نشست سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران برای تشریح برنامه‌های مدنظر در گام سوم کاهش تعهدات برجامی برگزار شد.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به دستور اخیر رئیس جمهور برای آغاز گام سوم ضمن تشریح فعالیت های هسته‌ای کشور اظهار کرد: دشمنان انقلاب که پیشرفت‌های ایران را نمی‌دیدند در حوزه هسته‌ای شروع کردند به کارشکنی. اوج فعالیت های ما غنی سازی بوده است و در حوزه صنعتی در ابعاد مختلف بر اساس اسناد بالادستی توسعه نیروگاه‌های هسته ای و برنامه غنی سازی برای یک میلیون سو طی 15 سال در دستور کار قرار گرفت.
وی ادامه داد: سازمان تلاش کرد و بر اساس برجام زمان بندی توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید سوخت تعیین شد. بعد از برجام علنا با بدعهدی مواجه شدیم و مشکلاتی به وجود آمد که اوج آن به خروج آمریکا از برجام برمی گردد و مقداری فشار بر ایران و دیگر کشورها آوردند و به دنبال آن نظام تصمیم گرفت توازنی برقرار کند یا طرف مقابل برگردد به تعهدات یا ایران با کاهش تعهدات خود موازنه ایجاد کند.
کمالوندی با اشاره به هشت موضوع مورد مذاکره که شامل محدودیت‌هایی در برجام شده است (راکتور آب سنگین، کارخانه تولید آب سنگین، بازفرآوری سوخت مصرف شده، غنی سازی در ظرفیت و سطح، تحقیق و توسعه، فردو، میزان ذخایر و نظارت و دسترسی آژانس) اظهار کرد: از بین این هشت موضوع در حوزه نظارت و دسترسی آژانس و شفاف سازی فعلا بنا نداریم به این حوزه دست بزنیم.
وی ادامه داد: آژانس امروز مراجعه می کند و می بیند که چهار اقدام در چارچوب گام سوم انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: کرونل فروتا مدیرکل موقت آژانس در برنامه و دعوت از پیش انجام شده در زمان حیات آقای آمانو، فردا صبح به ایران می آید و تا ظهر با برخی مقامات از جمله آقایان صالحی و ظریف دیدار می‌کند. همچنین آقای کرونل یکشنبه عصر تهران را ترک خواهد کرد.
سخنگوی سازمان گفت: کرونل فروتا مدیرکل موقت آژانس در برنامه و دعوت از پیش انجام شده در زمان حیات آقای آمانو فردا صبح به ایران می آید و تا ظهر با برخی مقامات از جمله آقایان صالحی و طریف دیدار می کند
وی تصریح کرد: اولین اقدام ما این بود که از روز جمعه تولید مواد غنی شده از زنجیره های تحقیقاتی و عدم اخلاط را شروع کردیم و امروز این روند به آژانس اعلام شده است.
کمالوندی افزود: دومین اقدام ایران این است که اکنون گازدهی ماشین IR6s که قرار بود از ابتدای سال یازدهم برجام گازدهی شود را شروع کردیم.
مورد سوم، راه اندازی زنجیره 20 تایی ماشین IR4 است که آن هم قرار بود از ابتدای سال یازدهم انجام شود که الان آن را انجام می دهیم و چهارمین اقدام در گام سوم این است که قرار بود گازدهی به زنجیره 20 تایی ماشین IR6 را دو ماه دیگر آغاز کنیم که آن را نیز از حالا شروع کردیم.
وی تاکید کرد ما ایجاد زنجیره 30 تایی را در برنامه بعدی خود داریم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی که در محل این سازمان برگزار شد اظهار کرد: قبل از این‌که گام سوم به پایان برسد حدود دو ماه آینده، چند اقدام مهم دیگر داریم که انجام خواهیم داد؛ راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد 164 تایی IR4 و راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد IR2m . با توجه به این‌که ظرفیت این ماشین‌ها 4 تا 5 سو است عملا می‌توانیم بگوییم با 328 ماشین، 1500 سو افزایش ظرفیت خواهیم داشت گویی 1500 ماشین نسل اول اضافه کنیم.
