سعید قلیچی: برنامهريزي و هدفگذاري براي توليد فولاد در ايران يکي از اولويتهاي اقتصادي کشور طي سالهاي گذشته بوده است. تشکيل کميتهاي براي تکميل چرخه توليد فولاد در کشور آنهم در بالاترين سطح وزارت صنعت، معدن و تجارت خود يکي از مهمترين نشانههاي اهميت جايگاه صنعت و توليد فولاد در کشور است. پيش از اين و قبل شروع دولت يازدهم ايران در جايگاه پانزدهمين توليدکننده فولاد جهان قرار داشت، اما به مرور زمان و طي سالهاي گذشته با اجرايي شدن برخي برنامههاي پيشبيني شده، شاهد بهبود وضعيت و جايگاه ايران در ميان کشورهاي اصلي توليدکننده فولاد جهان هستيم.
طي سه سال گذشته جايگاه ايران همواره ميان رتبههاي دوازدهم و يازدهم بزرگترين توليدکنندگان فولاد جهان قرار داشته است. حالا نيز آنطور که در آخرين گزارش انجمن جهاني فولاد اعلام شده است، جمهوري اسلاميايران در دوره پنج ماهه 2018 (11 دي 96 تا 10 خرداد 97) در بين 66 کشور توليدکننده فولاد به جايگاه يازدهم تکيه زد. اين گزارش همچنين نشان ميدهد که در اين دوره زماني نيز به مانند سالهاي گذشته اين کشور چين است که در جايگاه نخست و صدرنشين جدول توليد اين فلز راهبردي قرار گرفته است. از طرف ديگر براساس آمارهاي انجمن جهاني فولاد، بعد از کشور چين که جايگاه نخست را در اختيار دارد، اين چهار کشور هند، ژاپن، روسيه و کره جنوبي هستند که جايگاههاي دوم تا پنجم بزرگترين فولادسازان دنيا را به خود اختصاص دادهاند.
براساس اين گزارش اطلاعات منتشر شده از جداول آماري انجمن جهاني فولاد بيانگر آن است که جمهوري اسلاميايران فقط در مدت ماه ميامسال (11 ارديبهشت لغايت 10 خرداد) توانسته رتبه دهم را کسب کند. ميزان توليد فولاد خام ايران در اين ماه به بيش از 2 ميليون و 15 هزار تن رسيد که سبب شد در جايگاه دهم فولادسازان دنيا قرار گيرد. پيش از اين، انجمن جهاني فولاد از توليد هشت ميليون و 127 هزارتن فولاد خام در دوره چهارماهه نخست 2018 توسط ايران خبر داده بود که نسبت به دوره مشابه پارسال(6 ميليون و 369 هزار تن) افزايش 27.6 درصدي داشت. چين به عنوان نخستين و بزرگترين فولادساز جهان در پنجمين ماه (مي) ميلادي، امسال بيش از 81.1 ميليون تن توليد داشت که رشد 8.9 درصدي نسبت به دوره مشابه در سال 2017 را کسب کرد.
جمهوري اسلامياز نظر آهن اسفنجي نيز در ماه مي2018 توليد بيش از 2 ميليون و 300 هزار تني را ثبت کرد که رشد 37.5 درصدي را نسبت به ماه مشابه در سال 2017 دارد؛ در اين بخش پس از هند رتبه دوم جهان را بدست آورد. انجمن جهاني فولاد، ميزان توليد فولاد خام ايران در ماه آوريل 2018 (12 فروردين تا 10ارديبهشت) را يک ميليون و 950 هزار تن اعلام کرده بود که رشد 12.4 درصدي نسبت به ماه مشابه در سال 2017 داشت که رقم يک ميليون و 735 هزار تن بود. 66 فولادساز دنيا در مدت چهار ماهه ابتدايي سال 2018 ميلادي بيش از 575 ميليون و 155 هزار تن فولاد خام توليد کردند که در مقايسه با دوره مشابه در سال 2017، رشد چهار درصدي داشت. علاوه براين، فولادسازان عضو اين انجمن در آوريل 2018 با رشد توليد 4.1 درصدي، 148ميليون و 322 هزار تن فولاد خام توليد کردند؛ درحالي که اين رقم در آوريل 2017 برابر با 142ميليون و 433 هزار تن ثبت شده بود.
