايي که اقدام به فروش غذاهاي ارزان قيمت ميکنند، در غرب تهران فعاليت دارند، البته به تازگي در مناطق مرکزي شهر که انبوهي از هموطنان به بازار مراجعه ميکنند مغازههاي فروش غذاهاي ارزان قيمت مشغول به فعاليت شدهاند.رقابت در فروش مواد غذايي در بين مراکزي که غذاهاي ارزان قيمت به فروش ميرسانند نيز حاکم است، به طوري که هر يک از اين مراکز با نرخهاي گوناگوني غذاهايشان را به فروش ميرسانند، غذاهاي خورشتي از 5هزار تومان تا 6هزار و 500تومان، چلو کباب از 5هزار تومان تا 7هزار تومان، چلو جوجه از 5هزار تومان تا 7هزار تومان و چلو گوشت از 6 هزار تومان تا 7هزار و 500 تومان در غذا فروشيهاي ارزان قيمت شهر با تبليغات وسيع به فروش ميرسد.فلافل نيز به عنوان يک فست فود ايراني در تهران با قيمت بين 2هزار تومان تا 4 هزار تومان عرضه ميشود. برخي از اين مغازههاي فروش غذاي ارزان قيمت با خدماتي نظير ارسال غذا با پيک رايگان و برخي ديگر به ازاي هر پرس غذا يک نوشابه به شکل رايگان ارائه ميدهند.در مقابل هريک از اين مراکز صفهاي طول و درازي وجود دارد و افرادي که در اين مراکز حضور دارند از اقشار گوناگون جامعهاند، برخي از آنها کارگران ساختماني و برخي ديگر دانش آموزان هستند. بيشتر غذا فروشان ارزان قيمت تمايل دارند کسب و کارشان را در معابر پر رفت و آمد راهاندازي کنند.براي بررسي بيشتر اين موضوع به سراغ تعدادي از مراکز ارزان فروشي غذا در زمان اوج فعاليت شان که ساعت 12تا14 ظهر است، رفتهايم.
*سودمان درفروش بالاست
يکي ازصاحبان مغازه در مرکز تهران ميگويد:« سود صنف تهيه غذا بين 50تا70 درصد است، در صورتي که ما سود خدمات مان را کم کردهايم، در عوض تعداد مشتريان مان بيشتر شده است و با اين ترفند توانستهايم سود روزانه مان را تامين کنيم.»اين فروشنده غذاهاي ارزان قيمت در پاسخ به سوال ديگر خبرنگار«تجارت» درباره اينکه شما از چه محصول غذايي استفاده ميکنيد که غذا به فروش رفته تان ارزان تر ميشود؟ پاسخ ميدهد:« برنجهايي که ما براي تهيه غذا استفاده ميکنيم از نوع هندي و پاکستاني است که تاييديه اين محصول را وزارت بهداشت و سازمان استاندارد صادر کردهاند، اين برنج هم حجم زيادي در زمان پخت به وجود ميآورد، هم قيمت ارزان تري دارد و اينکه از لحاظ پخت راحت تر تهيه ميشود وظاهر بهتري نيز دارد. همچنين ما به دليل حجم بالاي فعاليت مان براي خريد ظروف يک بار مصرف به شکل کاميوني از کارخانه دار خريداري ميکنيم، که باعث ارزاني خريد ما ميشود و گاهي اوقات خريد ظروف يک بار مصرف ما از کارخانهها از قيمت فروش بنکداران که به شکل عمده در بازار تهران فعاليت دارند ارزان تر تمام شود، از سوي ديگر گوشتي که ما براي اين غذاها استفاده ميکنيم، گوشتهاي صادراتي هستند، به اين شکل که گوشت گوسفند در بازار کيلويي 45هزار تومان است در صورتي که گوشت گوسفند يخ زده در بازار کيلويي 20 هزار تومان است، گوشت گوساله سردخانه اي نيز قيمت کمتري دارد، بنابراين شايد محصولات غذايي که ما استفاده ميکنيم درجه يک نباشد، اما مورد تاييد وزارت بهداشت و سازمان استاندارد قرار گرفته است.»به تازگي مغازه داران جلو ديد مشتريان گوشت را تکه ميکنند، چرخ ميکنند و به سيخ ميزنند، که در اين باره يکي از کسبه که اقدام به ارزان فروشي ميکند، به خبرنگار «تجارت» ميگويد:« به تازگي اين نوع مغازهها از تکه گوشتهاي يخ زده در يخچالهاي ويترين دارشان استفاده ميکنند تا به مشتريانشان بقبولانند محصول اوليه تهيه غذايشان درجه يک است.»آن طور که اين فروشنده ميگويد:
« به قدري اين روزها بازار کسب و کار آشفته است که کسبه به دنبال مشتري هستند، برخي از آنها ارائه نوشيدني رايگان برخي ديگر خدمات پيک رايگان در کسب و کارشان راهاندازي کردهاند.»او درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه ماهيانه اجاره مغازه 5 ميليون تومان بدهيد و حقوق 4کارگرتان 5 ميليون تومان باشد همراه با هزينههاي ديگر، مگر چقدر اين کار در آمد زايي دارد؟ پاسخ ميدهد:« ما در روز حدود يک هزار پرس غذا به فروش ميرسانيم، که اگر در هر غذا تنها هزار تومان سود برايمان داشته باشد در روز يک ميليون تومان درآمد حاصل ميشود که در مجموع در طول يک ماه 30 ميليون تومان براي فعاليت مان درآمد کسب ميکنيم، که از اين ميزان 15ميليون خرج شود، 15 ميليون ديگر به عنوان درآمد خالص به حساب ميآيد.»
