گروه اقتصاد کلان- کورش شرفشاهی : در اینکه بیکاری بزرگترین معضل کشور است، شکی وجود ندارد، اما وقتی دلیل این بیکاری را بررسی می کنیم، به معضل ناتوانی در اشتغالزایی می رسیم. میزان بالای بیکاران کشور که همگی به دنبال کار هستند، بیانگر این است که در اشتغالزایی ناتوان بوده ایم. امروزه برخی افراد معتقد هستند که ایجاد اشتغال وظیفه دولت است در حالی که برخی دیگر نسبت به این ادعا انتقاد دارند و تاکیدشان بر این است که باید اشتغال به صورت گسترده و در تمامی بخشها صورت بگیرد. اما نکته ای که نباید فراموش کنیم و متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته، بحث کلان کارافرینی است. کارآفرین شخصیتی توانمند دارد که ریسک پذیری مهمترین مولفه اوست. کارآفرین صبر نمی کند تا کاری برایش تعریف کنند، دنبال پارتی نمی گردد تا شغلی در یکی از ادارات برایش ایجاد کنند، اصولا اعتقادی به فرمانبری ندارد بلکه روحیه فرماندهی دارد. یک فرد کارآفرین فکر می کند، فرصت های شغلی را بررسی می کند، خودش تصمیم می گیرد، بهترین ها را به اجرا در می آورد، از کوتاه ترین راه به مقصد می رسد، اشتغالزایی می کند و خلاصه اینکه ترجیح می دهد به جای آنکه یکی از قطعات ماشین تولید و اشتغال باشد، مدیر و جمع کننده این قطعات باشد و در این مسیر به غیر از فرماندهی ، هیچ مقام دیگری را نمی پذیرد. به دلیل آنکه کارآفرینی جایگاه بسیار رفیعی در جهان دارد، روزی را به نام کارآفرینی ثبت کرده اند. در این رابطه با شهباز حسن پور نماینده سیرجان و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفت و گو کردیم.
وی با تاکید بر اینکه قبل از ورود به بحث کارآفرینی باید مشکلات را بدانیم و آنگاه متوجه نقش کارآفرین در کاهش این مشکلات بشویم گفت: نام کارآفرین با خلاقیت آغاز می شود و در قالب ایجاد فرصت های جدید اقتصادی و تولیدی همراه با خلق ارزش جدید و ریسک ادامه می یابد تا به رشد و شکوفایی بنگاه اقتصادی و شرایط اقتصاد کشور برسد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تاکید بر اینکه جامعه ای که در بستر کارآفرینی حرکت می کند، جامعه زنده، پویا و فعال است گفت: یک کارآفرین با تحمل تمامی سختی ها مشکلات و فشارهای بیرونی و درونی را پشت سر می گذارد، زیرا ذات جامعه کارآفرینی، داشتن تحمل بسیار بالاست.
وی میزان بالای بیکاری را یکی از جدی ترین چالشهای کشور در حال حاضر دانست و گفت: مرکز آمار ایران میزان بیکاری را 12 درصد اعلام کرده در حالی که این آمار با واقعیت ها همخوانی ندارد و میزان بیکاری بسیار بیشتر است. امروزه در برخی از استانها میزان بیکاری از 20 درصد هم بالاتر است و اگر به کارجویانی که دایم به دفاتر نمایندگان مجلس مراجعه می کنند، توجه کنیم، متوجه میزان واقعی بیکاری می شویم.
حسن پور معضل اصلی کشور را بی توجهی به کارآفرینی و اعتقاد به داشتن کار دولتی دانست و گفت: تمامی بیکارانی که به دفاتر نمایندگان مراجعه می کنند، اصرار دارند معرفی نامه ای بگیرند تا با ارایه آن در یکی از ادارات دولتی به کار مشغول شوند.