هدفگذاري توليد فولاد در چشمانداز 1404
در همين حال آمارها بيانگر آن است که ميزان صادرات زنجيره فولاد کشور از 9 ميليون تن گذشت و انتظار ميرود امسال نيز رشد صادرات در اين بخش تحقق يابد. از طرف ديگر ايران براساس سند چشمانداز 1404، دستيابي به ظرفيت 55 ميليون تن را هدف گذاري کرده که از اين رقم 15 تا 20 ميليون تن صرف صادرات خواهد شد. پيش از شروع به کار دولت يازدهم، ايران پانزدهمين فولادساز جهان بود و اکنون به جايگاه يازدهم ارتقا يافته است. جعفر سرقيني معاون امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت به تازگي اعلام کرده بود که ظرفيت توليد زنجيره فولاد کشور تا پيش از سال 1392 حدود 120 ميليون تن بود و شرايط بسيار نامتوازني داشت اما با مجموعه اقدامهاي انجام شده در دولتهاي يازدهم و دوازدهم، امروز به 200 ميليون تن در سال رسيده است. در اين ميان به اعتقاد برخي کارشناسان اقتصادي، براي تحقق جذب سرمايه و رسيدن به هدفگذاريهاي سند چشمانداز توسعه 20 ساله در سال 1404 لازم است در برنامه ششم توسعه سالانه 15 درصد سرمايهگذاري انجام شود.
ظرفيت صنعت فولاد براي اقتصاد مقاومتي
در همين حال رسول خليفه سلطاني، عضو هيات مديره انجمن توليدکنندگان فولاد در گفتگو با خبرنگار روزنامه «تجارت» درباره جايگاه و اهميت اقتصادي صنعت فولاد در کشور ميگويد: توسعه صادرات غيرنفتي از جمله راهبردهاي مهم در زمينه تحقق اقتصاد مقاومتي است که البته براساس اسناد بالادستي از جمله سند توسعه صادرات غيرنفتي کشور و برنامه ششم توسعه تدوين شده است. اين فعال صنعت فولاد در ادامه گفت: صنعت فولاد ميتواند يکي از مهمترين لازمههاي تحقق اقتصاد مقاومتي باشد زيرا اين صنعت به دليل فراهم کردن زيرساختهاي توسعه ساير صنايع و بخشهاي اقتصادي، ضريب بالاي اشتغالزايي دارد.
اين عضو انجمن توليدکنندگان فولاد درباره اهميت فولاد در صنايع سبک و سنگين خاطرنشان کرد: اهميت استراتژيک صنعت فولاد موجب شده تا دولتها در سياستگذاري و برنامههاي اجرايي، نگاه ويژهاي به اين صنعت مادر داشته باشد. البته اهميت فولاد تنها در بعد داخلي نيست بلکه ميزان تجارت جهاني اين آلياژ، نشان دهنده جايگاه ويژه و اثرگذار اين صنعت در ساختار اقتصادي کشورها به منظور دستيابي به اهداف کوتاهمدت و بلندمدت است. او با اشاره به پيشبينيهاي صورت گرفته در سند چشمانداز 1404 براي صنعت فولاد ادامه داد: اهميت فولاد در صنايع سبک و سنگين موجب شد تا مسوولان در سند چشمانداز کشور در افق 1404، توليد سالانه 55 ميليون تن فولاد خام هدفگذاري کنند. خليفه سلطاني در پايان ادامه داد: براساس برنامه ششم توسعه دولتها موظفند براي حوزه معدن اقدام به جذب 30 ميليارد دلار سرمايه خارجي کرده تا اين برنامه تحول لازم را در بخش معدن به وجود آورد. براي تحقق اين مهم لازم است تا پايان اين برنامه در بخش معدن مجموع 15 ميليارد و 300 ميليون دلار سرمايه جذب شود