*برندهاي معروف براي غذاهاي ارزان
در ميدان صادقيه يکي ازاين ارزان فروشيهاي غذا وجود دارد،جمعيت قابل توجهي درمقابل اين مغازه حضور دارند تا غذاي مورد علاقه شان را سفارش دهند، يکي ازخريداران غذا به خبرنگارما ميگويد:« تهيه اين نوع غذاها ازلحاظ اقتصادي به صرفه تراست، چرا که اگر اين غذا را درخانه مان تهيه کنيم هزينه اش بيشترميشود.»او که چند ظرف يک بارمصرف دردست دارد، براي اثبات صحبتهايش ظرف يکي ازغذاها را بازميکند، ميگويد:« به قدري دراين ظرف غذا ريخته شده است که نميتوان گفت کم فروشي صورت گرفته است، گوجه و دوسيخ کباب، پياز و سماق نيزدرهربسته غذا موجود است.»آن طورکه اين مشتري بيان ميکند:« اين مراکز سود شان را درفروش بالايشان ميدانند وبه هيچ عنوان غذاي بي کيفيت دست مشتري نميدهند، به طوري که به تازگي شاهد آن هستيم که چند تهيه غذا معروف غرب پايتخت شعبه گوناگوني ازتهيه غذاي ارزان قيمت راهاندازي کردهاند.»يکي ديگر از خريداران غذاهاي ارزان قيمت به خبرنگار ما ميگويد:« غذاي چلو گوشت آن پرازگوشت است ونميتوان گفت که اين مراکز براي تهيه کباب وغذاهاي ديگرشان ازسنگدان مرغ و چربي گوسفند استفاده ميکنند.»او ادامه ميدهد:« اگراين مراکزتقلبي درکارشان باشد، جلوي ديد مشتري هيچ وقت اقدام به تهيه غذا نميکردند و ازسوي ديگردرکشورمان دهها نهاد نظارتي وجود دارد و اين مراکز ارزان فروش نيزبه شکل مخفيانه فعاليت ندارند که بخواهند فعاليت زيرزميني داشته باشند.»اين شهروند تهراني درپاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اينکه دليل اين ارزان فروشي را چه ميدانيد ميگويد:« اين مجموعهها تلاش ميکنند با فروش بالا سودشان را بالا ببرند،اما عده اي که چندسال است با گران فروشي خون مردم را در شيشه کردهاند مخالف فعاليت اين مراکز هستند.»
*با ارزان فروشان برخورد ميکنيم
در اين ميان به سراغ « بهادري» مدير اجراي اتحاديه کباب داران شهرتهران رفتهايم، اودراين باره ميگويد:« مجموعههايي که اقدام به تهيه غذا ميکنند و مساحت شان کمتراز50متر باشد مجوزفعاليت صنفي شان برعهده اتحاديه کباب داران است، که درحال حاضر 2هزار و 700 تهيه غذا زيرنظراتحاديه کباب داران فعاليت ميکنند.»اودرباره قيمت هرپرس چلوکباب با نرخ مصوب ميگويد:
« دليل تفاوت قيمت هر پرس غذا درتهران برميگردد به مکان فروش غذا به دليل تفاوت اجاره مغازه درمناطق مختلف تهران و همچنين حجم مواد غذايي به خصوص وزن گوشت مصرف شده درغذا ،اما يک پرس چلو کوبيده معمولي بين 12تا13 هزار تومان، چلو خورشت معمولي بين 8تا10 هزارتومان وزرشک پلوبا ران مرغ بين 10 تا 12 هزارتومان قيمت گذاري شده است.»وي درباره ارزان فروشي دربرخي غذا فروشيها ميگويد:«ارزان فروشي مشکلاتي را به وجود ميآورد، که شامل کيفيت پايين غذا، نارضايتي کسبه ديگرو ازسوي ديگرنگراني مردم را به دنبال ميآورد.»مديراجراي اتحاديه کباب داران شهرتهران درادامه صحبتهايش ميافزايد:« وزارت بهداشت نخستين نهادي است که بايد با مراکزي که اقدام به فروش غذاهاي ارزان قيمت ميکنند برخورد کند، چرا که بايد مشخص شود اين مراکز از چه نوع گوشتي براي تهيه غذاي شان استفاده ميکنند.»او درپاسخ به سوال ديگر خبرنگار«تجارت» درباره اينکه اتحاديه کبابداران بازرسي ازاين مراکز معروف به ارزان فروشي دارد؟ميگويد:« بازرسان ما نيز به شکل مداوم ازاين مراکزبازديد ميکنند وبا متخلفاني که اقدام به ارائه مواد غذايي با کيفيت پايين ميکنند و باعث بي اعتمادي افکار عموميازاين صنف ميشود برخورد ميکند.»