جهان پاک کلمات در شعرهای سهراب

حسین خدنگ

روزنامه نگار

"آب را گل نکنیم ... " بی شک شما هم این شعر را شنیده و یا خوانده اید. یکی از پرآوازه ترین سطرهای شعر معاصر که مطلع اثری ماندگار به نام صدای پای آب از سهراب سپهری است. شاعری که در تاریخ پربار ادبیات فارسی بی شک از منحصربفردترین شاعران ایرانی است و او را به نام...صدای طبیعت و محیط زیست می شناسند. این عنوان متاثر از نگاه ویژه و پر احساس سهراب سپهری به طبیعت است و کلماتی از قبیل آب، هوا، زمین، پرنده، ابر، باد، درخت، برگ و .... در آثار او بیشترین بسامد را دارند. سهراب سپهری به واسطه زندگی در کاشان و تجربه ارتباط بی واسطه با محیط پیرامونش از کویر تا چشمه و باغ به زیباترین شکل ممکن این زیبایی ها و بازتاب احساسات پاک انسانی در مواجه با رازهای کویر را به جهان کلمات آورد. تجربه های موفق سهراب در نقاشی که او را در هیات یک هنرمند و نقاش صاحب سبک به دنیای هنر معرفی کرده بود سبب شد تا در شعرهایش هم به نوعی تابلوهایی زیبا و چشم نواز در سطرها و شعرها بیافریند و به شاعری تبدیل شود که در ساده ترین شکل ممکن پیچیده ترین مفاهیم بشری را در قالب کلمات رنگ آمیزی کرده و بیان کند. آشنایی با فرهنگ شرق و دلبستگی اش به خاور دور هم سبب شده بود تا روحش را در چشمه عرفان شرقی شستشو داده و برخلاف شاعران هم دوره اش به دام موج غرب زدگی نیفتد. شعر سهراب سپهری در دوره ای رشد یافت و نشو و نمو پیدا کرد که جریان های روشنفکری متاثر از غرب گرایی به سبک غالب بیشتر شاعران و هنرمندان تبدیل شده بود. این در حالی بود که سهراب از منظری خاص و به صورتی نمادین به انسان معاصر و اسیر در تنهایی مدرن می نگریست و همین هم دستاویزی شده بود تا برخی منتقدان در مواجه با آثارش از نقش پررنگ طبیعت در شعر سهراب انتقاد کرده و او را به بی توجهی به جامعه و دردهای جامعه در حال گذار از سنت به تجدد محکوم می کردند. این در حالی بود که سهراب تلاش می کرد در آثارش به شیوه ای نمادین به روح و روان آدمی نقب بزند و تنهایی و از خود بیگانگی انسان مدرن را به تصویر بکشد. شعر سهراب اگر چه رنگ و بو و کلماتی ساده داشت اما دعوتی به بازگشت به نهاد و فطرت آدمی و بازگشت او به طبیعت بود تا در هیاهوی روزمرگی از این راه مرهمی روی دردهای بشری بگذارد. همین شیوه منحصربفرد و نگاه ژزف نگر سبب شد تا سهراب در کنار نیما، اخوان، فروغ و شاملو به یکی از پنج ستون ماندگار شعر معاصر ایران تبدیل شود و کتاب ها و شعرهایش به سرعت در بین جامعه کتابخوان و عاشق ادبیات جا باز کند. نکته جالب توجه در شعر و فضای شعری سهراب سپهری زبان منحصربفرد و نحوه ساده روایت شعرها ست که سبب می شود تا مخاطبان او در کمال زیبایی و لطافت از خواندن آثارش لذت ببرند و شهرهای سهراب ملکه ذهن و ورد زبان بسیاری از ایرانی ها شود. عشق او به طبیعت و دعوت دوباره انسان به آشتی با محیط زیست در بیشتر شعرهای سهراب سپهری حضور دارد و از روح بی آلایش و نگاه نکته سنج و طبع و سرشت پاکش نشات می گیرد. سهراب به واسطه همین نگاه پاک و زلالش به شاعر آب و آئینه مشهور است و قدرت پر نفوذ کلامش سبب شده تا در هر کتابخانه ای بتوان نشان از هشت کتاب او یافت. همین هم او را در تاریخ ادبیات ایران برای همیشه ماندگار کرده است.