محمدخادمی: براساس روایات و سخنان بزرگان دینی پنجشنبه و جمعه هر هفته فرصت مناسبی است تا یادی از اموات کنیم. از همین رو سیل جمعیت در پایان هفته راهی قبرستان ها می شوند تا فاتحه و نذورات برسر قبر از دست رفتگانشان انجام دهند.
بهشت زهرا به عنوان یکی از گورستان های بزرگ کشور در کلانشهر تهران پنجشنبه ها و جمعه ها میزبان جمعیت قابل توجهی است، اما برخی از این افراد که رهسپار این مکان می شوند برای به دست آوردن معیشت شان راهی این محیط می شوند و از کنار قبرها امرار معاش می کنند، افرادی که به هزار امید خودشان را به این مکان می رسانند و لابه لای قبرها قدم می زنند تا کسب درآمدی داشته باشند.
در گزارش پیش رو نگاهی انداخته ایم به این افراد که چشم شان به آخر هفته هاست که به بازماندگان بهشت زهرا مراجعه کنند تا بتوانند نانی برای خود تهیه کنند، که در ادامه می خوانید:
توزیع نذورات در ایام خاص
توزیع نذورات در روزهای آخر هفته بیشتر صورت می گیرد، از همین رو برخی افراد که با مشکلات معیشتی روبه رو هستند، آخر هفته ها بهشت زهرا پاتوقشان است تا سهمی از این نذورات را برای خود و خانواده هایشان به دست آورند.
« رحمت» پیرمردی است که لابه لای قبرها در قطعه 352 در حال عبور است و مدام به جمعیت که اطراف قبرها جمع شده اند نگاه می کند تا ببیند نذوراتی پخش می شود، در این خصوص می گوید:« در منطقه واوان تهران مستاجرهستم، به دلیل ناتوانی نمی توانم کار کنم، اما خداروشکر4فرزند دارم که هر کدامشان به انداز توانشان به من کمک می کنند، با این وجود هزینه زندگی بالاست و هر کدام از فرزندانم زندگی جداگانه ای دارند، من نیز برای اینکه بخشی از هزینه های مواد غذایی ام را کاهش دهم آخر هفته ها به بهشت زهرا می آیم و نذورات که مردم توزیع می کنند را جمع آوری می کنم.»
این پیرمرد که یک گونی در دست دارد و مقداری میوه در داخل آن جمع کرده است در پاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اینکه افرادی مانند شما در بهشت زهرا زیاد است؟ می گوید:« بعضی اوقات در مراسم های خاص افرادی بیشتر که همانند من هستند دربهشت زهرا حضور دارند، مراسم هایی مانند آخر پنچشنبه سال، شب های احیا، اولین روز سال نو و... که بخش نذرات بیشتر از روزهای دیگر سال است، اما افرادی که دائم آخر هفته ها به بهشت زهرا بیایند 100تا300 نفری می شوند.»
او که ناگهان چشمش به پسر بچه ای افتاد که در حال پخش شکلات است، به سرعت خودش را به او می رساند و از ما فاصله می گیرد.
توزیع غذاهای گرم در فصل سرما
در حالی که از بلوار های پهن و سرسبز بهشت زهرا عبور می کردم، این بار چشمم به خانمی افتاد که به همراه دو فرزند کوچکش روی صندلی محوطه بهشت زهرا نشسته بود ، از ظاهری که داشت متوجه شدم او نیز از آن دسته افرادی است که برای جمع آوری نذورات به این مکان آمده است، وی که خود را «صغری» معرفی می کند، می گوید:« شوهرم کارگر ساده است و زندگی معمولی در محله کهریزگ که در همجواری بهشت زهراست داریم، از همین رو هر ازگاهی به همراه دو فرزندم به این مکان می آیم تا هم نذوراتی جمع آوری کنیم و هم اینکه اوقات فراغت مان را در این محیط بگذرانیم.»
او معتقد است:« بیشتر نذورات در قطعات جدید بهشت زهرا پخش می شود، چرا که افرادی که به تازگی عزیزانشان را از دست داده اند مدام به مزار شان می آیند و اقدام به پخش نذورات می کنند، اما قطعات قدیمی چون چندین سال از فوت شان گذشته بازماندگان شان کمتر به این مکان مراجعه می کنند.»
وی درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت آنلاین» درباره اینکه بیشتر چه نوع نذوراتی در این محیط توزیع می شود؟ می گوید:« در ایام تابستان بیشتر میوه و در فصل زمستان غذاهای گرم مانند آش، سوپ، عدسی، خوراک لوبیا و.... توزیع می شود؛ البته برخی مواد غذایی مانند کیک یزدی، حلوا و خرما که در همه ایام سال توزیع می شود.»