وی با ابراز تاسف از اینکه بسیاری از بیکاران، داشتن مشاغل رده پایین دولتی را به داشتن شغل غیردولتی ترجیح می دهند گفت: مشکل اصلی ما همین جاست و نشانگر آن است که هنوز درک درستی از کارآفرینی وجود ندارد. وقتی صدها هزار بیکار دنبال کار دولتی هستند اما به دنبال کارآفرینی نمی روند، باید تاسف بخوریم.
نماینده سیرجان با اشاره به اینکه تعداد کارمندان دولتی ٢میلیون و ٣٢٨هزار نفر اعلام شده که تعداد آنها در ١٥سال گذشته ثابت بوده است گفت: دولت برای این تعداد کارمند سالانه حدود ٨٢هزار میلیارد تومان حقوق می پردازد. البته اگر بازنشستگان و مستمریبگیران، کارمندان نهادهای غیردولتی که از دولت حقوق میگیرند، نظامیها و... را به این جمع اضافه کنیم، دولت در مجموع به حدود هشت میلیون و 500 هزار نفر حقوق میدهد که این تعداد حدود ٣٥درصد شاغلان ایران هستند که بر میزان پرداختی های دولت افزوده می افزاید.
وی با اعلام اینکه در بسیاری از کشورها تعداد کارکنان دولت به هزار نفر هم نمی رسد گفت: حدود یکچهارم بودجه دولت کشورمان صرف پرداخت حقوق به کارمندانش میشود که این رقم بیشتر از میانگین جهانی و کشورهای پیشرفته است.
نیروی کار مازاد چالش دولت
نماینده سیرجان بزرگترین معضل دستگاههای دولتی و بنگاههای اقتصادی وابسته به دولت را نیروی کار مازاد توصیف کرد و گفت: تمامی ادارات و دستگاههای دولتی با نیروی کار مازاد رو به رو هستند و بنابر برخی اظهار نظرها حدود ٤٠درصد کارمندان ایرانی مازاد هستند.
وی با اشاره به انتقادات وزرا در خصوص نیروهای مازاد گفت: وزیر نفت بیژن زنگنه بارها از نیروهای مازاد در وزارت نفت گلایه و اعلام کرده وزارت نفت ١٠٠هزار نیروی مازاد دارد که همه آنها به صورت بیرویه در گذشته استخدام شدهاند و با تمام واگذاریهای صورتگرفته همچنان با مشکل نیروی مازاد مواجهیم. وزارت نیرو نیز از وجود ۲۵هزار و ۷۰۰ نیروهای مازاد در این وزارتخانه انتقاد کرده و علی لاریجانی رییس مجلس نیز اعلام کرده «نیروهای مازاد٩٠درصد بودجه جاری کشور را جذب خود کرده و فضای تنفسی برای کارهای دیگر نمیگذارند».
حسن پور نیروهای مازاد و کار دولتی را باعث بی انگیزه شدن کارکنان و کاهش بازدهی دانست و با اشاره به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس گفت: کار مفید کارمندان ایرانی (بهخصوص در بخش دولتی) ٢٢ دقیقه در روز است. به عبارت بهتر هر کارمند ایرانی در خوشبینانهترین شرایط در هفته کمتر از ٦ ساعت کار میکند. این در حالی است که ساعت کار مفید در بسیاری از کشورها تفاوت معنا داری با کار در کشورما دارد. به نوعی که اگر ساعت کار مفید یک کارمند در طول سال در کشور ما حدود ٨٠٠ ساعت باشد، در ژاپن ٢٤٢٠ ساعت، کرهجنوبی ١٩٠٠ ساعت، آلمان ١٧٠٠ ساعت و افغانستان ٩٥٠ ساعت است و در میان کشورهای جهان سوم، تنها کویت با ٦٠٠ و عربستان با ٧٢٠ ساعت، کار مفید کمتری نسبت به کارمندان ایرانی دارند. وی از نبود اعتماد و اعتقاد به کارآفرینی در کشورمان خبر داد و گفت: متاسفانه بسیاری از کارآفرینان وارد صحنه شدند که در میانه راه به مشکل برخورد کرده و از ادامه مسیر منصرف شده