کورش شرفشاهی: از روزی که هدفمندی یارانه ها در دستور کار قرار گرفت، پرداخت آن به عنوان چالش جدی مطرح شد و دولت همواره سعی کرد تا این یارانه را حذف کند. در اینکه امروزه مبلغ یارانه مانند باری بر دوش دولت سنگینی می کند، حرفی نیست و به همین دلیل دولت به دنبال راهکاری برای سبک کردن این بار است. اما نگرانی از اینکه حذف یارانه باعث کاهش محبوبیت دولت بشود، همچنان مطرح است. پس از آنکه حذف یارانه مانند توپ فوتبال بارها بین مجلس و دولت دست به دست شد، حذف آن در دستور کار قرار گرفت.
شاخص های حذف یارانه
از آنجا که حذف یارانه در بودجه 98 به دولت تکلیف شد، ستاد اجرایی ماده ۶ آیین نامه اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۸، مهمترین شاخص های حذف خانوارها از دریافت یارانه نقدی را اعلام کرد. بر این اساس تعداد و ارزش خودروی اعضای خانوار، تعداد و ارزش املاک خانوار، تعداد سفرهای خارجی اعضای خانوار، شغل اعضای خانوار: پزشکان، مدیران دولتی، وکلا، هیات علمی، کارفرمای حقیقی یا حقوقی، صاحبان صرافی، اصناف، فعالان کسب و کار و …، مجموع حقوق و دستمزد اعضای خانوار، تعداد اعضای خانوار و استان یا منطقه محل زندگی خانوار بر مبنای مالکیت یا اجاره مهمترین عناوین حذف یارانه شد. ستاد اجرایی ماده ۶ تاکید کرد که شاخصهای فوق برای کلیه خانوارهای یارانهبگیر با دقت بالا بررسی شده و در نهایت خانوارهای یارانهبگیر، رتبهبندی میشوند.
200 هزار خانواده در نوبت
بررسی ها نشان داد که در مرحله اول حذف یارانه سال ۱۳۹۸ که شهریور ماه امسال انجام شده ، تعداد ۲۰۰ هزار خانوار به عنوان نخستین گروه کاندیدای حذف یارانه شناسایی شدهاند.
اعتراض به حذف یارانه
بانک اطلاعات رفاه ایرانیان تلاش کرده با دقت کافی دهک بندی درآمدی را انجام دهد، با اینحال خانوارهای معترضی که به عنوان کاندیدای حذف شناسایی شدهاند، فرصت اعتراض به نتیجه اعلام شده را خواهند داشت. در فرایند رسیدگی به اعتراض، تراکنشها و سایر اطلاعات بانکی خانوار بررسی میشود. این امر مشروط به ثبت رضایتنامه کتبی سرپرست خانوار در دفاتر پیشخوان دولت مبنی بر دسترسی دولت به اطلاعات بانکی خانوار خواهد بود.سرپرست میتواند با مراجعه به سامانه yaraneh۱۰.mcls.gov.ir با وارد کردن کد ملی خود و شماره پیگیری دریافت شده تراکنشهای بانکی خانوار خود را مشاهده کند.توجه داشته باشید در صورتی که متوسط مبلغ هزینهکرد آن خانوار در چهار ماه اول سال ۱۳۹۸ ، کمتر از میزان جدول ذیل باشد، یارانه آن خانوار مجددا برقرار خواهد شد و مبلغ پرداخت نشده ماه قبل را در پرداخت بعدی یارانه دریافت خواهد کرد. مبالغ ذکر شده صرفا شامل مجموع تراکنشهای خرید اعضای خانوار از طریق دستگاههای کارتخوان و درگاههای پرداخت اینترنتی است. نظر به افزایش قابل توجه اجاره بهای منازل مسکونی، هزینه های اجاره بها به عنوان هزینه کرد خانوار در نظر گرفته نشده است.