«صغری» در ادامه می افزاید:« گاهی اوقات میوه و شیرینی طول یک هفته خودم و فرزندانم را در این محیط جمع آوری می کنم.»
قران و نماز خوان پولی
ازدیگر افرادی که در این محیط اقدام به اشتغال زایی می کنند قرآن و نماز خوانان هستند، این افراد که بیشتر میانسال اند در میان قطعات بهشت زهرا در حال پرسه زدن هستند و به محض اینکه مشاهده کنند که فردی در کنار قبر نشسته و در حال خواندن فاتحه است به سراغ او می روند و با پیشنهاد خواندن جزیی از قرآن و نماز های قضا در قبال مبلغی از بازماندگان آن مرحوم برای خود درآمدزایی می کنند.
یکی از این افرادی که در بهشت زهرا قرآن خوانی می کند و از این طریق در آمد زایی دارد، «یعقوب» است؛ او که لهجه دارد و گویا اهل یکی از شهرهای استان خراسان شمالی است، می گوید:« چه کاری بهتر از این برای فردی با سن وسال من که هیچ هنر و سرمایه ای ندارم و تنها به واسطه قرآن خوانی که از نوجوانی از خانواده ام به یاد برده ام می توانم درآمدزایی کنم و هم ثوابی ببرم.»
او در پاسخ به سوال خبرنگار«تجارت آنلاین» درباره اینکه چه تعداد افراد همانند شما در بهشت زهرا مشغول به این کار هستند؟ می گوید:« 40 تا 50 نفر در این مجموعه قرآن و نماز خوانی برای اموات می کنند، اما همه این افراد همیشه در بهشت زهرا حضور ندارد و تنها افرادی که به شکل ثابت در این مجموعه بین قطعات حضور دارند 10 نفری می شوند.»
او نرخ فعالیت اش را این طور بیان می کند:« برای قرائت چند آیه قرآن که کمتر از 10 دقیقه ای طول بکشد هر چقدر بازماندگان پرداخت کنند مشکل ندارد، اما برای یک جز قرآن 10 هزار تومان و برای هر نماز قضا2هزار تومان دریافت می شود، که بیشتر افراد تمایل دارند چند جزقرآن برای اموات شان قرائت شود.»
رنگ زنی قبر
از دیگر افرادی که در روزهای پنجشنبه و جمعه خودشان را به بزرگترین قبرستان کشور می رسانند نقاشان هستند، رنگ زنها این بار برعکس دیگر افراد شاغل در بهشت زهرا به قطعات قدیمی تر مراجعه می کنند تا قبرهایی که به مرور زمان مشخصاتشان پاک شده اند را بازنویسی کنند.
«اردشیر» یکی از این نقاشان است که در این خصوص می گوید:« اگر روزانه 10 نفر هم در بهشت زهرا 20 قبر را بازنویسی کنند چندین سال طول می کشد که این کار انجام شود، البته مجددا قبرهای بازنویسی شده بعد از چند سال نیازبه بازنویسی دوباره دارند، به همین خاطر شغل رنگ زن ها در بهشت زهرا خوب است.»
او در خصوص قیمت رنگ زنی و بازنویسی مشخصات قبر می گوید:« بستگی به قبر ها دارد اگر قبر کوچک باشد که از نوشته های کمتر استفاده شده باشد 20 هزار تومان دریافت می کنیم، اما اگر قبربزرگ و از نوشته های زیاد برخوردار بود آن وقت 50هزار تومان هزینه آن می شود.»
این رنگ زن در ادامه صحبت هایش می افزاید:« در گذشته بازار ما بهتر بود، چرا که مردم برای کاهش هزینه خودشان دست به کار می شوند و با یک قلم و کمی رنگ اقدام به پر رنگ کردن نوشته های سنگ قبرها می کنند، اما با این وجود هستند افرادی که این کار را به ما رنگ زن های سنگ قبرها می سپارند.»
فروش گل های دست دوم
چند کیلومتری مانده به بهشت زهرا گل فروشان به چشم می خورند که در گوشه ای از بزرگراه اطراف بهشت زهرا بساط گل شان را به نمایش خودروهای عبوری گذاشته اند.
گل فروشانی که با سن و سال متفاوت در پایان هفته به دنبال منبع درآمد از فروش گل های شان هستند؛ اما برخی معتقد اند که این افراد گل ها را از روی قبرها به سرقت می برند و مجددا به افراد دیگر با قیمت پایین تر می فروشند یا به جای گل های پر پر شده به مشتریانشان می فروشند.