اند. این در حالی است که بسیاری از کارآفرینان نیز با مشکلاتی رو به رو شدند که کارشان به ورشکستگی کشیده و همه چیزشان را از دست داده اند. اگرچه درصد بالایی از کارآفرینان موفق شده و اکنون به عنوان سند افتخار در ایران و جهان می درخشند اما ملاک برای آنهایی که بنا دارند در مسیر کارآفرینی پا بگذارند، نمونه های شکست خورده است و همان نمونه ها انگیزه را از کارآفرینان می گیرند. نماینده سیرجان در مجلس خواستار شناسایی و از بین بردن موانع پیش روی کارآفرینان شد و گفت: بدترین معضلی که یک کارآفرین را آزار می دهد، رسیدگی دستگاههای دولتی به درخواست و کاغذبازی های اداری است.امروزه پاسخگویی به استعلامها و ایجاد شرایط و فرآیند ایجاد کسبوکار در کشور ما هفت خان رستم است و بارها شاهد بوده ایم که یک کارآفرین در میانه راه به دلیل همین کاغذ بازی ها از ادامه راه منصرف شده و این در حالی است که انجام تمام مراحل اداری در کشورهای خارجی در کمتر از یک هفته صورت می گیرد.
ممانعت از فرار سرمایه با کارآفرینی
وی به آمار بالای فرار سرمایه از کشورمان اشاره کرد و گفت: اگر سرمایه هایی که متعلق به ایرانیان است و اکنون در دیگر کشورها به جریان افتاده به کشور بازگردد، به اندازه ای بالاست که می تواند مشکلات اقتصادی کشور را مرتفع کند و البته درصد بالایی از این افراد به دلیل کم لطفی دستگاههای دولتی به کارآفرینان از کشورمان گریزان شده اند. حسن پور مساله بزرگ دیگر کشورمان را بی توجهی بانکها به تولید توصیف کرد و گفت: بسیاری از کارآفرینان و کارفرمایان کشورمان برای آنکه بتوانند کمبود نقدینگی بنگاه اقتصادی را جبران کنند، ناچار به گرفتن وام از بانکها شده اند، اما به دلیل آنکه بهره بانکی در کشور ما بسیار بالاست، توان پرداخت اقساط آن را نداشته و پس از مدتی بنگاه اقتصادی را در قالب بازپرداخت وام و بهره آن به بانک واگذار کرده اند که نمونه های بسیاری را سراغ داریم.
وی مشکلات مالیات و دارایی را دیگر معضل کارآفرینان توصیف کرد و گفت: مالیات یکی از مواردی است که باید پرداخت شود، اما شرط آن است که هر بنگاه اقتصادی در قبال سودی که به دست می آورد، بخشی از آن را بابت مالیات بپردازد. این در حالی است که امروزه واسطه گران و رانتخواران بسیاری با وجود کسب درآمدهای کلان، ریالی مالیات نمی پردازند و عمده فراریان مالیاتی نیز همین دلالان هستند. با این وجود بسیاری از بنگاههای اقتصادی زیانده شده اند اما همچنان باید مالیات بپردازند که لازم است در این مورد تجدید نظر شود.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه با یادآوری بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: ایشان فروده اند که «براساس آموزه های اسلامی، سرمایه گذاری و کارآفرینی، کاری بزرگ و نوعی عبادت است. ایران بزرگ امروز بیش از هر زمان دیگر به کار و کارآفرینی نیاز دارد تا همچون عقابی تیزپرواز، در فضای پیشرفت و آبادانی و افتخار اوج گیرد. دو دلیل اساسی یعنی «آمادگی کشور برای جهش» و «فشار اقتصادی دشمنان» ثابت می کند که ایران، بیش از هر دوره دیگر به کار و کارآفرینی احتیاج دارد».
