اهلیت، گمشده خصوصی سازی ها

گروه اقتصاد کلان- کورش شرفشاهی: مدتهاست بر تقویت بخش خصوصی و فاصله گرفتن از اقتصاد دولتی تاکید می شود به همین دلیل بر واگذاری بنگاههای اقتصادی تاکید شد و بدین منظور سازمان خصوصی سازی شکل گرفت. اما با هر خصوصی سازی، اخراج های گسترده شکل گرفت و تجمع و اعتراض کارگران اولین پیش درآمد بود که به تعطیلی بنگاه اقتصادی ختم می شد. اما به راستی اشکال کجاست که این قدر مشکل اقتصادی در کشور رخ می دهد. در این رابطه حسن صادقی قائم مقام خانه کارگر گفت: خصوصی سازی در ایران بدون توجه به حفظ اشتغال و جلوگیری از فرار سرمایه صورت گرفته و پس از خصوصی سازی شاهد اعتراض گسترده کارگران و تعطیلی بنگاه اقتصادی بوده ایم.

وی با ابراز تاسف گفت: شرایط امروز نشان می دهد که رویکرد مدیریت کشور به سوی خصوصی سازی برگرفته از سیاستهای صندوق بین المللی پول و بانک جهانی بوده و این نسخه ای است که غربی ها برای ایران پیچیده اند. این نسخه شاید برای کشورهایی همچون ترکیه، چین و هند که مذهب محور نیستند، پاسخگو باشد اما برای کشور ما که فرهنگ و ایدئولوژی دینی بر آن حاکم است، هرگز پاسخگو نیست و این نوع خصوصی سازی تحمیلی، اقتصاد کشور را بیمار کرده و منتج به این شده که در مسیر غلطی بیافتیم و نتیجه آن شد که اشتغال را از دست دادیم و شاهد فرار گسترده سرمایه هستیم.

وضعیت نامناسب اشتغالزایی

وی با یادآوری اینکه خصوصی سازی در حوزه صنعت به ویژه حمل و نقل برای کشورما زیان آور بود و پیامدهای بدی داشت گفت: در دهه 70 میزان جذب نیروی انسانی در شرکتهای دولتی بسیار بیشتر از جذب نیرو در بخش خصوصی در شرایط امروز است و این آمار نشان می دهد که بخش خصوصی وضعیت نامناسبی در اشتغالزایی دارد.

صادقی افزود: خصوصی سازی در بحث سرمایه گذاری هم موفق نبوده زیرا نتوانسته بخش اشتغال را پویا و تولید را تقویت کند و در هر دو مورد با ورود خصوصی سازی، شاهد شکست های در زمینه تولید و اشتغال بوده ایم. وی با تاکید بر اینکه خصوصی سازی در اقتصاد کشور هم موفق نبوده است گفت: بنگاههای واگذار شده، به بخش خصوصی واقعی واگذار نشده، بلکه آویزان بانکها و بخش نیمه دولتی شده است. دلیل این نوع خصوصی سازی، نبود تحلیل درست و منطقی از وضعیت اقتصاد کشور بوده است. بدین معنا که اهلیت طرف را بررسی نکردیم و چوب حراج به صنایع کشور زدیم. نتیجه آنکه کارخانه های کشور را به یک سری بنکدار دادیم که به دنبال تفکر "یک شبه میلیاردر شدن" بودند. تفکر این افراد که نمونه های بسیاری از آنها سراغ داریم به دنبال آن بودند تا شرکتهای بزرگ را به قیمت مفت مال خود کنند و زود تبدیل به پول نقد کنند. نتیجه آن شد که این فرصت طلبان کارخانه ها را تعطیل، کارگران را اخراج و شرکت را ورشکسته کردند تا برج های مسکونی و تجاری را جایگزین واحدهای تولیدی کنند که این کار را نیز کردند. قائم مقام خانه کارگر با اعلام اینکه بخش خصوصی در ایران با بخش خصوصی در مالزی، ترکیه و حتی کشورهای خلیج فارس متفاوت است گفت: بخش خصوصی در ایران فرصت سوز هستند، چون نگاه ملی گرایانه ندارند و نفع شخصی را بر همه چیز ترجیح می دهند، کارخانه های بزرگ را تعطیل و کارگران را اخراج کردند تا مرکز تولید را به نوعی تغییر کاربری بدهند که بتواند با سود بالا به نقدینگی تبدیل شود و کارخانه را تبدیل به برج کردند.

