گروه اقتصاد کلان: قریب یک ماه پیش، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته بود طرح بانکداری اسلامی روزهای نهایی خود را در کمیسیون میگذراند و تا پایان شهریور برای ورود به صحن تقدیم هیئت رئیسه مجلس میشود. از سوی دیگر روز گذشته سیامین همایش بانکداری اسلامی بستری برای مباحث شرعی و عملیاتی بانکی با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیسکل بانک مرکزی، اعضای فقهی بانک مرکزی و مدیران عامل بانکها برگزار شد و مواردی از جمله کاهش شعب بانکی، نحوه پرداخت نرخ سود در بانکداری اسلامی، اجرای عملیات بازار باز بانکی، کاهش قیمت مسکن و نظایر آن در این همایش مطرح شد.
به گزارش تجارت به نقل از ایسنا، در ابتدای این مراسم، فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه هنوز درباره مبانی بانکداری اسلامی دچار مشکل اساسی هستیم، اظهار کرد: برخی مراجع نسبت به عملیات بانکی به شدت موضع دارند؛ برخی قائل به این هستند که قوانین و مقررات مشکل ندارد و مشکل در اجراست و برخی نیز معتقدند که به خوبی اجرایی میشود. وی افزود: نقش نظام بانکی هنوز در تامین مالی بلند مدت و کوتاهمدت نقش برجسته و اولیه است و نظام بانکی باید خود را برای این رشد و توسعه آماده کند. دژپسند تاکید کرد: باید مقوله توانمندسازی و آموزش کارکنان را از دو سو برای تقویت بانکداری اسلامی اجرا کرد. وی خاطرنشان کرد: در بانکداری اسلامی نرخ سود باید بر مبنای بازدهی باشد، اما اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم دامنه نوسان بسیار بالا و ریسک زیاد است، بنابراین رفتیم به سمت نرخ سود ثابت. ما باید به طور مستمر در بحث تئوریک کشف نرخ سود و در عین حال جلوگیری از ایجاد ریسک برای سپردهگذاران فعالیت کنیم.
محتوای بانکداری ما ربوی است
در ادامه این برنامه، حجتالاسلام و المسلمین محمدحسین حسینی بحرینی، نماینده مجلس و عضو شورای فقهی بانک مرکزی گفت: در نظام بانکی مبانی نظری در امور اجرایی مورد توجه قرار نمیگیرد و نتیجه آن میشود که بانکداری ما پوسته بدون ربا دارد، اما محتوای آن ربوی است. این عضو شورای فقهی بانک مرکزی با اشاره به بازسازی و بازنگری قواعد حقوقی و بانکداری، گفت: قوانین بانک مرکزی، بانکداری و تاسیس بانک، توسعه و همچنین لایحه اصلاح موادی از قانون پولی و بانکی در گزارشی توسط مجلس آماده شده که دولت تقاضا کرده این اقدامات متوقف شود و دولت لایحه بیاورد، اما مقام معظم رهبری قبول نکردند. اما در بخش دیگری از این مراسم، غلامرضا مصباحی مقدم، عضو دیگر شورای فقهی بانک مرکزی با اشاره به نتایج جلسات شورای فقهی بانک مرکزی، اظهار کرد: یکی از نتایج این جلسات این بود که در حال حاضر نظام بانکی در احتساب سود با مشکل جدی روبرو است و اکنون احتساب سود بانکی که در چارچوب بانکداری بدون ربا باید متناسب و بر مبنای سود تسهیلات اعطایی و نرخ حقالوکاله باشد، با آن مطابقت ندارد. وی احتساب سود سپرده با عنوان هزینه و سود دریافتی به عنوان درآمد بانک را یکی دیگر از مشکلات تعیین نرخ سود دانست و گفت: این اقدام بانکها که سود سپرده را قبل از تحقق پرداخت میکنند اشکال شرعی دارد، چراکه این نوع شیوه محاسبه بر اساس شیوه محاسبه سود پول است که در بانکداری بدون ربا جایی ندارد. عضو شورای فقهی بانک مرکزی افزود: در بانکداری بدون ربا، سود باید از طرف تسهیلات به سمت سپرده باشد، یعنی اول سود تسهیلات و بعد سود سپرده مشخص میشود و اساس تعیین سود سپرده، سود تسهیلات و نرخ حق الوکاله باشد. وی با تاکید بر اینکه رقابت بانکها در اعلام نرخ سود سپرده باید متوقف شود، اظهار کرد: این اقدام که از سالها پیش فراگیر شد، اشتباه بود و همین مساله بانکها را به رقابت با ابزار نرخ سود بانکی کشاند، در حالی که رقابت بانکها برای جذب مشتری باید در نرخ حقالوکاله باشد.
حرکت دنیا به سوی نظام بانکداری اسلامی
استاد دانشگاه استرالیایی وولونگونگ می گوید: باید در هر حوزه پولی و بانکی حتی بانکداری اسلامی هم از متخصصهای پولی و بانکی به خوبی استفاده کرد حتی من توصیه کردم از مشاوران خارجی خبره نیز بهرهبرداری شود اگر تمامی به استفاده از متخصصان داخلی نبود. علی سعدوندی می افزاید: الان در نظام بانکداری دنیا ذخیرهگیری جزئی بر بانکها حاکم است و نظام ذخیرهگیری کلی نداریم. یعنی اگر بانک ۱۰۰ تومان سپرده داشته باشد میزان ذخیره آن در نزد بانک مرکزی مثلا ۱۰ تومان است. الان نظام بانکداری مدرن دارد به سود آرمانهای بانکداری اسلامی کمکم حرکت میکند یعنی در نظام بانکداری بینالملل ربا وجود ندارد. در قدیم ارزش پول از ارزش طلا بیشتر بود چرا که اگر غیر از این بود سکه یا دینار را ذوب میکردند تا تبدیل به طلا کنند و سود بیشتری به دست بیاورند.
طرح بانکداری اسلامی در راه صحن علنی مجلس
آخرین تغییرات بانکداری اسلامی در حال انجام است. در این رابطه قریب یک ماه پیش رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: طرح بانکداری اسلامی روزهای نهایی خود را در کمیسیون میگذراند و تا پایان شهریور برای ورود به صحن تقدیم هیئت رئیسه مجلس میشود.الیاس حضرتی در گفتگو با خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به طرح نظام بانکداری اسلامی اظهار کرد: این طرح مراحل نهایی خود را در کمیسیون میگذراند و تا پایان شهریور برای ورود به صحن تقدیم هیئت رئیسه مجلس میشود.وی با بیان اینکه این طرح ۱۶۷ ماده داشت که همگی اصلاح شده است، گفت: کمیسیون اقتصادی از سه سال گذشته بررسیهای خود را درباره این طرح آغاز کرده و در نشستی که با حضور رئیس مجلس و رئیس کل بانک مرکزی داشتیم تفاهمی میان مجلس و بانک مرکزی صورت گرفت و ایرادهای بانک مرکزی به طرح برطرف شد.رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه بانکداری بدون ربا همواره دغدغه فعالان اقتصادی و مراجع عظام تقلید بوده، خاطرنشان کرد: با تصویب این طرح استقلال بانک مرکزی رقم میخورد و سیر ربوی بودن بانکداری به صفر میرسد.
