تجارت آنلاین _ محمد خادمی: در جوامع امروز هر شغلی نقشی دارد، اما برخی از شغل ها از ویژگی های مهمی برخوردارند، شغل دامپزشکی یکی از این شغل هاست،به طوری که دامپزشکان برای سه وزارت خانه شامل جهاد کشاورزی، بهداشت ودرمان، علوم و تحقیقات فعالیت می کند؛ دامپزشکان تنها به معنای درمان یک بیماری درحیوانات نیست، بلکه نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد، چرا که این افراد هستند که بیماری های واگیر دار بین حیوان با انسان را کنترل می کند و از سوی دیگر در پرورش دام، طیور و آبزیان فعالیت می کنند تا غذای میلیون ها انسان را تامین کنند.
از جمله وظایف سازمان دامپزشکی، بررسی بیماری های دامی، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماری ها، تامین بهداشت دام کشور از طریق پیشگیری و مبارزه با بیماری های همه‌گیر و قرنطینه‌ای دام و همکاری با وزارت بهداشت در امر مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام است.
حدود 49 درصد از بیماری های موجود در جهان بین انسان و دام مشترک است که با برنامه مدون برای واکسیناسیون دام ها، معدوم کردن دام های بیمار و نیز کنترل مرزهای جغرافیایی می‌توان تا حد زیادی از شیوع این نوع بیماری‌ها جلوگیری کرد. از جمله بیماریهای مشترک بین انسان و دام، تب مالت، سل، هاری، مشمشه (بیماری مشترک بین انسان و اسب)، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو و آنفلوانزای فوق حاد پرندگان است.
14مهر ماه روزدامپزشکی نامگذاری شده است، به همین مناسبت گزارشی تهیه کرده ایم از دامپزشکانی که زحماتشان به شکل خاموش انجام می شود و آن طور که باید از آنها قدر دانی نمی شود، که در ادامه می خوانید:
*تاریخچه دامپزشکی
بررسی ایجاد تشکیلات دامپزشکی در تعداد قابل ملاحظه‌ای از کشورهای جهان نشان می‌دهد که برقراری تشکیلات نوین دامپزشکی در اغلب آنها به واسطه بروز همه‌گیری‌های طاعون گاوی بوده است. به عنوان نمونه، اداره دامپزشکی در فرانسه در سال ۱۸۱۵ به واسطه طاعون گاوی ایجاد شد. همچنین در سوئد نیز پس از بروز طاعون گاوی اداره دامپزشکی در سال ۱۸۲۴ تأسیس شد.
در جریان جنگ جهانی اول در سال ۱۲۹۵ شمسی مطابق با ۱۹۱۶ میلادی، طاعون گاوی به ایران سرایت کرد و نواحی شمالی و مرکزی کشور را فرا گرفت و خسارت‌های فراوانی به کشور وارد شد. در اواخر سال ۱۳۰۲ و اوایل ۱۳۰۳ نیز همه‌گیری طاعون گاوی در اردبیل و همدان ظاهر شد و سرانجام به تهران رسید و چون به غیر از« انستیتو پاستور» تشکیلات منسجم پزشکی و دامپزشکی در کشور وجود نداشت، ناچار به این مؤسسه مراجعه و پس از بررسی بیماری، طاعون گاوی تشخیص داده شد. در اواسط سال ۱۳۰۳ در وزارت فوائد عامه اداره کوچکی به نام فلاحت وجود داشت و معاون وزارتخانه آقای قلی‌خان بیات مبارزه با طاعون گاوی را سر لوحه اقدامات خود قرار داد.