یارانه نقدی، حق مکتسبه
در این رابطه عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه تاکنون بیش از 95 درصد جمعیت کشور درگیر یارانه ها هستند گفت: شاید به غیر از حدود دومیلیون نفر که در قالب خود اظهاری از دریافت یارانه انصراف داده اند، بقیه مردم کشورمان یارانه نقدی را دریافت می کنند.
عزت الله یوسفیان ملا به خبرنگار روزنامه تجارت گفت: یارانه نقدی موردی نیست که بگوییم 20 هزار نفر یا یک میلیون نفر درگیر آن هستند و به دلیل آنکه تمامی مردم کشور درگیر یارانه نقدی هستند، هرگونه تصمیم گیری احساسی در مورد آن با ایراد و اشتباه همراه خواهد بود.
وی اجرای پرداخت یارانه را به نقد کشید و گفت: در آخرین باری که بحث حذف یارانه نقدی را مطرح کردند، بنیان اشتباه خود اظهاری را مطرح کردند.
وی با تاکید بر اینکه وقتی دولت بنای خود اظهاری می گذارد، دیگر نمی تواند برای پرداخت نکردن بهانه بیاورد گفت: در این صورت دولت باید به تمامی آنهایی که اعلام کرده اند مایل به دریافت یارانه نقدی هستند، یارانه پرداخت کند زیرا آنها خودشان را محق می دانند.
نماینده آمل و لاریجان با تاکید بر اینکه وقتی بنا بر خود اظهاری است، یعنی مردم اعتراف کرده اند که نیاز به یارانه نقدی دارند گفت: تمامی کسانی که اعلام کرده اند یارانه می خواهند، یعنی خودشان را نیازمند"، مستعضف و مستحق می دانند.
وی با تاکید بر اینکه دولت از همان ابتدا سنگ بنای کج خود اظهاری را گذاشت گفت: بدتر اینکه هر کس خودش اظهار نیازمندی کرد......دولت بدون آنکه بررسی کنند، یارانه را به او داد.
یوسفیان ملا افزود: اکنون دولت می خواهد خود اظهاری را از گردونه خارج کند و ملاک را بررسی های دولت اعلام کرده که این هم اشتباه دیگری است.
وی با تاکید بر اینکه یارانه نقدی هر چقدر هم ناچیز باشد، پول است و هیچ کس از گرفتن پول بدش نمی آید گفت: فردی که هزار میلیارد تومان ثروت دارد، هنگام عبور از خیابان اگر تراول 100 هزارتومانی روی زمین افتاده باشد، خم می شود و بر می دارد و اصلا محال است که از کنار این پول بی تفاوت بگذرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه هیچ کس از پول بدش نمی آید حتی اگر آنقدرناچیز باشد که تکافوی یک بسته آدامس برای کودکش را بکند با انتقاد از اظهارات نادرست گفت: متاسفانه فرهنگ واقع بینی و روراستی با دولت وجود ندارد.
دادن یارانه نقدی اشتباه بود
وی دادن یارانه نقدی را از همان ابتدا اشتباه توصیف کرد و گفت: اینکه یارانه نقدی را ابتدا بدون حساب و کتاب می دادند به نوعی که به میت قبرستان هم یارانه دادند، درست نبود. حتی کسانی که در خارج از کشور بودند و ریالی از حامل های انرژی مصرف نمی کردند، هم یارانه می گرفتند که این هم اشتباه بزرگی بود، اکنون هم که یک باره اعلام می کنند سه دهک بالای جامعه شامل 30 میلیون نفر می شود و می خواهند به صورت کلی یارانه این افراد را قطع کنند، کار درستی نیست.
یوسفیان ملا با ابراز تاسف از خود اظهاری ثروتمندان گفت: افرادی که وضعیت مالی نامناسبی دارند، بهتر می توان از آنان اعتراف صادقانه گرفت. متاسفانه کسانی که وضعیت مالی بهتری دارند، بهتر می توانند نیازمندی خود را توجیه کند و به نوعی رفتار می کنند که گویی آنقدر مستحق هستند که باید علاوه بر یارانه، یک مقداری هم دستی به آنها بدهیم.
