بررسی‌های تجارت آنلاین نشان می‌دهد؛
از دي ماه ۸۹ پرداخت يارانه شروع شد و به جز يکسال اخير، ساليانه ۴۲هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان يارانه در کشور به همه مردم پرداخت شده است اما آیا یارانه دادن به کاهش فقر کمک کرده است؟!
اقتصاد کلان: رشد فزاينده فقر مطلق به ابرچالش اين روزهاي اقتصاد کشور تبديل شده است. تحريم‌هاي ظالمانه قدرت‌هاي غربي به سردمداري آمريکا، عدم صيانت از مشاغل موجود، برخي بي تدبيري‌ها در تنظيم سياست‌هاي حمايتي و تبعاتي همچون رکود و تورم، در نهايت گسترش روزافزون فقر مطلق را موجب شده است. از همين رو دولت براي مقابله با اين پديده ويرانگر اقتصادي در لايحه بودجه سال آينده 7 هزار ميليارد تومان پيش بيني و منظور کرده است. جداي از تحقق اين رقم که در حقيقت براي درمان و ريشه کني فقر مطلق در نظر گرفته شده، به نظر مي‌رسد در اين راه نيز پيشگيري بهتر از درمان باشد.
پيشگيري مقدم بر درمان
در همين راستا روز گذشته وزير کار، تعاون و رفاه اجتماعي با تاکيد بر اين موضوع که پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي مقدم بر درمان است گفت: 7 هزار ميليارد تومان براي مبارزه با فقر تعيين شده است. محمد شريعتمداري در گفت و گو با ايرنا افزود: مشورت‌هايي را به سازمان‌هاي سياستگزار ارائه مي‌دهيم که حرکت ماشين توليد فقر کند شود يا اينکه توليد آسيب‌هاي اجتماعي کندتر شود.
وزير رفاه ادامه داد: متاسفانه در تامين منابع فقط با فقر مطلق برخورد مي‌کنيم به طوري که 7 هزار ميليارد تومان در اين حوزه تعيين کرده‌اند و چندين تبصره و بند جديد در اين حوزه آمده است که 36 درصد سهم سازمان تامين اجتماعي و حدود 40 درصد هم در سازمان بهزيستي است و قدم‌هايي در جهت بهتر شدن وضعيت منابع برداشته شده است اما کار اساسي پيشگيري است.
وزير رفاه در پاسخ به اين سوال که از ديدگاه وي بالاترين آسيب اجتماعي که در حال حاضر جامعه را تهديد مي‌کند، چيست، گفت: با وجود فشار تحريم‌ها از سوي نظام سلطه، وضع معيشت مردم به گونه‌اي است که افرادي که زير خط فقر قرار مي‌گيرند رو به افزايش است که بايد بيشتر به آن پرداخته شود.
شريعتمداري ادامه داد: يکي از عوامل مهم و ايجاد کننده اين موضوع عدم توانايي از صيانت از اشتغال موجود است و همچنين استفاده ناکارآمد از منابع موجود براي ايجاد مشاغل جديد است و اين مسائل نگراني‌هاي من در اين حوزه است.
شاخصي براي رفع فقر مطلق
در اين خصوص که بودجه مربوط به رفع فقر مطلق به چه کساني تعلق مي‌گيردسخنگوي کميسيون تلفيق بودجه سال 98 مجلس گفت: اين بودجه به افرادي تعلق مي‌گيرد که درآمد آنها از حداقل مستمري که کميته امداد امام خميني (ره) پرداخت مي‌کند کمتر است. محمد مهدي مفتح در گفتگو با خانه ملت ادامه داد: در واقع دولت به دنبال آن است که همه اقشار برابر حداقل مستمري کميته امداد، دريافتي داشته باشند، براي اين هدف 7 هزار ميليارد تومان اعتبار ديده شده است.
33درصد جمعيت در «فقرمطلق»
از سوي ديگر يک پژوهشگر و استاد دانشگاه خط فقر مطلق براي يک خانواده چهار نفره شهري در سال ۹۶ را حدود چهار ميليون تومان اعلام کرد و گفت: بر اساس محاسبات صورت گرفته در سالهاي اخير، ۳۳ درصد جمعيت کشور دچار «فقر مطلق» هستند.