در این زمان یادداشت کمیته بهداشت مجمع دولت‌های متفقه به ایران واصل گشت که در آن ذکر شده بود برای مبارزه با بیماریهای دامی هر یک از دولت‌های عضو باید اداره مخصوص دامپزشکی داشته باشند. از یک طرف گسترش طاعون گاوی و از طرف دیگر این تذکر سبب شد تا قانون تشکیل «اداره دفع آفات حیوانی» در دی ماه سال ۱۳۰۳ به تصویب مجلس شورای ملی برسد. در نتیجه نخستین اداره دامپزشکی نوین ایران به نام «دایره دفع آفات حیوانی» در سال ۱۳۰۳ تحت نظارت« انستیتو پاستور» تهران تشکیل شد و کفالت آن به مرحوم «عبدالله حامدی» سپرده شد که در آن وقت دانشجوی پزشکی بود. این اداره ابتدا در باغ شاه و سپس در حصارک مستقر گردید. در «قانون دفع آفات حیوانی و سرم سازی» اولین قانون مربوط به دامپزشکی ایران، «قانون تشکیل اداره دفع آفات حیوانی» است که در جلسه مورخ ۲۵ دی ماه ۱۳۰۳ شمسی به تصویب رسید. از سال 1303 که جرقه نخست تشکیل دامپزشکی زده شد تا امروز فراز و فرود های بسیاری بر این نهاد مهم صورت گرفته است از جمله می توان به عضویت ایران در
دفتر بین المللی بیماریهای واگیردار در سال ۱۳۲۸ بنابر تصویب نامه هیأت وزیران نام برد و همچنین در سال ۱۳۳۹ طی دستور وزیر کشاورزی کلیه ادارات دامپزشکی استان‌ها مستقل شده و تحت نظر مستقیم مدیر کل دامپزشکی کشور قرار گرفت.
*آمارها چه می گویند
طبق تحقیقات خبرنگار «تجارت» تا پایان سال 94 تعداد کل داروخانه های مربوط به دامپزشکی در کشور 1756 و مراکز مایه کوبی دام نیز 1072 بوده است و همچنین درمانگاه 862 ، بیمارستان 54 و آزمایشگاه 274 فعالیت می کنند.
طبق همین تحقیقات مراکز عرضه دام در کشور 143 و مراکز عرضه طیور و آبزیان نزدیک به 3هزار است، از سوی دیگر مراکز عرضه فرآورده های خام دامی در کشور تا پایان سال 94 در حوزه دام 28669، طیور29533 و آبزیان 4157 بوده است.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران از بازار کار در سال ۹۷، در بین رشته‌های تحصیلی مختلف در کشور، رشته دامپزشکی بهترین بازار کار را دارد؛ چرا که با وجود مشارکت اقتصادی بالا( ۳. ۷۴ درصد)نرخ بیکاری اندکی را ثبت کرده است و تنها ۳. ۷ درصد فعالان این گروه بیکار مانده‌اند.
*چه کسی روزدامپزشکی را نام گذاری کرد
برای اینکه بدانیم چه کسی تصمیم گرفت تا از خادمان خاموش به نحوی قدردانی کند و روزی برای آنها در تقویم نامگذاری کند به سراغ دکتر «حسن تاجبخش» از چهره ماندگار و مؤلف کتاب تاريخ دامپزشكي و پزشكي ايران دوران اسلامي رفته ایم تا علت نامگذاری 14 مهر به نام روز دامپزشکی را برایمان بازگو کند، او می گوید:«در سال 1368 مشغول نوشتن تاریخ دامپزشکی ایران در دو بخش ایران باستان و همچنین دوره دامپزشکی در ایران اسلامی بودم و به مدت 10 سال شبانه‌روزی کار می‌کردم. در سال 68 عده‌ای از دانشجویان آن موقع دانشکده برای گرامیداشت این حرفه پیشنهاد کردند روزی از سال را به عنوان روز دامپزشکی انتخاب و به جامعه معرفی کنیم.»
آن طور که این استاد دانشگاه می گوید:« آن موقع آنقدر دانشکده‌های دامپزشکی قارچ‌گونه سبز نشده بودند و حرفه دامپزشکی قدر و اهمیت داشت.»
وی ادامه می دهد:« مشغول نوشتن کتاب بودم که متوجه شدم هر یک از روزهای ماه نام مخصوصی دارد به عنوان مثال 16 هر ماه «مهرروز» یا روز فرشته مهر نام داشت که وقتی روز 16 ماه با ماه مهر مصادف می‌شد، روز مهرگان یا روز مهر و ماه نامیده می‌شد و در این روز در ایران باستان جشن و سرور برگزار می‌شد.»