وی گفت: همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 را هم خواهیم داشت. علاوه بر این گازدهی زنجیره 30 ماشین IR6 که قرار بوده سال هشت و نیم برجام انجام شود را انجام می‌دهیم؛ الان زنجیره 10 تایی را داریم گازدهی می‌کنیم و از روز جمعه گازدهی زنجیره 20 تایی را شروع کردیم. همچنین زنجیره 30 تایی را نیز راه‌اندازی می‌کنیم که عملا طی دو ماه آینده 60 ماشین IR6 خواهیم داشت که هم در حال تحقیق و توسعه و هم در حال افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.
کمالوندی گفت: به زودی بحث بتن ریزی نیروگاه اتمی دوم بوشهر را خواهیم داشت. صنعت هسته‌ای به سرعت کار خود را ادامه می‌دهد در حوزه تحقیق و توسعه محدودیت نداشتیم بلکه زمان‌بندی شده جلو می رفتیم که آن هم بر اساس برنامه 15 ساله سازمان انرژی اتمی بود. فعالیت‌های هسته‌ای نمی‌تواند با سرعت انجام شود بلکه در یک زمان‌بندی و دقت عمل مشخص انجام می‌شود اما اکنون در گام سوم دیگر به این زمان‌بندی تعیین شده و توافق شده در برجام دیگر پایبند نیستیم.
وی تاکید کرد: هر چه جلوتر می‌رویم شرایط سخت‌تر می‌شود از این رو طرف‌های اروپایی باید بدانند که زمان زیادی باقی نمانده است. در حوزه تحقیق و توسعه و حوزه‌های دیگر غیر از فردو و شتاب دادن به سرعت غنی‌سازی، فعالیت دیگری نمی‌ماند که ما بخواهیم در روند کاهش تعهدات انجام دهیم. ایران در شرایط فعلی توانایی لازم برای افزایش میزان و سطح غنی‌سازی را دارد. اروپاییها باید بدانند ایران بر اهداف و حقوق خودش مبتنی بر آرمان‌هایش اصرار دارد و ذره‌ای از این آرمان‌ها کوتاه نخواهد آمد.
به گزارش ایسنا، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادمه به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.
معاون صالحی در پاسخ به این که در گام بعدی بحث توقف اجرای پروتکل الحاقی و غنی‌سازی 20 درصد وجود دارد؟ گفت: ما لیستی از اقدامات مختلف را به شورای عالی امنیت ملی ارایه کردیم و در آن لیست خروج از ان پی تی هم دیده شده بود اما بعدا سازمان انرژی اتمی در آن لیست تجدیدنظر کرد و گفتیم حداقل این توصیه سازمان انرژی اتمی نیست اگر در جایی و سطوح بالای کشور می‌خواهند برای این کار تصمیم بگیرند اما بحث‌های فنی ما در حال به اتمام رسیدن است. ما در فردو و حوزه نظارت‌ها اقداماتی باقی مانده که البته نگاه سازمان در حوزه نظارت‌ها مخصوصا پادمانی این نیست که در این فعالیت‌ها تغییری دهیم و بهانه به طرف مقابل و دشمن بدهیم که ایران کار خلافی را انجام می‌دهد. بنا براین گام‌های بعدی شاید از حیث فنی کمتر باشد. اما فعالیت‌های فردو برای گام‌های بعدی مد نظر می‌تواند باشد.
کمالوندی گفت: ما الان به غنی‌سازی 20 درصد نیازی نداریم و ترجیح ما این است که اول ذخایر 4.5 درصد را به اندازه کافی برسانیم و بعد سراغ 20 درصد برویم.
