حسين خدنگ
روزنامه نگار
هنوز هم مادربزرگم را به ياد ميآورم که وقتي با زنبيل قرمزش از خريد بر ميگشت مدام ميگفت: قديمها که به بازار ميرفتيم با 10 تومان هم گوشت ميخريديم و هم مرغ و هم حبوبات و هم سبزي... آخرش هم بعد از آن همه خريد 5 تومان ته کيفمان ميماند و برميگشتيم خانه! حالا بايد با دسته دسته هزار توماني به بازار ببري و خريد نکرده همه پولت را به خاطر يک کيلو گوشت بدهي و با زنبيل خالي به خانه برگردي!حتما شما هم در يکي دو دهه اخير حرفهايي مشابه اينها را از زبان بزرگترها شنيده ايد. اقتصاد ايران در يکي دو دهه اخير با موج شديدي از تورم مواجه شد که هم قيمتها را در مدتي کوتاه چندين برابر کرد و هم ارزش پول ملي را به شدت کاهش داد. اين اتفاق آنقدر سريع اتفاق افتاد که حتي انتشار اسکناسهاي درشتي نظير2 و 5 و 10 هزار توماني هم نتوانست نياز بازار و معاملات نقدي را تامين کند و پاي چک پولهاي 50 و 100 و 200 هزار توماني را به بازار باز کرد که با عنوان چک پول و براي معاملات کلان منتشر ميشدند اما حالا کارکردي اسکناس گونه دارند.
روند شتابان تورم سبب شده است تا حالا برخي اسکناسهاي ايراني حتي به کار نيايند و براي خريدهاي نه چندان بزرگ هم بايد دهها دسته اسکناس به همراه داشت که علاوه بر هزينه بالاي چاپ و نگهداري سختي و مرارتهاي خاص خود را به همراه دارد.
با توجه به اين مشکلات با کاهش ارزش ريال و وجود صفرهاي متعدد آن در محاسبات کوچک حسابداري و تراکنشها که گاهي ازاردهنده و مشکل ساز بوده يک دهه است مسئولان اقتصادي را به صرافت انداخته تا با استفاده از تجربه برخي کشورها در حذف صفرهاي پول ملي به اين وضعيت سامان دهند. اين اتفاق اگر کارشناسي شده و با در نظر گرفتن تمام محاسن و معايب آن صورت گيرد اتفاق بدي نيست اما حذف چهار صفر و جايگزيني تومان به جاي ريال در محاسبات مالي اگر تنها با نگاه کاهش بار رواني تورم انجام گيرد و هيچ نگاه کارشناسي شده و اصلاح محوري را در کنار خود نداشته باشد تنها مسکني چند ساله خواهد بود که بار اضافه انتشار اسکناسهاي جديد را به دولت تحميل ميکند و دستاوردي براي اقتصاد و مردم نخواهد داشت. اما اگر حذف اين صفرها با تغيير در ساختارهاي معيوب اقتصادي و با اصلاح روندهاي کنترل نقدينگي صورت بگيرد ميتواند سکويي براي جهش اقتصادي ايران به شمار بيايد و با بازسازي ارزش پول ملي کشور مبادلات داخلي و حتي خارجي را راحت تر کند. اين اتفاق البته نيازمند کاري کارشناسي شده است که فقط به حذف صفرهاي کاغذي منجر نشود و اقتصاد کشور را هم به سامان برساند تا 10 سال بعد دوباره به فکر حذف چند صفر کاغذي ديگر نيفتيم.