«تاج بخش» خاطرنشان می کند:« روز 14 هر ماه گئوس‌روس یا گائوس‌روس یا گوش‌روز مربوط به فرشته گائوس یا فرشته دروازه‌ها یا فرشته نگاه‌دارنده حیوانات و سلامت حیوانات و کودکان نام داشت. 14 هر ماه چنین روزی بود و 14 روز مهر روز مبارکی بود که در فرهنگ ایران اسلامی نیز عدد 14 به خاطر 14 معصوم مورد علاقه مردم و همچنین با آغاز سال تحصیلی جدید و آغاز سال زراعی جدید مقارن است.»
وی که پدر علم دامپزشکی کشوراست، خاطرنشان می شود:« در یادداشت‌های مرحوم دکتر معین صاحب لغتنامه معین در مقاله‌ای در انجمن فرانسه به سال 1325 منتشر شده که به نقل از رساله علامه فیض کاشانی حدیثی از قول حضرت امام صادق (ع) نقل شده بود که در اهمیت روز 14 ماه مهر سخنانی آورده بود.»
چهره ماندگار کشورمان می افزاید:« برای نوشتن کتاب تاریخ دامپزشکی ایران بیش از دو هزار فیش تهیه کرده و هر مساله‌ای در مورد حیوان وبیولوژی حیوانات یافتم یادداشت کردم که سه سال فیش‌برداری انجام شد که در حین فیش‌برداری به کتاب بستان‌العارفین عبید جعفر محدث در قرن پنجم رسیدم که عین حدیث را علامه فیض کاشانی در قرن 11 آورده بود که فردی نزد امام جعفر صادق آمده و سوال می‌شود که آیا می‌دانی روز چیست ، وی گفته بود نمی‌دانم، اما پارسیان روز 14 مهر را برای روز نگهداری از حیوانات و دیدار دوستان مبارک می‌دانند.»
*مشکلات پیش روی دامپزشکی
دکتر تاجبخش در پاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اینکه در حال حاضر چه مشکلات سر راه توسعه دامپزشکی کشور قرار دارد؟ می گوید:« انبوه دانشجو و مشکلات اقتصادی دو مشکل اساسی است که در حال حاضر سد راه توسعه علم دامپزشکی در کشور است، به طور نمونه راه اندازی بیش از حد رشته دامپزشکی در دانشگاه ها موجب می شود تا هنرجویان بعد از فارغ التحصیل شدن کار مناسب نداشته باشند و از سوی دیگر به دلیل مشکلات اقتصادی اعتبار مناسبی برای تحقیقات و پژوهش ها در نظر گرفته نمی شود.»
او درپاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما درباره اینکه جایگاه سازمان دامپزشکی ایران در بین سایر کشورها چه رتبه ای قرار دارد؟ پاسخ می دهد:« دامپزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است، به طور مثال این سازمان برای سه وزارتخانه جهاد کشاورزی، بهداشت و درمان و علوم و تحقیقات فعالیت دارد، اما اینکه بگویم رتبه ما با دیگر کشورها به چه شکل است باید بگویم این سوال باید از مسئولان اجرایی این سازمان پرسیده شود و تنها به این نکته اشاره می کنم که خوشبختانه در چند دهه اخیر بیماری احساسی در جامعه ما که منشا آن حیوانات باشند رخ نداده است.»
او درپایان صحبت هایش می افزاید:«گرچه رادیو و تلویزیون آن طور که باید روز دامپزشکی را گرامی نمی دارد، اما این روز 30 سال است که در تقویم نامگذاری شده است.»
*در طرح تحول سلامت هیچ نگاهی به دامپزشکی نشده است
به تازگی «شهرام موحدی» مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان در نشست خبری به مناسبت هفته ملی دامپزشکی در جمع خبرنگاران در اصفهان لب به انتقاد از مشکلات سازمان دامپزشکی کشود، وی با بیان اینکه حدود یک قرن از فعالیت اداره دامپزشکی در ایران می گذرد، اما در طرح تحول سلامت هیچ نگاهی به دامپزشکی نشده و هیچ بودجه ای به این اداره کل اختصاص داده نشده است.
مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان در این باره ادامه می دهد:« اداره کل دامپزشکی از نظر کمیت و فعالیت قابل مقایسه با وزارت بهداشت و درمان نیست؛ وزارت بهداشت از نظر تبلیغات قوی تر است و از سویی شاید بتوان گفت اداره کل در زمینه ورود به طرح تحول سلامت کوتاهی داشته است، از سویی این طرح توسط نمایندگان مجلس به تصوب رسیده است.
