مینا ابراهیمی بسابی
جامعه شناس
پیشرفت فنآوری دنیای کنونی ما را به عصر تاختوتاز وسایل ارتباط جمعی از رادیو و تلویزیون تا ماهواره و تلفن همراه و شبکههای اینترنتی تبدیل کرده است. استفاده از این ابزارهای ارتباطی به ویژه گوشیهای همراه با صدها شبکه اجتماعی و تالارهای مجازی کفت و گو و ارتباط ...به یکی از محبوبترین و جذابترین سرگرمی این روزها و جز جدانشدنی از مناسبات روزمرهٔ زندگی مردم شده است که بدون آن زندگی برای بسیاری غیرممکن و بی معناست.
برنامههای جدید مثل تلگرام، واتس اپ، اینستاگرام، فیسبوک، توئیتر و... که زمان زیادی از عمرشان نمیگذرد از پرطرفدارترین رسانههای ارتباطی امروزه بوده که هر روز افراد بیشتری ساعات طولانی و متمادی از عمرشان را صرف گشت و گذار در این فضاها میکنند و حلقههایی تازه از معاشرت و روابط اجتماعی بر بستر فضای مجازی شکل گرفته که نوعی از سبک زندگی را ترویج میدهد.
شبکههای اجتماعی یک فنآوری نو و جوان است که به رفتارها و تعاملات ما معنای جدید و تازهای دادهاند و موجی از فرصتها وارائه خدمات نوین را در اختیار کاربران قرار میدهند. ظرفیتهای پویا نظیر سرعت بخشی و آسان سازی تعاملات، دریافت و انتقال آزاد اطلاعات، بهره گیری ازارتباط سمعی و بصری، اشتراک گذاری علایق و نیازمندیها و نشر افکار و تبادل نظر با هزینه پایین و تنوع و جذابیت بالا و سرگرم کننده سبب گرایش هر چه بیشتر به این فضا شده است.
در کنار این ظرفیتهای مثبت شبکههای اجتماعی و تأثیر چشمگیر فضای مجازی بر کسب و کار و جلوههای گوناگون زندگی متاسفانه باید گفت انزوای کاربران در فضای واقعی، دور شدن از کانون خانواده و غرق شدن در دنیای هزار رنگ شبکههای اجتماعی از چالشهای ویژه این فنآوری نوظهور است که نگرانی بسیاری از جامعه شناسان را در پی داشته است. این شبکهها به واسطه عدم امکان نظارت کامل و گستردگی و دسترسی آسان به این اطلاعات اکنون به ابزاری برای ترویج انواع و اقسام دیدگاهها و افکار درست و نادرست گروهها و نحلههای فرهنگی تبدیل شده است که همه مغز نوجوانان و نسل جدید را هدف قرار دادهاند. ترویج فرهنگ غربی، استحاله فکری، حمله به باورهای مذهبی، تشویق به ساختارشکنی و تلاش برای ترویج مفاهیمی نظیر ازدواج سفید، فرقه گرایی و صدها مورد دیگر از جمله تهدیدهایی است که از گوشی موبایل یک جبهه نبرد تمام عیار میسازد که متاسفانه خاکریز اول و خط مقدم آن در خانههای ما قرار دارد.
هر چند قابلیتهای مثبت فراوان فضای مجازی غیر قابل انکار است اما این واقعیت تلخ نشان دهنده خطری است که در صورت بی توجهی به آن و آموزش ندادن کودکان و نوجوانان برای استفاده از فضای مجازی، در آینده نزدیک زیانهای محسوسی خواهد داشت و درست شبیه به میدان جنگ فرستادن سربازانی بی تجربه و آموزش ندیده است که باید با جنگجویانی تا بن دندان مسلح بجنگند.