دیپلماسی استعفا!

کورش شرفشاهي: محمد جواد ظريف علي رغم خدماتي که در ديپلماسي کشور و تحقق اهداف نظام انجام داده و مصدر اقدامات قابل توجهي در پيشبرد منويات انقلاب بوده، با اين حال به نظر مي‌رسد اقدام غير منتطره ايشان مبني بر استعفا از دولت که شادي و لبخند دشمنان را به دنبال داشت، بي ترديد مستحق سرزنش و انتقاد خواهد بود. به ويژه آنکه خبر اين استعفا اول بار در فضاي مجازي انتشار پيدا کرد و با اين اقدام آن هم در شرايطي که کشور از همه جهت در وضعيت ويژه و اضطراري به سر مي‌برد، موجي از التهاب و نگراني به ويژه درفضاي سياسي کشور به وجود آمد. از اين رو شايسته آن بود که ظريف پيش از هر اقدامي‌، موضوع را با رييس جمهور در ميان مي‌گذاشت و منظور خود را با تاني و تامل بيشتري دنبال مي‌کرد. باتوجه به شرايط خاص کشور و سودجويي دشمناني که از هر فرصتي براي پيشبرد اهداف خود و ضربه زدن به جمهوري اسلامي‌دريغ نمي‌ورزند و لبخندهاي کينه توزانه بر لب مي‌آورند، لذا از فردي که با تجريه طولاني در ديپلماسي اين انتظار نمي‌رفت که در چنين شرايط دشواري با استعفاي خود زمينه نگراني در افکار عمومي‌را به وجود آورد. اگرچه اين نقدها نافي خدمات ارزشمند ظريف در عرصه ديپلماسي و تحقق منافع جمهوري اسلامي‌نخواهد بود. همه چيز از استعفاي ظريف در فضاي مجازي شروع شد. اين استعفاي شوک آفرين در آخرين ساعات روز دو شنبه اعلام شد. اما از همان لحظه بازتابهاي بسياري را به دنبال داشت.

در اين رابطه نايب رييس دوم مجلس شوراي اسلامي‌تاکيد کرد: جايگزيني در حد ظريف نداريم. شخص رييس‌جمهور بايد از ابتدا اقتدار بيشتري مي‌داشت و اجازه دخالت نيروهاي نظامي‌و غيره را در سياست خارجه را نمي‌داد. البته الان هم يک مقدار دير شده ولي رييس‌جمهور مجري اساسي است و بايد از حقوق وزارت خارجه دفاع کند. علي مطهري گفت: از دلايل استعفاي ايشان اطلاعي ندارم، خود ايشان بايد توضيح دهد ولي به طور کلي آن مقدار که اطلاع دارم دليل اصلي دخالت‌هايي است که از طرف نهادهاي غير مسئول در سياست خارجي کشور انجام مي‌شود.وي گفت: وزارت امور خارجه طبق قانون اساسي متولي سياست خارجي است ولي استقلال کافي ندارد طبيعي است که ايشان احساس مي‌کند موانعي پيش رويش است و نمي‌تواند کار خود را انجام دهد احتمالا به اين دليل است که استعفا داده ولي توضيح بيشتر در اين باره بايد توسط خود ايشان داده شود.

از سوي ديگر پرويز اسماعيلي معاون ارتباطات دفتر رييس‌جمهور در واکنش به استعفاي محمدجواد ظريف در صفحه ِ توييتر خود نوشت:«مژگان عزيز، نفس نفس‌زنان گفت:‌ آقاي ظريف! مي‌خواستم بگم کار شما براي من و ساير بيمارها مثل رساندن اکسيژن بود (بعد برجام/اول مرداد 94) ‌کپسول اکسيژن او افتاد. گريستي و آن را بدستش دادي.‎مژگان امروز پيش خداست. ولي ايران ايرانيان هستند و به تو خيلي احتياج دارند آقاي ظريف!»

همچنين رييس شوراي عالي استان‌ها گفت: خسارت عدم حضور محمدجواد ظريف در دستگاه ديپلماسي جبران‌ناپذير است. مرتضي الويري در حساب توييتر خود نوشت: بايد خون گريست که با دخالت‌هاي غيرحرفه‌اي در سياست خارجي کشور، يک ديپلمات ممتاز، خوشنام، شجاع، دلسوز، ميهن‌پرست و کارآمد مانند دکتر ظريف مجبور به استعفا مي‌شود.

از سوي ديگر مصطفي کواکبيان نماينده تهران در مجلس بيان کرد: نامه‌اي تهيه شده است که طي آن نمايندگان مجلس خواستار تداوم حضور وزير امور خارجه در اين وزارتخانه شدند.وي افزود: تاکنون بيش از ۱۵۰ نماينده مجلس اين نامه را امضا کرده‌اند.

همچنين نخست وزير رژيم‌صهيونيستي به استعفاي محمد جواد ظريف واکنش نشان داد و با ذوق‌زدگي نوشت: ظريف رفت، چه بهتر که رفت. بنيامين نتانياهو از شنيدن خبر استعفاي محمد جواد ظريف ابراز خشنودي کرد.