حسين راغفر در گفت‌وگو با ايسنا، افزود: مطالعات نشان مي‌دهد خط فقر مطلق براي مناطق محروم ۵٠ درصد مناطق شهري و حدود دو ميليون تومان است.
وي با بيان اينکه منظور دولت از فقر مطلق براي يک خانواده پنج نفره ٧٠٠ هزار تومان است، افزود: اين مبلغ براي يک خانواده پنج نفره حتي تامين کننده غذايشان نيست. درحال حاضر حتي اندازه خانواده در ايران تغيير کرده و کوچک تر شده است و به ميانگين چهار نفر رسيده است. خط فقر همچنين بين نقاط مختلف کشور و حتي روستاهاي مختلف، متفاوت است.
اين استاد دانشگاه با تعريف سبد معيشتي خانوارها، افزود: آنچه ما به عنوان فقر مطلق تعريف مي‌کنيم سبد مشخصي است که بايد حداقل کالاهاي اساسي را در بر داشته باشند به نحوي که اگر فردي به آنها دسترسي نداشته باشد، سلامت فيزيکي، جسماني و روحي‌اش به خطر بيفتد، اين کالاها در همه جاي دنيا پذيرفته شده و شامل غذا، مسکن، خدمات سلامت، حمل نقل و... هستند.
وي با اشاره به اينکه در اندازه گيري فقر معمولا به مخارج کل خانوار توجه مي‌شود، درآمد اعلامي‌براي تعيين فقر مطلق را دقيق نداست و اظهار کرد: معمولا در اين روش به نحوه توزيع درآمد کمتر توجه مي‌شود. اما نکته اينجاست که برخي اين موارد را فقط با نگاه به مخارج کل خانوار در نظر مي‌گيرند و متوجه نمي‌شوند که افزايش هزينه خانوار چه آسيب‌هايي به آنها زده است.
اين پژوهشگر و اقتصاد دان در ادامه تصريح کرد: در اين حالت شايد مخارج خانوار افزايش پيدا کرده باشد اما آنها فقيرتر شده باشد. اگر فقط هزينه‌هاي درماني يک نفر بالا برود و آن را به کل مخارجش تقسيم کنيم شايد مخارجش بالاتر رفته باشد اما ممکن است اين فرد، اين مبلغ را با فروش فرش زيرپايش تامين کرده و دچار هزينه‌هاي کمرشکن درمان شده باشد.
فقر مطلق در ۳۳ درصد جمعيت کشور
وي با بيان اينکه بخش قابل توجهي از مشکل سوء تغذيه به خاطر فقر نيست بلکه به خاطر تغذيه نامناسب ايجاد مي‌شود، تصريح کرد: براي مثال اين افراد به جاي مصرف مواد ريزمغذي کافي، تنقلات مصرف مي‌کنند. روش‌هاي مختلفي براي محاسبه فقر وجود دارد زيرا در محاسبه فقر برخي شاخص‌ها مي‌تواند روي تعداد کسانيکه زير خط فقر هستند تاثير گذار باشد اما پايين‌ترين چيزي که در سالهاي اخير محاسبه کرده‌ايم ۳۳ درصد جمعيت کشور دچار فقر مطلق هستند و ۶ درصد نيز دچار گرسنگي هستند که اين تعداد نزديک به ۵ ميليون نفر است.