وی درباره سفر فروتا به ایران تصریح کرد: آژانس نظارت کننده است و طبق برجام آژانس باید آنچه اتفاق می‌افتد را گزارش دهد. آژانس هم در این مدت گزارش‌دهی خود را داشته است و درباره گام‌ها و اقدامات ایران نیز این گزارش‌دهی انجام می‌شود. آقای ظریف نیز اخیرا در نامه‌ای به موگرینی با جزییات اقدامات ایران در گام سوم را شرح داده‌اند. طبیعی است که شورای حکام و اعضای آژانس باید بدانند که چرا بعد از 16 گزارش آژانس که پایبندی ایران را تایید کرده است الان ایران اقداماتی در راستای کاهش تعهدات برمی‌دارد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی دیگر درباره تولید سانتریفیوژها و اقدامات دیگر گفت: فعلا تولید ماشین‌های سانتریفیوژ بر اساس نیاز تحقیق و توسعه ماست. اکنون 5060 تا در نطنز داریم و 1044 تا در فردو. ممکن است در گام‌های بعدی به پایان موضوعات فنی برسیم. با توجه به انجام مذاکرات بازطراحی اراک در همکاری با چینی‌ها و 1+4 قصد نداریم به سمت راکتور قدیمی برگردیم.
وی در پاسخ به این پرسش که درباره شدت تاثیرگذاری و قابلیت بازگشت‌پذیری این گام‌ها انتقادهایی مطرح است، از نظر شما کدام مهم و مورد توجه است؟ گفت: وقتی تصمیم می‌گیریم سقف 3.67 را عبور کنیم این پیام را دارد که هر وقت بخواهیم می‌توانیم 20 درصد را تولید کنیم. بین آنچه اعلام می‌کنیم و آنچه انجام می‌شود تفاوت است و باید اینها یک روال منطقی داشته باشد و بنایی نداریم عجله کنیم. ممکن است به ما گفته شود که 20 درصد تولید کنیم بدون این‌که نیاز داشته باشیم یا نه اما اگر تصمیم سیاسی باشد ما انجام می‌دهیم اما از نظر ما بهتر است برای همان 20 درصد هم ابتدا ذخایر 4.5 درصد را افزایش دهیم. در این رابطه برخی مسایل سیاسی و جناحی وجود دارد و هر کس بیرون گود نشسته حرف خودش را می‌زند. البته منتقدان دلسوز نظام هستند اما ما نگاهمان این است که فنی و ملی این گام‌ها برداشته شود.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که تاکید شده اگر اروپا به تعهداتش عمل کند چقدر زمان می‌برد که ما به حالت قبل از کاهش تعهدات برگردیم؟ اظهار کرد: نمی توانم زمان دقیق ارایه کنم. اقدامی که یک روز زمان برد تا انجام شود برای بازگشتش هم همان یک روز زمان می‌برد اما برخی اقدامات این گونه نیست و ممکن است برای بازگشت کار طولانی‌تر شود. در گام سوم طبعا کار برای طرف مقابل سخت‌تر شده است و بسته به اقدام آنها ما تصمیم می‌گیریم و اقدام لازم را انجام می‌دهیم.
معاون صالحی درباره تاثیر گام سوم برای اجرای تعهدات از سوی اروپاییها گفت: ایران با کاهش تعهدات خود در حال فاصله گرفتن از برجام است. برخی معتقدند اقدامی تند مثل تولید اورانیوم 60 درصدی را انجام دهید تا اقدام ما تاثیر داشته باشد. این نگاه بیرونی است اما تصمیم‌گیری درباره اقدامات طی یک فرایند و کارشناسی انجام می‌شود.