در این میان «رسول» یکی از این گل فروشان است که 17سال دارد، می گوید:« کمتر پیش می آید همکارانم دست به سرقت گل ها در بهشت زهرا بزنند و آن ها را پرپر کنند و مجددا به فروش برسانند.»
او برای اثبات حرف هایش این طور می گوید:« دلیل نخست اینکه از زمانی که مشتری گل را می خرد و به روی قبر می گذارد تا آن فرد متخلف آن را پیدا کند و مجددا به فروش برساند گل سرقتی از بین خواهد رفت، دلیل دوم بر می گردد به حضور نیروهای امنیتی که در مجموعه بهشت زهرا مستقر هستند و مدام در حال گشت زنی هستند و با به سرقت رفتن گل و دیگر اشیا مقابله می کنند و دلیل سوم برمی گردد به اینکه گل ارزش مالی زیادی ندارد که فروشند بخواهد در آن حیله گری کند و تنها علت ارزان فروشی آن این است که افرادی که در کنار جاده گل می فروشند اجاره مغازه نمی دهند و اینکه حجم فروش شان بالاست و سود کمتری دریافت می کنند.»
اما برخی از شهروندان در گفتگو با خبرنگار«تجارت» براین باور هستند که گل های پرپر شده همان گل هایی هستند که گل فروشان قبلا آن ها را به دیگران فروخته اند و مجددا اقدام به جمع آوری گل ها از روی قبرها می کنند.
گلاب ریزی برای کسب درآمد
در بین این گل فروشان هستند افرادی که شیشه هایی در دست دارند که مجتوای داخل آن را گلاب معرفی می کنند که در واقع آب است و به جای گلاب به رهگذران می فروشند، از سوی دیگر هستند افرادی که در بین قطعات رفت و آمد می کنند و اگر جمعیتی را دور یک سنگ قبر ببیند اقدام به گلاب پاشی به روی قبر می کنند تا از بازماندگان پولی طلب کنند.
یکی از این گلاب ریزان که نمی خواهد نامش در روزنامه درج شود به خبرنگار ما می گوید:« کار گلاب ریزی به روی سنگ قبرهای کار کاملا تخصصی است، چرا که باید بدانید چه زمانی و برای چه کسانی اقدام به گلاب ریزی به روی قبر اموات شان کنید، برای نمونه اگر اطراف قبر خانم ها باشند آن وقت فرصت مناسبی است و در مرحله بعد باید سن فوت شده را از روی قبر خواند اگر فوت شده جوان باشد آن وقت باید دست به کار شده سنگ تمام گذاشت، این کار باعث می شود تا احساسات بازماندگان را جریحه دار کرد و آن وقت دست به جیب شوند و پول خوبی برایمان در نظر بگیرند.»
او از این شغلش راضی به نظر می رسد و از مراجعه کنندگان به بهشت زهرا ممنون است که توجه به افرادی می کنند که در این مجموعه کسب درآمد می کنند.
قبر شویی
خبرنگار«تجارت آنلاین» جستجوی زیادی در بهشت زهرا انجام داد تا با افرادی که دست به قبر شویی می زنند صحبت کند، که در این خصوص هیچ گونه قبرشویی در بهشت زهرا وجود نداشت.
بهترین نذورات برای اموات
برای اینکه بدانیم، چه نذوراتی برای اموات مان مناسب است، به سراغ حجت الاسلام «واشقانی فرهانی» کارشناس مذهبی رفته ایم، او در این باره معتقد است:« بزرگان دین براین باور هستند که برای اموات مان باید دعا کنیم بخصوص بعد از نماز یومیه و به ویژه در مکان های زیارتی بسیار سفارش شده است.»
این کارشناس مذهبی در ادامه می افزاید:«در روایات آمده است که ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه ها و منزل هاى خود مى آیند و با صداى غمناکى ندا مى دهند که اى خانواده ما، اى فرزندان ما و اى پدر و مادر و خویشان ما به ما مهربانى کنید، از اموالى که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن نذورات برای ما اقدام کنید.»
او ادامه می دهد:«به نقل از مرحوم علاّمه مجلسى امام صادق(ع) در هر شب براى فرزند خود و در هر روز، براى پدر و مادر خود، دو رکعت نماز مى خواندند.»
به گفته او اگر احتمال می دهیم که اموات تان حقی واجب مانند خمس، زکات و ... دارند آن را ادا کنیم. البته در این بین اطعام دادن به فقرا، دستگیری از دیگران بسیار توصیه شده است واگر از ثلث اموال میت باقی مانده، آن ثلث را برای امور عام المنفعه و خیریه خرج کنیم.