وی مراجعه به حساب بانکی مردم را اشکال دیگری دانست که از سوی دولت سر زد و گفت: وقتی دیدند که یک نفر در ماه 30 میلیون تومان خرید و فروش می کند، گفتند حتما وضعیت مالی او خوب است. در حالی که بررسی نشان داد این فرد عروسی دخترش بوده، از چند جا وام گرفته، در مدت کوتاهی جهیزیه دخترش را خریداری کرده و البته باید در آینده این وام را با بهره سنگین بازگرداند که بیچاره تر هم می شود.
رفتار دولت قابل ارزیابی نیست
نماینده آمل و لاریجان با انتقاد از نحوه حذف یارانه بگیران گفت: رفتار دولت در شناسایی یارانه بگیران قابل ارزیابی نیست و اکنون بسیاری از افراد که یارانه آنها قطع شده و به ما مراجعه می کنند، نیازمندانی هستند که استحقاق گرفتن یارانه را دارند.
وی در پاسخ به اینکه یارانه چه کسانی باید حذف شود گفت: سه رکن تشخیص یارانه بگیران به دولت داده شده است. رکن اول اینکه به چه کسانی یارانه پرداخت شود، رکن دوم اینکه چه چیزی بدهد، آیا یارانه را به صورت نقدی بدهد یا کالا بدهد و رکن سوم مبلغ یارانه است که به تشخیص دولت گذاشتیم.
یوسفیان ملا با تاکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی با این سه رکن، اختیار هرگونه تصمیم گیری در باره یارانه را بر عهده دولت گذاشت گفت: فراموش نکنیم که زندگی مردم نسبی است. اکنون معلمی که در روستایی دورافتاده زندگی می کند با معلمی که در تهران زندگی می کند، هر دو یک میزان حقوق می گیرند، اما شاخص زندگی هر کدام متفاوت است. فردی که در روستای دوردست زندگی می کند، اگرماهیانه دو میلیون تومان حقوق داشته باشد، به خوبی می تواند زندگی کند، اما معلمی که در تهران با همین حقوق دو میلیون تومان زندگی می کند، زیر خطر فقر قرار دارد و زندگی سختی را می گذارند.
وی با تاکید بر اینکه اگر می خواهیم یارانه بگیران را حذف کنیم، باید شرایط زندگی مانند محیط جغرافیایی، هزینه های زندگی و موقعیت هر کدام را ملاک قرار بدهیم گفت: نمی توانیم میزان دریافتی را ملاک حذف یارانه بگیریم، زیرا فردی که در تهران ماهیانه سه میلون تومان حقوق می گیرد، باید حداقل 30 میلیون تومان پیش و ماهیانه یک میلیون تومان کرایه خانه بدهد، در حالی که فردی با همین مشخصات شاید بتواند در فلان شهرستان یا روستای دور افتاده با پول پیش همنوع خود در تهران خانه بخرد.
ضرورت بازنگری جدی در سیاست های یارانه ای
نماینده امل و لاریجان حذف یارانه را نیازمند بررسی های جدی دانست و گفت: وقتی یارانه را در همان ابتدا بدون در نظر گرفتن شرایط و موقعیت مردم پرداخت کردیم، برای آن مولتی میلیاردی که در تهران زندگی می کند و یارانه می گیرد، ایجاد حق کردیم و هنگامی که حقی ایجاد شد، حق مکتسبه می شود و قطع کردن آن خلاف قانون است، مگر آنکه دلایل مستندی باشد و بتوان اثبات کرد که این فرد به معنای واقعی نیازمند است. اینکه یک باره و به صورت کلی عده ای را از دریافت یارانه محروم کنیم، اشتباه بزرگی است.