وی افزود: تصمیمات ما در رابطه با کاهش تعهدات برجامی از جنس محکم، معقول و حساب‌شده است که توخالی هم نیست. گاهی برخی تصمیمات ظاهری بزرگ اما درونی توخالی دارد. تصمیمات ما به گونه‌ای است که طرف مقابل در محاسبات خود فرصت برای بازگشت داشته باشد. افزایش ذخایر اورانیوم ما از 20 روز آینده یک جهش خیلی بالایی خواهد داشت و یک‌دفعه برداشت در تولید زیاد خواهد بود.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که با افزایش ظرفیت غنی سازی ایران عملا انگار بر تعداد سانتریفیوژهای ایران افزوده می‌شود و آیا این به معنای خروج ایران از برجام است؟ اظهار کرد: تعهد ما این بود که در نطنز 5060 ماشین داشته باشیم و در آنجا ماشینی اضافه نمی‌شود و در فردو هم اضافه نمی‌شود اما در تحقیق و توسعه ماشین‌هایی که قرار بود سال یازدهم برجام داشته باشیم را جلوتر آوردیم و درباره تعداد آنها هم توافق کرده بودیم. درباره میزان غنی‌سازی هم چون دیگر به 300 کیلو پایبند نیستیم دلیلی ندارد که تولیدات سانتریفیوژها در تحقیق و توسعه رقیق شود بلکه می‌تواند ذخیره شود.
وی تاکید کرد: ما از برجام خارج نشدیم و در چارچوب برجام بندهای 26 و 36 کاهش تعهدات انجام می‌شود. تعهدات یازده گانه که اروپاییها وعده دادند هیچ کدام انجام نشد از این رو نباید متوقع باشند که ایران تعهداتش را کامل انجام دهد. در عین حال که ما چارچوب برجام را حفظ کرده‌ایم. در ضمیمه 3 اقداماتی انجام شد اما باز هم ما انتقاد داریم و در دو سه حوزه همکاری شد اما کفایت نکرد. به طور مثال قرار بود عضو ایتر باشیم اما بعد آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها سنگ‌اندازی کردند اما این نبود که آنها ما را محروم کرده باشند بلکه ایتر از وجود متخصصان ما محروم شدند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه درباره مذاکرات ایران و فرانسه و تاثیر گام سوم بر این مذاکرات و این‌که گام سوم هم قابل بازگشت است؟ گفت: در ارتباط با گام‌های بعدی داریم به انتهای کار در حوزه فنی می‌رسیم. این‌که تاثیرات گام چیست وزارت خارجه باید جواب دهد اما اینها در بیان حداقل می‌گویند که می‌خواهند برجام را حفظ کنند و در عدم اشاعه، تجربه خوبی است حرف ما این است که اگر این استفاده‌ها را دارد باید بهای آن هم پرداخت شود.
معاون صالحی درباره پیشران‌های هسته‌ای اظهار کرد: کار پیشران به خوبی پیش می‌رود و در حوزه تحقیقاتی است و در فروردین سال گذشته سیستم سنجش فرایندی راه‌اندازی شد که به این مساله کمک می‌کند. پیشران در برنامه کار سازمان است اما فاصله زیادی داریم تا بخواهیم به مسایل سوخت پیشران فکر کنیم. گزارش‌های مربوط به پیشرفت کار به مقامات عالی نظام اعلام می‌شود. همچنین در این‌باره تعهدات و اطلاعات لازم را به آژانس ارایه کردیم.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که گازدهی به IR6s به معنای عملیاتی شدن آن است؟ گفت: وقتی ماشینی از مرحله تحقیق و توسعه به نطنز برده می‌شود یعنی آزمایشات خود را پشت سر گذاشته است. روند تحقیق و توسعه اجازه می‌دهد که ماشین مطمئن باشد البته الان می‌توانیم بگوییم که این ماشین الان اگر مستقر شود هم قابلیت فعالیت و غنی‌سازی دارد با خرابی پایین‌تر از آنچه نسل اول سانتریفیوژها داشت. اما چون تست این ماشین روندی طبیعی را طی می‌کند در مرحله تحقیق و توسعه باقی می‌ماند اما اگر دستور دهند می‌توانیم آن را مستقر کنیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره رویکرد روسیه و چین به گام سوم ایران اظهار کرد: روسیه و چین رویکرد مثبتی به ایران دارند چون می‌دانند که ایران در این رابطه حق دارد و انتظار است که با ما همراهی کنند و این را حق طبیعی ایران می‌دانند. ما هم باید از این مواضع استفاده کنیم و از مواضع به حق آنها باید تشکر کنیم چرا که نشان می‌دهد ایران در این مسیر تنها نیست. حتی اروپاییها اذعان دارند که اقدامات ایران به حق است اما توانایی مقابله با آمریکا ندارند.