راغفر با اشاره به اينکه تعيين شاخص ميزان سبد غذايي برعهده انستيتو تغذيه است، توضيح داد: براي مثال هر فرد بايد ۲۰۸۰ کيلو کالري در روز دريافت کند، اما اين ميزان فقط با خوردن نان تامين نمي‌شود بلکه ريز مغذي‌هايي هم دارد. اين مبنايي است که ببينيم چه درصدي از کل مخارج خانوارها غذا بوده است؟. براي مثال اگر يک سوم آن غذا بوده، دو سوم ديگر آن ساير مخارج خانوار است. پس اگر سبد پايه غذا را تعيين کنيم از روي آن مي‌توانيم حداقل درآمدها را براي ساير مخارج نيز تعيين کنيم.اين پژوهشگر با بيان اينکه اگر بگوييم ۳ميليون و ۲۰۰ هزار تومان خط فقر است، اطلاعاتي ناقص را ارائه کرده ايم، گفت: بايد بگوييم اين مبلغ براي کجا و براي چه نوع خانواري است؟. چراکه خانوارهاي روستايي با خانوارهاي شهري و خانوارهاي شهرهاي کوچک با خانوارهاي شهرهاي بزرگ در هزينه‌ها و ترکيب سبد مصرفيشان متفاوت هستند. بنابراين تورمي‌که حاصل مي‌شود به گروه‌هاي مختلف خانوارها و به ميزان متفاوتي آسيب مي‌زند؛ اتفاقا گروه‌هاي پايين درآمدي نرخ تورم بالاتري از گروه‌هاي ميانگين جامعه دارند.
راغفر در ادامه اظهار کرد: اگر بخواهيم درست برنامه‌ريزي کنيم بايد بدانيم هرموقع تورم ايجاد مي‌شود فاصله طبقاتي گروه‌هاي پايين و بالا بيشتر مي‌شود، چراکه آنها قادر نيستند درآمدشان را به همان نسبت بهبود بدهند به همين دليل همواره فاصله شان بيشتر شده و دچار مشکلات عديده‌اي مي‌شوند.
يارانه کمکي به کاهش فقر نکرد، تورم را افزايش داد
اين استاد دانشگاه و پژوهشگر با اشاره به نقش يارانه‌ها در کاهش ميزان فقر نيز توضيح داد: وقتي در دي ماه ۸۹ پرداخت يارانه شروع شد، به جز يکسال اخير، ساليانه ۴۲هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان يارانه در کشور به همه مردم پرداخت شده است. به چند دليل پرداخت يارانه به کاهش فقر کمک نکرده است: اول آنکه اين حجم بزرگ نقدينگي که وارد کشور مي‌شود خودش تورم زاست و در تورم گروه‌هاي پايين بيشتر آسيب مي‌بينند؛ دوم آنکه شيوه درست برخورد و کاهش فقر، اشتغال زايي براي خانوارهاست.
جمع بندی
از این رو می‌توان با اتخاذ سیاست‌های منسجم در حوزه اشتغال زایی برای ریشه کنی و بی اثر نمودن فقر مطلق برنامه ریزی کرد و پادزهر لازم را فراهم آورد.
پيشگيري مقدم بر درمان
در همين راستا روز گذشته وزير کار، تعاون و رفاه اجتماعي با تاکيد بر اين موضوع که پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي مقدم بر درمان است گفت: 7 هزار ميليارد تومان براي مبارزه با فقر تعيين شده است. محمد شريعتمداري در گفت و گو با ايرنا افزود: مشورت‌هايي را به سازمان‌هاي سياستگزار ارائه مي‌دهيم که حرکت ماشين توليد فقر کند شود يا اينکه توليد آسيب‌هاي اجتماعي کندتر شود.
وزير رفاه ادامه داد: متاسفانه در تامين منابع فقط با فقر مطلق برخورد مي‌کنيم به طوري که 7 هزار ميليارد تومان در اين حوزه تعيين کرده‌اند و چندين تبصره و بند جديد در اين حوزه آمده است که 36 درصد سهم سازمان تامين اجتماعي و حدود 40 درصد هم در سازمان بهزيستي است و قدم‌هايي در جهت بهتر شدن وضعيت منابع برداشته شده است اما کار اساسي پيشگيري است.
وزير رفاه در پاسخ به اين سوال که از ديدگاه وي بالاترين آسيب اجتماعي که در حال حاضر جامعه را تهديد مي‌کند، چيست، گفت: با وجود فشار تحريم‌ها از سوي نظام سلطه، وضع معيشت مردم به گونه‌اي است که افرادي که زير خط فقر قرار مي‌گيرند رو به افزايش است که بايد بيشتر به آن پرداخته شود.