عدم رعایت اهلیت در واگذاری ها

وی خصوصی سازی در ایران را به معنای قربانی کردن منافع ملی دانست و گفت: آنهایی که به دنبال خصوصی سازی آمدند، گمان کردند که چون بخش خصوصی هستند، می توانند همه چیز را به نفع خود تغییر دهند. این نوع بخش خصوصی به دنبال این بوده تا بنگاههای اقتصادی فعال و سودده را ویران کند، اشتغال را نابود و کارگران را بیکار کند تا سود کلانی به جیب بزند و دیدیم که تاکنون زده اند. صادقی در پاسخ به اینکه مقاومت در برابر خصوصی سازی به معنای مخالفت با ابلاغیه اصل 44 از سوی رهبر معظم انقلاب نیست گفت: رهبری همواره بر تقویت بخش خصوصی تاکید داشته، اما همیشه از نحوه واگذاری بنگاه ها به بخش خصوصی انتقاد کرده اند. رهبری همواره در خصوص ضعف اهلیت هنگام خصوصی سازی هشدار داده و نسبت به حفظ و تقویت اشتغال، افزایش تولید به ویژه تولید صادرات محور تاکید کرده اند، اما به راستی کدامیک از این موارد تاکنون رعایت شده است. وی در خصوص تاکید قانون اساسی بر تقویت بخش خصوصی گفت: کدام بخش از قانون اساسی بر واگذاری شرکتهای زیربنایی به بخش خصوصی تاکید کرده است. کدام بخش قانون بر واگذاری شرکت رجا، هواپیمایی و سیستم حمل ونقل عمومی که قدرت حاکمیتی است، تاکید کرده است؟ مگر غیر از این است که با واگذاری حمل و نقل به بخش به اصطلاح خصوصی، تجمع و اعتصاب صوری راه انداختند و نظام را تحت فشار قرار دادند و ابزار دست خارج نشینان بی درد شدند. قائم مقام خانه کارگر افزود: شرکتهای حمل و نقل آبادان، خرمشهر، سوسنگرد، حمل و نقل گندم بار و بسیاری موارد دیگر را به بخش خصوصی واگذار و دست دولت را از قدرت خالی کردیم. نتیجه آن شد که یک باره رانندگان ....کامیون با بهانه هایی که بخش بسیاری از آنها واهی بود، اعتصاب کردند و دست از کار کشیدند تا شبکه های معاند نظام، روی این اعتصابات موج سواری کنند و دولت را با مشکل رو به رو کردند. وی با اعلام اینکه سیستم تولید گوشت نیز جزو صنایع مادر کشور بود گفت: سازمان گوشت ملاصدرا، سازمان گوشت زیاران، سازمان گوشت مرودشت، سازمان گوشت گوشتیران و بسیاری موارد دیگر ابزار قدرت دست دولت بودند و هنگام بحرانها، دولت وارد می شد و بازار را به نفع فقرا و نیازمندان کنترل می کرد، اما متاسفانه دیگر ردی از این شرکتها نیست و این ابزار قدرت را از دست دادیم. به نوعی که امروز بعد از گذشت یک سال از بحران گوشت که چالشهای بسیاری برای اقتصاد کشور به وجود آورد، هنوز نتوانسته ایم بازار گوشت کشور را ساماندهی کنیم. بنابر این می توانیم تاکید کنیم که این بازار آشفته گوشت به واسطه خصوصی سازی اشتباه بوده است. صادقی با ابراز تاسف از اینکه امروزه کسانی بخش گوشت کشور را به دست گرفته اند که از بحران بیشتر از ثبات نفع می برند گفت: اگر این افراد به منافع...