وی در پاسخ به اینکه آیا نباید یارانه متمولان حذف شود گفت: باید حذف شود اما به بررسی و دقت نیاز دارد. یک راهکار این است که به صورت گروهی، یارانه بگیران را حذف کنیم. به عنوان مثال بگویند نمایندگان مجلس از گرفتن یارانه محروم باشند. بحث دیگر این است که تمامی کسانی که ابلاغیه حقوق دولتی دارند و میزان دریافتی شان بالاست، از گرفتن یارانه محروم کنند. نمایندگان مجلس، وزرا، معاونان وزرا، اعضای هیات عملی دانشگاهها، مدیران کل و افرادی از این دست که دریافتی ثابت و بالایی دارند، باید در اولویت حذف یارانه قرار بگیرند. این در حالی است که امروزه بسیاری از کسانی که حقوق دولتی بالایی می گیرند، همچنان در لیست یارانه بگیران قرار دارند. بخش دیگر صنوف هستند. به عنوان مثال می توان صنف طلا و جواهر فروشان را از دریافت یارانه حذف کرد. شاید افرادی در این بین باشند که ورشکسته باشند یا وضعیت مناسبی نداشه باشند، اما بیش از 95 درصد صنف طلا و جواهر به اندازه ای توان مالی دارند که می توان یارانه آنان را حذف کرد. بنگاه داران معلامات املاک، نمایشگاه داران اتوموبیل یا اصنافی که توان مالی بالایی دارند را می توان مورد بررسی قرار داد.
هیچ کس از پول بدش نمی آید
یوسفیان ملا با تاکید بر اینکه می توانیم مردم را دسته بندی کنیم و با توجه به دسته ای که در آن قرار گرفته اند، از گرفتن یارانه منع کنیم گفت: اینکه به صورت کلی و از روی حروف الفبا یارانه بگیران را حذف کنیم، کار درستی نیست.
وی در پاسخ به اینکه دولت اعلام کرده سه دهک بالای جامعه که 30 میلیون نفر هستند، وضعیت مناسبی دارند و باید یارانه آنها حذف شود آیا وضعیت کشور بدین اندازه خوب است؟ گفت: البته اینکه 30 میلیون نفر وضعیت خوبی دارند زیاد هم دور از ذهن نیست، اما فراموش نکنیم هنگامی که بحث خوداظهاری مطرح و قرار شد کسانی که بیش از یک میلیون تومان در ماه درآمد دارند، از دریافت یارانه انصراف بدهند، تنها یک میلیون نفر اعلام کردند که درآمدشان بیش از یک میلون تومان است و 79 میلیون بقیه جمعیت کشور نفر خودشان را در لیست فقرا و نیازمندان قراردادند. سوال اینجاست که آیا واقعا در این مملکت یک میلیون نفر ماهیانه بیش از یک میلون تومان حقوق می گیرند؟ تاسف آور اینکه حتی بسیاری از کارکنان دولت که دریافت های نجومی داشتند، در صف یارانه بگیران بودند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه چرا ثروتمندان خلاف واقع اظهار کردند گفت: دو دلیل عمده دارد. دلیل اول حرص پول است. هیچ کس از پول بدش نمی آید، ولو اینکه ناچیز باشد. دوم اینکه مردم این پول را حق خودشان می دانند و حق هم ربطی به توان مالی ندارد. مردم می گویند ملاک دولت نباید داشتن یا نداشتن مردم باشد، بلکه این حقی است که به همه مردم باید به یک میزان تعلق بگیرد. به همین دلیل فردی که درآمد میلیاردی دارد، اصرارمی کند که باید حق یارانه اش را به او بدهند. وی در پاسخ به اینکه در شرایط کنونی آیا دریافت یارانه حق سرمایه داران است گفت: متاسفانه سرمایه داران دریافت یارانه نقدی را حق خودشان می دانند و ربطی همه به معتقدان مذهبی یا مردم عادی ندارد. امروزه بسیاری از متشرعان را سراغ داریم که ادعای انقلابی گری و اعتقاد به نظام دارند، اما حاضر نشده اند به صورت خود اظهاری از دریافت یارانه انصراف دهند.