در همين رابطه تارو کونو وزير امور خارجه ژاپن در کنفرانس خبري هفتگي خود، در پاسخ به سوالي درباره استعفاي ناگهاني محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه کشورمان گفت: من دکتر ظريف را چندين بار ديده‌ام و چندين مکالمه تلفني داشته‌ايم. او بسيار ميانه‌رو بوده و در دستيابي به برجام نقشي حياتي ايفا کرده است. به همين دليل از شنيدن خبر استعفاي او غافلگير شدم.وزير امور خارجه ژاپن افزود: از آخرين باري که با يکديگر ملاقات کرديم، چندي نمي‌گذرد. مي‌دانم که بنا بر قوانين ايران، دکتر ظريف همچنان وزير امور خارجه است. از وي مي‌خواهم که بماند. شنيده‌ايم که هنگام بازديد رئيس‌جمهور اسد از ايران و ملاقات با رئيس‌جمهور روحاني، دکتر ظريف در جلسه حضور نداشته است. پس اين شرايط کمي‌مرا نگران مي‌کند. همچنين رئيس فراکسيون اميد با انتقاد از تلاش عده‌اي براي تضعيف اقتدار وزير امور خارجه، بر لزوم يکپارچگي در عرصه سياست خارجي تاکيد کرد و گفت: پيش فرض ما اين است که دکتر ظريف با اقتدار به فعاليت‌هاي خود در راس دستگاه ديپلماسي ادامه دهد و از رئيس جمهور هم مي‌خواهيم به مانند گذشته قرص و محکم از دکتر ظريف حمايت کنند و مانع اين شوند که سرمايه ارزنده‌اي به مانند آقاي ظريف از دولت خارج شود. محمدرضا عارف در نشست شوراي مرکزي فراکسيون اميد مجلس شوراي اسلامي‌که با حضور سرمدي قائم مقام وزارت امور خارجه پيرامون استعفاي ظريف برگزار شد با اشاره به سابقه آشنايي ديرينه خود با وزير امور خارجه گفت: آقاي دکتر ظريف يک چهره با تدبير و با درايت و متعهد به آرمانهاي انقلاب اسلامي‌است و به جرات مي‌توانم بگويم حضور ايشان در راس دستگاه ديپلماسي کشورمان باعث ارتقا سياست خارجي کشور در عرصه بين الملل شده است.وي با اظهار گلايه از تلاش عده‌اي براي تضعيف اقتدار وزير امور خارجه ،تصريح کرد:کساني که به دنبال کاهش اقتدار آقاي دکتر ظريف هستند خواسته يا ناخواسته جايگاه کشورمان را در عرصه بين الملل تضعيف مي‌کنند.

از سوي ديگر محمد جواد ظريف در واکنش به خبر استعفاي جمعي از ديپلمات‌ها و مديران وزارت امور خارجه در صورت قطعي شدن استعفايش گفت: تاکيد بنده به همه برادران و خواهران عزيز در وزارت خارجه و نمايندگي‌ها اين است که با کمال صلابت وظايف خود در دفاع از کشور را دنبال کنند و از چنين اقداماتي بشدت پرهيز کنند.وي افزود: براي بنده خدمت در کنار شما افتخار بود و اميدوارم استعفاي بنده تلنگري براي بازگشت وزارت امور خارجه به جايگاه قانوني اش در روابط خارجي باشد. از همه شما ممنونم. همچنين بخشي‌هايي از متن نامه استعفاي ظريف خطاب به روحاني منتشر شد که در آن آمده است:با توجه به اقدام امروز در پخش عکس‌هاي ملاقات رياست جمهوري سوريه با حضرتعالي و با توجه به درخواست‌هاي مکرر قبلي براي معاف شدن از اين مسئوليت رسما از همين ساعت استعفاي خود را تقديم مي‌دارم. جناب آقاي رئيس جمهور؛ اگر جنابعالي که در هر زمان که اراده ميفرمائيد بدون توجه به ملاقات‌هاي داخلي و خارجي و متن سخنراني‌هاي عمومي‌بنده (حقير فدوي) را احضار مي‌کنيد، ذره‌اي براي اعتبار وزيرامور خارجه جمهوري اسلامي‌ايران در صحنه بين المللي ارزش قائل بوديد، مي‌توانستيد پس از ورود آقاي بشار اسد (به فرض عدم اطلاع قبلي شما) به دفترتان دستور مي‌داديد که بنده را بدون اعلام دليل، احضار کنند و سپس از ملاقات عکس و فيلم تهيه مي‌کرديد.فاصله دفتر من تا کاخ رياست جمهوري 5 دقيقه است جناب رئيس جمهور. البته اين استعفا با واکنشهاي بسياري رو به رو شد. افرادي همچون نتانياهو از ان استعفا خوشنود شدند و آنهايي که تابع منطق بودند، نسبت به اين استعفا ابراز تعجب و تاسف کردند.