وی در پاسخ به ایسنا مبنی بر این‌که در رابطه با سانتریفیوژ IR8 در این گام چه تغییری صورت خواهد گرفت و آیا ایران به سانتریفیوژی جدیدتر از IR8 فکر می‌کند؟ گفت: الان وضعیت خوبی دارد و یک ماشین بعد از اتمام کارهای مکانیکی گازدهی شد که جواب مثبت بود و الان زنجیره سه تایی آن انجام می‌شود و این اقدام نیازی نداشته است که در چارچوب کاهش تعهدات انجام شود و ما خارج از این مباحث می‌توانستیم زنجیره سه تایی را داشته باشیم.
کمالوندی در پاسخ به این‌که پنج سال از سوخـت‌گذاری اول نیروگاه بوشهر می‌گذرد و به زودی موعد انتقال این سوخت به خارج از ایران مطرح است تصمیم ایران در رابطه با نگهداری یا بازفراوری این سوخت چیست؟ تصریح کرد: ایران پذیرفته که بازفراوری نداشته باشد طبق برجام و الان هم ما سوخت مصرف‌شده نداریم. ما بر اساس آنچه در برجام بوده قرار بوده طی 15 بازفراوری نداشته باشیم و و در برجام اشاره شده فعلا نیت بر بازفراوری نیست اما نیات می‌تواند تغییر کند کما در وسط نماز می‌توانید نیت نماز جماعت را تبدیل به فرادا کنید. اگر نیت ما در این‌باره بخواهد عوض شود در موقع خودش اعلام می‌شود در عین حال الان بنایی بر انجام بازفراوری نداریم و مذاکرات ما با روسیه در این‌باره جاری است.
وی ادامه داد: ایران پانزده سال بازفراوری ندارد و بعد از آن هم نیت انجام آن را ندارد و این نیت بر اساس زمان حال است و با دادن تعهد فرق دارد و بار حقوقی خاص خود را دارد. تا الان هم قصد بازفرآوری نداریم اما این نیت و قصد است و می‌تواند هر زمانی این مساله تغییر کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که چرا در گام سوم سراغ افزایش سانتریفیوژها نرفتید و سراغ تحقیق و توسعه رفتید؟ آیا این تصمیمی فنی بود یا سیاسی گفت: فعلا به ظرفیت غنی‌سازی و تعداد سانتریفیوژها دست نزدیم چون فعلا نیازی به این کار نیست و اگر بخواهیم ماشین جدید بیاوریم بهتر از اول کارهای تحقیق و توسعه‌اش به خوبی انجام شد. به جای این‌که هزار ماشین نسل اول مستقر کنیم دو زنجیره شاهد 164 تایی ایجاد می‌کنیم که همان نتیجه را در بر دارد. به علاوه جز افزایش تعداد سانتریفیوژها و فردو دیگر گامی نمانده است که بخواهیم انجام دهیم. ما در زمینه افزایش ظرفیت و سطح غنی‌سازی در راستای تولید سوخت برای نیروگاه‌هایمان باید دانش خود را نسبت به سوخت نیروگاهی افزایش دهیم. با وجود گذشت چهار سال از برجام می‌توانیم بگوییم که پیشرفت ما در تحقیق و توسعه معادل گذشت 10 است. ما الان در زمینه تولید سوخت راکتورهای قدرت در حال کسب جایگاه خوب هستیم در عین حال که برای رسیدن به این جایگاه نیاز داریم تا مواد اولیه لازم برای تولید سوخت داشته باشیم و از این بابت مطمئن باشیم.