شريعتمداري ادامه داد: يکي از عوامل مهم و ايجاد کننده اين موضوع عدم توانايي از صيانت از اشتغال موجود است و همچنين استفاده ناکارآمد از منابع موجود براي ايجاد مشاغل جديد است و اين مسائل نگراني‌هاي من در اين حوزه است.
شاخصي براي رفع فقر مطلق
در اين خصوص که بودجه مربوط به رفع فقر مطلق به چه کساني تعلق مي‌گيردسخنگوي کميسيون تلفيق بودجه سال 98 مجلس گفت: اين بودجه به افرادي تعلق مي‌گيرد که درآمد آنها از حداقل مستمري که کميته امداد امام خميني (ره) پرداخت مي‌کند کمتر است. محمد مهدي مفتح در گفتگو با خانه ملت ادامه داد: در واقع دولت به دنبال آن است که همه اقشار برابر حداقل مستمري کميته امداد، دريافتي داشته باشند، براي اين هدف 7 هزار ميليارد تومان اعتبار ديده شده است.
33درصد جمعيت در «فقرمطلق»
از سوي ديگر يک پژوهشگر و استاد دانشگاه خط فقر مطلق براي يک خانواده چهار نفره شهري در سال ۹۶ را حدود چهار ميليون تومان اعلام کرد و گفت: بر اساس محاسبات صورت گرفته در سالهاي اخير، ۳۳ درصد جمعيت کشور دچار «فقر مطلق» هستند.
حسين راغفر در گفت‌وگو با ايسنا، افزود: مطالعات نشان مي‌دهد خط فقر مطلق براي مناطق محروم ۵٠ درصد مناطق شهري و حدود دو ميليون تومان است.
وي با بيان اينکه منظور دولت از فقر مطلق براي يک خانواده پنج نفره ٧٠٠ هزار تومان است، افزود: اين مبلغ براي يک خانواده پنج نفره حتي تامين کننده غذايشان نيست. درحال حاضر حتي اندازه خانواده در ايران تغيير کرده و کوچک تر شده است و به ميانگين چهار نفر رسيده است. خط فقر همچنين بين نقاط مختلف کشور و حتي روستاهاي مختلف، متفاوت است.
اين استاد دانشگاه با تعريف سبد معيشتي خانوارها، افزود: آنچه ما به عنوان فقر مطلق تعريف مي‌کنيم سبد مشخصي است که بايد حداقل کالاهاي اساسي را در بر داشته باشند به نحوي که اگر فردي به آنها دسترسي نداشته باشد، سلامت فيزيکي، جسماني و روحي‌اش به خطر بيفتد، اين کالاها در همه جاي دنيا پذيرفته شده و شامل غذا، مسکن، خدمات سلامت، حمل نقل و... هستند.
وي با اشاره به اينکه در اندازه گيري فقر معمولا به مخارج کل خانوار توجه مي‌شود، درآمد اعلامي‌براي تعيين فقر مطلق را دقيق نداست و اظهار کرد: معمولا در اين روش به نحوه توزيع درآمد کمتر توجه مي‌شود. اما نکته اينجاست که برخي اين موارد را فقط با نگاه به مخارج کل خانوار در نظر مي‌گيرند و متوجه نمي‌شوند که افزايش هزينه خانوار چه آسيب‌هايي به آنها زده است.
اين پژوهشگر و اقتصاد دان در ادامه تصريح کرد: در اين حالت شايد مخارج خانوار افزايش پيدا کرده باشد اما آنها فقيرتر شده باشد. اگر فقط هزينه‌هاي درماني يک نفر بالا برود و آن را به کل مخارجش تقسيم کنيم شايد مخارجش بالاتر رفته باشد اما ممکن است اين فرد، اين مبلغ را با فروش فرش زيرپايش تامين کرده و دچار هزينه‌هاي کمرشکن درمان شده باشد.