ملی و سفره خالی فقرا اعتقاد داشتند، اینگونه عمل می کردند که بازار گوشت کشور را به هم بریزند و قیمت گوشت در مدت کوتاهی سه برابر بشود.

وی با طرح این پرسش که اگر شرکتهای حمل ونقل دولتی بود، بازهم اعتصاباتی به راه می انداختند که زیان آن را مردم بپردازند گفت: امروزه صنایع لبنیات کشور در دست بخش خصوصی است و نتیجه آن می شود که دامدار در اعتراض به اینکه شیر تولیدی اش را تحویل نمی گیرند، مقابل وزارت جهاد کشاورزی شیر را روی زمین می ریزد. در حالی که هرگز شرکتهای دولتی این رفتار را نکردند. قائم مقام خانه کارگر با اعلام اینکه هیچ نقطه از جهان را سراغ نداریم که صنایع مادر را به بخش خصوصی بدهند بلکه صنایع جنبی را واگذار می کنند گفت: ایران فراتر از سیاست جهانی عمل کرد و دلیلش هم این است که در دام بانک جهانی و صندوق بین امللی پول افتاد. فراموش نکنیم که کشور ما انقلابی است و شرایط فرهنگی خاصی بر آن حاکم است. چرا با آمریکا مذاکره نمی کنیم، چون ایدئولوژی انقلابی اسلامی داریم، اما در بحث خصوصی سازی گول خوردیم و امروزه آثار زیانبار آن را می بینیم. وی با تاکید بر اینکه اصل 44 قانون اساسی صراحت دارد که حق واگذاری صنایع مادر را نداریم گفت: متاسفانه صنایع مادر مانند حمل و نقل عمومی یا تولیداتی مانند گوشت و لبنیات را به بخش خصوصی واگذار کردیم تا همان هایی که به ثمن بخس این بخشها را مال خود کردند، علیه نظام و حاکمیت از آن ظرفیت سواستفاده کنند. صادقی با انتقاد از تشکیل سازمان خصوصی سازی گفت: سازمان خصوصی سازی برای این تشکیل شد که واگذاری ها کارشناسی باشد و منحرف نشود اما هر شرکتی که این سازمان واگذار کرده و می کند، پس از مدت کوتاهی کارگران معترض آنها تجمع می کنند. وی دلیل تجمع کارگران معترض را در نظر نگرفتن اهلیت هنگام واگذاری توصیف کرد و گفت: هر شرکتی که سازمان خصوصی سازی واگذار کرده، پس از مدتی مشخص می شود که مالک جدید چندین ماه حقوق کارگران را نداده و این بنگاه اقتصادی که بدون مشکل کار می کرد، یک باره زمین می خورد. قائم مقام خانه کارگر با اشاره به مشکلات شرکت هپکو گفت: هپکو را به بخش خصوصی واگذار کردند و در مدت کوتاهی کارگرانش به خیابانها ریختند، چون مالک آن اهلیت نداشت. همچنین کارخانه نخ طلای خمین را به ثمن بخس به بنکداری دادند که تمام دارایی اش یک میلیارد تومان بود و چون نتوانست شرکت را اداره کند، شاهد بیچارگی آن شدیم. وی در پاسخ به اینکه بارها از اقتصاد دولتی انتقاد کرده اید، آیا همیشه باید بنگاهها دولتی بماند گفت: چه اصراری بر بخش خصوصی داریم؟ مگر بخش تعاونی از ظرفیت های قانون اساسی و تاکیدات رهبر معظم انقلاب نیست؟ بهترین کسانی که می توانیم کارخانه ها را به آنها را واگذار کنیم، کارگران هستند. می توانیم کارخانه را به صورت سهام به کارگران واگذار کنیم و شورای اسلامی کار، کارخانه را اداره کند که نمونه آن کارخانه لاستیک سازی کیان تایر است. هنوز فراموش نکرده ایم که مدتها بود کارگران کیان تایر در اعتراض به توقف تولید و حقوق های عقب افتاده به خیابانها می ریختند و جاده را می بستند تا آنکه سهام را به کارگران واگذار کردند و پس از آن دیگر شاهد هیچ مشکلی در این کارخانه نبودیم و مدتهاست به خوبی اداره می شود. صادقی با طرح این سوال که چرا بخش خصوصی نتوانست کیان تایر را اداره کند اما کارگران اداره می کنند گفت: کارگران همواره منافع جمع را می بینند، اما بخش خصوصی برای نگه داشتن کارخانه نیامده، بلکه آمده تا بنگاه اقتصادی را به بحران بکشد، ملک را تصاحب کند، تغییر کاربری بدهد و کارخانه را به چیزی تبدیل کند که به سادگی قابلیت نقد شدن داشته باشد که اولین و مهمترین گام، خلاص شدن از دست کارگران است و سالهاست که این کار را انجام می دهند.