وی با اشاره به بخش دیگری از بیانات رهبر انقلاب مبنی بر اینکه برای مقابله با تحریم ها و فشارهای اقتصادی نظام سلطه باید «اقتصاد مقاومتی واقعی» بوجود آوریم که معنای واقعی کارآفرینی نیز همین است گفت: در بیانات رهبر انقلاب رمز موفقیت توجه به کارآفرینی است و اظهارات ایشان نشان می دهد که کارآفرینی حتی می تواند تحریمها و تهدیدها را بی اثر کند.
حسن پور با اشاره به اینکه اقتصاد کشور در اصول 43 و 44 قانون اساسی و ابلاغیه رهبر انقلاب ریل گذاری شده است گفت: هنگامی که اقتصاد ایران بر مبنای دولتی، خصوصی و تعاونی تعریف شده، یعنی هر کدام از این بخشها باید قسمتی از اقتصاد کشور را به جریان بیندازند. اما با کمال تاسف شاهد این هستیم که حدود 80 درصد اقتصاد کشور در اختیار دولت و شبهه دولتی هاست و بخش خصوصی و تعاونی درصد ناچیزی را به خود اختصاص داده اند.
وی با تاکید بر اینکه باید از توان دولت برای تقویت اقتصاد استفاده شود گفت: قرار نیست دولت به عنوان رقیب بخش خصوصی و تعاونی وارد معرکه شود. اینکه دولت ابزارهای گوناگونی در اختیار دارد که با آن ابزارها از شرکتهای دولتی حمایت می کند، بسیار هم خوب است اما اشکال اینجاست که دولت در کنار بخش خصوصی و تعاونی نیست و در بسیاری از موارد با این بخشها رقابت می کند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تاکید بر اینکه دولت هرجا که احساس می کند بخش خصوصی به صورت قوی وارد شده باید پای خودش را بیرون بکشد تا بخش خصوصی به حرکت رو به جلوی خود ادامه دهد گفت: البته دولت باید برای حمایت از مصرف کننده نقش آفرینی داشته باشد اما در شرایط مناسب و متعادل نباید بخش خصوصی تضعیف شود.
فارغ التحصیلان ناتوان
وی با اشاره به وجود نیروهای متخصص، خلاق، تحصیل کرده و کارآمد در کشورمان گفت: در شرایطی که هیچ مشکلی از نظر نیروی متخصص و تحصیل کرده نداریم، زنگ خطر فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار در کشورمان به صدا درآمده به نوعی مرکز آمار ایران اعلام کرده ۴۰.۳ درصد (۱.۱۹۰ میلیون نفر) از بیکاران کشور تحصیلات عالی دانشگاهی هستند که سرمایه گذاری زیادی برای توانمند سازی آنها صورت گرفته که متاسفانه بازار کار از آنها بهره کافی نبرده است. حسن پور با ابراز تاسف از اینکه کارآفرینی در دانشگاهها جدی گرفته نشده است گفت: چرا بدین اندازه تحصیل کرده داریم اما تحصیل کردگانی که در انتظار خالی شدن میزهای دولتی هستند تا پشت میز نشین شوند؟ چرا فارغ التحصیلان دانشگاهی کشور را ریسک پذیر تربیت نمی کنیم؟ نماینده سیرجان با انتقاد از نبود تعامل بین صنعت و دانشگاه گفت: بسیاری از تحصیل کردگان دانشگاهی در رشته های صنعتی مشغول بکار می شوند اما هنگامی که فارغ التحصیل می شوند، توان انجام کار در بنگاههای اقتصادی را ندارند زیرا همه چیز را به صورت تئوری فرا گرفته اند. همین امر نیز باعث می شود تا توانایی انجام کار نداشته باشند و هرگز نتوانند مستقل شوند و کاری انجام بدهند که نیازی به سفارش نداشته باشند و به عبارت بهتر هرگز دانشگاههای ما کارآفرین تربیت نمی کنند که باید این سیاست در دانشگاهها اصلاح شود.