«موحدی» با تاکید بر اینکه پرسنل اداره کل دامپزشکی در خط مقدم مبارزه با بیماری های مشترک قرار دارند، خاطرنشان می کند:« نقش دامپزشکی در پیشگیری از بروز بسیار حائز اهمیت است.»
15میلیون تن فرآورده دامی در سال تولید می شود
«علیرضا رفیعی پور» رئیس سازمان دامپزشکی کشور در سخنرانی پیش از خطبه های نماز عبادی- سیاسی جمعه این هفته تهران که در دانشگاه تهران به مناسبت فرا رسیدن هفته دامپزشکی برگزار شد، گفت:« مطابق قانون، خدمات دامپزشکی در ۲ حوزه امنیت و سلامت تعریف شده که در حوزه امنیت، این سازمان وظیفه حراست از ۱۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه دامی کشور را عهده دار است که سرمایه ای دائم، پویا و مولد است.»
وی یادآور شد:« هرچقدر بتوانیم در بخش کشاورزی و سرمایه های دامی توسعه داده و برنامه های توسعه ای اجرا کنیم، به هدف بستن چاه های نفت نزدیک تر می شویم.»
رئیس سازمان دامپزشکی کشور ادامه داد:« بیش از ۸۰ درصد سه وعده اصلی غذایی مردم را پروتئین حیوانی تشکیل می دهد که باید سلامت، کیفیت و امنیت آن تضمین شود.»
رفیعی پور ادامه داد:« سلامت، جز با اقدام های بهداشتی و پیشگیرانه محقق نمی شود و این وظیفه سازمان دامپزشکی است که با کنترل و پیشگیری از بیماری های مشترک انسان و دام به تحقق این هدف کمک کند.»
وی خاطرنشان کرد:« بیش از ۶۰ سال است که در حوزه دام و طیور صنعتی شده ایم، اما تا پیش از انقلاب در حوزه فرآورده های خام دامی وابسته به واردات بودیم.»
رئیس سازمان دامپزشکی کشور افزود:« به لطف انقلاب اسلامی، در حوزه های علمی و دانشگاهی و همچنین تجهیزات و نیروی انسانی متخصص، مدیریت بهداشتی به کمک مدیریت تولید آمد که در نتیجه، امنیت غذایی برقرار و مدیریت بازار نیز تامین شد.»
رفیعی پور خاطرنشان کرد:« در سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در موضوع اقتصاد مقاومتی، دو مقوله بهره وری و امنیت غذایی به وزارت جهاد کشاورزی محول شد و با تلاش های انجام شده در دوران پس از انقلاب، امروز به خوداتکایی و خودکفایی در تولید فرآورده های خام دامی رسیده ایم.»
به گفته وی درسال جاری با وجود تحریم ها، اما سازمان دامپزشکی همه تلاش خود را در کمک به تولید با کنترل بیماری ها و تامین نهاده های پشتیبان تولید از جمله واکسن ها، داروها، مکمل ها و ریزمغذی ها انجام داد و «رونق تولید» را شاهد بود.
رئیس سازمان دامپزشکی کشور با بیان اینکه خسارت حوادث غیرمترقبه نظیر زلزله و سیل قابل مقایسه با خسارت همه گیری بیماری های دامی نیست، یادآور شد: «در سال های ۹۴ و ۹۵ همه گیری بیماری تب برفکی و در سال های ۹۵ و ۹۶ همه گیری بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان کنترل شد و در غیر این صورت امروز به واردکننده شیر، مرغ و تخم مرغ تبدیل شده بودیم؛ در حالی که امروز شرایط صادرات این محصولات را داریم.»
رفیعی پور خاطرنشان کرد:« این سازمان و پرسنل آن نسبت به مسئولیت حیاتی خود عمل می کنند، اما مسئولیت دامپزشکی جز با همراهی دستگاه های حاکمیتی در قوای سه گانه و کمک به آن محقق نمی شود.»
وی در خاتمه خطاب به مردم توصیه کرد که خود را در کنترل و پیشگیری از بروز بیماری های مشترک انسان و دام مسئول بدانند، زیرا حفظ بهداشت عمومی و امنیت غذایی جز با رفتار شهروندان و عمل به توصیه های بهداشتی اتفاق نمی افتد.