خصوصی سازی در کشورهای دیگر

وی در پاسخ به اینکه چرا خصوصی سازی در دیگر نقاط جهان موفق بوده است گفت: دلیل موفقیت جهانی در خصوصی سازی، ابتدا در نظرگرفتن اهلیت متقاضی و بعد اتخاذ سیاست توده محور هنگام واگذاری بود. این تجربه در هند، چین و بسیاری کشورها اتفاق افتاد که موفق بود. بدین معنا که بسیاری از شرکتها با شکل گرفتن تعاونی به افرادی واگذار شد که دلسوز بنگاه اقتصادی بودند و با تشکیل تعاونی های تولیدی، از توان فقرا برای حفط بنگاه اقتصادی استفاده شد. اگر این رویکرد در ایران هم صورت می گرفت، اقتصاد ما تعاونی محور و توده محور می شد. قائم مقام خانه کارگر با تاکید بر اینکه هر اقتصادی که توده محور باشد، ماندگار است گفت: هر اقتصادی که مردم را بیشتر درگیر کند، ماندگار تر است، در حالی که ما در خصوصی سازی دچار اشتباه شدیم و متاسفانه همان راه را همچنان ادامه می دهیم. وی با تاکید بر اینکه در هیچ نقطه از جهان خصوصی سازی 100 درصدی صورت نمی گیرد گفت: ابتدا 30 درصد بنگاه اقتصادی واگذار می شود و برای مدتی چشم انداز تعریف می کنند. بدین معنا که متقاضی قول می دهد در مدت سه سال اشتغال را حفظ کند، تولید را افزایش دهد، بر تعداد نیروی کار بیفزاید و رونق ایجاد کند. اگر توانست در این مدت به تعهدات خود عمل کند، 15 درصد دیگر شرکت به او واگذار می شود و تعهدات جدیدی اضافه می شود که اگر فرد توانست بازهم به تعهدات خودعمل کند، تا واگذاری 100درصدی پیش می رود و اگر نتوانست به فرد دیگری واگذار می شود. صادقی اشتباه محرز در ایران را خصوصی کردن مالکیت دانست و گفت: به جای مالکیت، باید مدیریت را خصوصی می کردیم. خصوصی کردن مدیریت یک نوع تشویق است که فرد تلاش می کند خودش را به نقطه مطلوب برساند. در این رویکرد فرد ابتدا سعی می کند بنگاه اقتصادی را حفظ کند، بعد اشتغال را حفط کند و افزایش دهد، در ادامه تولید را افزایش دهد و کیفیت را بالا ببرد تا به تولید صادرات محور برسد. فرایند خصوصی کردن مدیریت، اقتصاد مالزی و چین و هند می شود و فراینده خصوصی کردن مالکیت، اعتراض و تجمع و تعطیلی بنگاههای اقتصادی در ایران است.