فقر مطلق در ۳۳ درصد جمعيت کشور
وي با بيان اينکه بخش قابل توجهي از مشکل سوء تغذيه به خاطر فقر نيست بلکه به خاطر تغذيه نامناسب ايجاد مي‌شود، تصريح کرد: براي مثال اين افراد به جاي مصرف مواد ريزمغذي کافي، تنقلات مصرف مي‌کنند. روش‌هاي مختلفي براي محاسبه فقر وجود دارد زيرا در محاسبه فقر برخي شاخص‌ها مي‌تواند روي تعداد کسانيکه زير خط فقر هستند تاثير گذار باشد اما پايين‌ترين چيزي که در سالهاي اخير محاسبه کرده‌ايم ۳۳ درصد جمعيت کشور دچار فقر مطلق هستند و ۶ درصد نيز دچار گرسنگي هستند که اين تعداد نزديک به ۵ ميليون نفر است.
راغفر با اشاره به اينکه تعيين شاخص ميزان سبد غذايي برعهده انستيتو تغذيه است، توضيح داد: براي مثال هر فرد بايد ۲۰۸۰ کيلو کالري در روز دريافت کند، اما اين ميزان فقط با خوردن نان تامين نمي‌شود بلکه ريز مغذي‌هايي هم دارد. اين مبنايي است که ببينيم چه درصدي از کل مخارج خانوارها غذا بوده است؟. براي مثال اگر يک سوم آن غذا بوده، دو سوم ديگر آن ساير مخارج خانوار است. پس اگر سبد پايه غذا را تعيين کنيم از روي آن مي‌توانيم حداقل درآمدها را براي ساير مخارج نيز تعيين کنيم.اين پژوهشگر با بيان اينکه اگر بگوييم ۳ميليون و ۲۰۰ هزار تومان خط فقر است، اطلاعاتي ناقص را ارائه کرده ايم، گفت: بايد بگوييم اين مبلغ براي کجا و براي چه نوع خانواري است؟. چراکه خانوارهاي روستايي با خانوارهاي شهري و خانوارهاي شهرهاي کوچک با خانوارهاي شهرهاي بزرگ در هزينه‌ها و ترکيب سبد مصرفيشان متفاوت هستند. بنابراين تورمي‌که حاصل مي‌شود به گروه‌هاي مختلف خانوارها و به ميزان متفاوتي آسيب مي‌زند؛ اتفاقا گروه‌هاي پايين درآمدي نرخ تورم بالاتري از گروه‌هاي ميانگين جامعه دارند.
راغفر در ادامه اظهار کرد: اگر بخواهيم درست برنامه‌ريزي کنيم بايد بدانيم هرموقع تورم ايجاد مي‌شود فاصله طبقاتي گروه‌هاي پايين و بالا بيشتر مي‌شود، چراکه آنها قادر نيستند درآمدشان را به همان نسبت بهبود بدهند به همين دليل همواره فاصله شان بيشتر شده و دچار مشکلات عديده‌اي مي‌شوند.
يارانه کمکي به کاهش فقر نکرد، تورم را افزايش داد
اين استاد دانشگاه و پژوهشگر با اشاره به نقش يارانه‌ها در کاهش ميزان فقر نيز توضيح داد: وقتي در دي ماه ۸۹ پرداخت يارانه شروع شد، به جز يکسال اخير، ساليانه ۴۲هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان يارانه در کشور به همه مردم پرداخت شده است. به چند دليل پرداخت يارانه به کاهش فقر کمک نکرده است: اول آنکه اين حجم بزرگ نقدينگي که وارد کشور مي‌شود خودش تورم زاست و در تورم گروه‌هاي پايين بيشتر آسيب مي‌بينند؛ دوم آنکه شيوه درست برخورد و کاهش فقر، اشتغال زايي براي خانوارهاست.
جمع بندی
از این رو می‌توان با اتخاذ سیاست‌های منسجم در حوزه اشتغال زایی برای ریشه کنی و بی اثر نمودن فقر مطلق برنامه ریزی کرد و پادزهر لازم را فراهم آورد.
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین