محمدخادمی: ورزش کردن کمی همت می خواهد، کافیست بندهای کفش هایتان را محکم کنید و رهسپار بوستان محله زندگی تان شوید و چند دقیقه ای پیاده روی کنید، این کار نیازمند هزینه و محیط خاصی نیست، چرا که از سالیان دور ایران، تنها کشوری بوده که در نظام تعلیم و تربیت خود، بیشترین اولویت را به تربیت بدنی و ورزش داده است.
هدف از ورزش مردم کشورمان در آن زمان سلامت جسم و روح، شادابی و آماده بودن برای دفاع از وطن بوده است که بیشتر ورزش های آن زمان نیز شامل تیراندازی، کوه نوردی، شمشیرزنی، دو، اسب دوانی، شترسواری، ارابه رانی، مشت زنی، شنا و کشتی، در این مرز و بوم رواج داشت؛ این در حالی است که آن زمان که امکانات کمتر وجود داشت به ورزش بیشتر اهمیت داد می شد، اما این روزها که شاهد توسعه و پیشرفت در زمینه های گوناگون در کشورمان هستیم استقبال کمتری از ورزش صورت می گیرد.
در گزارش پیش رو خبرنگار «تجارت» تلاش کرده تا در هفته تربیت بدنی که همه ساله از ۲۶ مهر تا دوم آبان نام گذاری شده است نگاهی به ورزش همگانی که ترویج ورزش در خانه و خانواده است بیندازد، که در ادامه این گزارش را می خوانید:
اهمیت ورزش همگانی
در ابتدای گزارش به تعریف ساده از ورزش همگانی می پردازیم که چرا این نوع ورزش از اهمیت بیشتری برخوردار است. این ورزش برای پرداختن عامه مردم به ورزش حتی در زمانی کوتاه با توجه به امکانات موجود و شرایط افراد است و در این میان وظیفه اصلی سازمان تربیت بدنی و نهادهای دیگر دعوت از مردم برای ورزشهای همگانی است. تفاوت ورزشهای همگانی و قهرمانی در این است که در انجام همگانی ورزش هدف اصلی «سلامتی برای همه»است در صورتی که در ورزش های قهرمانی هدف «کسب مهارت و رقابت» است، یعنی کسانی که به ورزش همگانی می پردازند هدفشان به دست آوردن سلامتی و نشاط برای خود و دیگران است و در ورزش های همگانی پیروزی واقعی زمانی اتفاق میافتد که همه اعضای گروه سالم و شاد باشند.
آمارها چه می گوید؟
موضوع ورزش همگانی به قدری در چند سال اخیر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است که برای این نوع ورزش ها فدراسیون زیر نظر وزارات ورزش و جوانان راه اندازی شده است، به طوری که این فدراسیون متشکل از 27 انجمن و بیش از 50 کمیته است که هر کدام از این انجمن و کمیته ها به شکل تخصصی ورزش های همگانی را دنبال می کنند.
كارشناسان بر این باور هستند که دست كم پنج درصد و برخی می گویند20 درصد مردم ایران ورزش می كنند، بر اساس آمار موجود، سرانه ورزش های همگانی در ایران از 12 دقیقه در سال 92 به 16 دقیقه در سال 1397 رسیده است.
سالانه به طور متوسط بیش از یك هزار و 800 میلیارد ریال به بخش ورزش های همگانی كشور اختصاص می یابد.
بر اساس سند توسعه ورزش های همگانی تعداد شركت كنندگان ورزش همگانی در كشور تا سال 1404 به افزون بر 50 درصد خواهد رسید و در این ارتباط 6 طرح در زمینه سند تحول و توسعه ورزش های همگانی در حال انجام است.
همچنین برآیند آمارها نشان می دهد میزان مشاركت ورزشكاران در ورزش های همگانی قبل از دولت یازدهم 16 درصد بود و این رقم از سال 92 تاكنون حدود 21 و نیم درصد رشد یافته است.
نكته دیگر این كه به گفته كارشناسان میانگین عمر مفید و امید به زندگی در ایران 73 سال است و در هر 20 نفر یك نفر به خاطر ورزش نكردن دارو مصرف می كند و 80 درصد مرگ ها به دلیل سكته است، آنها معتقدند كه بعد از 12 هفته و با تمرین مداوم می شود فشار خون را از16 به 13 كاهش داد؛ طبق تحقیقات در ورزش های همگانی 75 درصد شرکت کنندگان را بانوان تشکیل می دهند.
70 درصد مردم ایران به هیچ عنوان فعالیت بدنی ندارند، 15 درصد مردم 1 تا 2 روز و 11 درصد 3 تا 5 روز در هفته ورزش میکنند؛ بر این اساس تنها سه درصد مردم هستند که بیش از شش روز در هفته ورزش میکنند.
تاکید رهبری بر ورزش همگانی
«مسعود سلطانیفر»وزیر ورزش دی ماه سال گذشته اعلام کرد:« همانطور که در کلام و تاکیدات همه مسئولان و به ویژه رییسجمهور و مسئولان ذیربط وزارت ورزش و جوانان وجود دارد باید توجه ویژهای به ورزش همگانی در کشور داشته باشیم.» وی خاطرنشان کرد:« حتی مقام معظم رهبری در بیانات خود همواره اشاره به این دارند که آحاد کشور باید ورزش کنند و این یکی از نیازهای واقعی کشور است، زیرا ما باید دارای نیروی انسانی سالمی باشیم.»
ورزش همگانی اولویت وزرات ورزش
«عبدالحمید احمدی »معاون امور فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان، در نشست خبری به مناسبت هفته تربیت بدنی گفت:«امسال این هفته با اربعین حسینی تقارن پیدا کرده و این اتفاق مثبتی است که شوق زیارت همراه با حرکت و پیادهروی طولانی مصادف شده است.».
وی افزود:«معتقدیم مهمترین اولویت در ورزش، توسعه ورزش همگانی است. مهمترین اولویت سلامت مردم به لحاظ جسمی و روحی است و اگر از این شرایط برخوردار باشیم، در دسترسی به اهداف کشور هیچ مشکلی نخواهیم داشت. سلامت مردم تضمین کننده حرکت و فعالیت کشور است. اولویت امروز ورزش ایران توسعه ورزش همگانی است. بنابراین باید با توسعه امکانات و ... شرایط را فراهم کنیم. ما براساس این شعار، روزهای این هفته را به عناوین مختلف نامگذاری کردیم و در هر روز، اهداف خاصی را دنبال میکنیم.»
معاون وزیر ورزش با بیان اینکه ورزش همگانی نباید در کنار ورزش قهرمانی مغفول بماند، گفت:« کل جمعیت ورزش قهرمانی در ایران پنج میلیون نفر است و اگر همه منابع را صرف این بخش کنیم، نتوانستهایم به وظیفه اجتماعی خود عمل کنیم. درست است که ورزش قهرمانی بسیار مهم است، اما قرار نیست همه هزینهها برای این بخش باشد.».
کم کاری در ورزش همگانی
با همه این مزیت هایی که مسئولان مربوط اعلام کرده اند که ورزش همگانی نیازمند برگزاری در کشورمان است، با این وجود آن طور که باید به برگزاری ورزش همگانی توجه نمی شود، که در این خصوص کارشناسان معتقدند کم کاری در توسعه ورزش همگانی صورت گرفته است.
«حمید خداداد» استاد دانشگاه درباره فرهنگ سازی در توسعه ورزش همگانی معتقد است:« آموزش و پرورش کم کاری زیادی در خصوص آموزش ورزش به کودکان در مدارس کرده است. به اعتقاد من باید در آموزش و پرورش علاوه بر یاد دادن کتب درسی فعالیتهای بدنی هم آموزش داده شود که متأسفانه در ایران با کیفیت مطلوب شاهد آن نیستیم.»
وی می افزاید:« اگر در زمینه ورزش آموزشهای درست به کودکان داده شود همین کودکان والدین خود را مجبور میکنند که با هم ورزش کنند و باعث افزایش و توسعه ورزشهای همگانی میشود. ولی تاکنون شاهد کم کاریهای زیادی در این زمینه از سوی آموزش و پرورش بودیم. زمانی که کودکان وارد مدارس غیر استاندارد و کوچک میشوند خود به خود فعالیتهای بدنی آنها کاهش مییابد. کودکی که باید فعالیت بدنی انجام دهد تا در میانسالی با مشکلات جسمی و بدنی مواجهه نشود این گونه محدود میشود.» این استاد دانشگاه ادامه می دهد:« بسیاری از کشورها زنگ ورزش را در مدارس همه روزه دایر کردهاند نه مثل ایران که صبحها را اختصاص به فعالیتهای ورزشی بیکیفیت دادیم تا فقط مسئولیت این مهم را از سر خودمان باز کرده باشیم.» «خداداد» دربارهی زیر ساختهای ورزش همگانی می گوید:« معتقدم هنوز راه زیادی تا بهبود زیرساختها داریم. باید سازمانهای مختلف و مربوطه جمع شوند و راهکارهای خود را بیان کنند و همه سازمانها با کمک همدیگر در توسعه ورزش همگانی کوشش و تلاش کنند.»
در این میان «حمید آقا علینژاد» عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز می گوید:« اهمیت توسعه ورزش همگانی را میتوان در چندین بعد بررسی کرد. یکی از ابعاد مهم آن سلامت جامعه و افراد آن است. زمانی که مردم جامعه سالم باشند هزینههای درمان کاهش مییابد و همین کاهش هزینهها باعث بهبود اقتصاد کشور و کمک به آن میشود، علاوه بر این زمانی که افراد جامعه سالم باشند کشور منبع نیروی انسانی سالم دارد که این نیروی انسانی میتواند به رشد جامعه بپردازد.» وی درباره زیرساختهای صورت گرفته در ورزش همگانی می افزاید:«ورزش همگانی زمانی محقق میشود که ما زیر ساختهای درست داشته باشیم. از کودک گرفته تا یک کهنسال بتواند ورزش کند و ما هنوز در توسعه زیرساختها نسبت به کشورهای پیشرفته خیلی فاصله داریم به عنوان مثال پارکها یکی از زیر ساختها میباشد و افراد جامعه چه خانمها و چه آقایان باید بتوانند ورزش کنند.»
آن طور که این استاد دانشگاه می گوید:« زیر ساختها میتواند به ورزش همگانی کمک شایانی کند. ما امروزه برای آقایان دچار کمبود وسایل ورزشی و برای خانمها هم با محدودیت زیادی روبرو هستیم. فضای ورزشی خصوصی هم که هزینهی بالایی دارد و بخش زیادی از جامعه توان پرداخت آن را ندارد و نمیتوانند در فضای خصوصی هم ورزش کنند پس باید زیرساختها به گونهای باشد که بتوان به راحتی وبا هزینه کم به آن دسترسی داشت.»
وی با بیان اینکه «شهرداریها میتوانند کمک قابل توجهی کنند» می افزاید:« اگر انصاف داشته باشیم کارهای زیادی شده ولی چون ما فاصله زیادی با وضع مطلوب داریم هنوز هم مشکلات وجود دارد و جوابگو نیاز مردم نیست. سازمانهای ورزشی، فدراسیونها، اداره کل تربیت بدنی و وزارت ورزش هم میتوانند به توسعه زیر ساختها کمک کنند.»
«آقا علینژاد» می افزاید:« باید از کشورهایی مثل فنلاند که شاخص توسعه ورزش همگانی است الگو بردای کرد که به ازای هر فرد جامعه چه مقدار فضای ورزشی دارند و کدام بخشهای جامعه فعالتر هستند، همچنین اول فرهنگ سازی باید صورت پذیرد و بعد فکر توسعه زیرساختها باشیم و متأسفانه ما در زمینه فرهنگ سازی هیچ کاری نکردیم به عنوان مثال صدا و سیمای ما چه مقدار تبلیغ مواد خوراکی مضر مثل چیپس، پفک و … میکند و در مقابل چه مقدار مردم را به ورزش تشویق میکند؟ معتقدم که صدا و سیما و رادیو ما که یک وسیله مناسب برای فرهنگ سازی هستند در این کار کوتاهی کردند همانطور که بخشهای موظف به تشویق مردم و کار فرهنگ سازی اهمیت کمی به این موضوع مهم و جدی میدهند.»
فعالیت دیگر کشورها در ورزش همگانی
در سال 2000 بیتحرکی و زندگی غیر فعال هشتمین عامل مرگومیر در جهان براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی بوده است به طوری که عوارض کم تحرکی بیشتر شامل سرطان سینه، کولون و دیابت با نرخ شیوع 16-10 درصد و احتمال بروز سکتههای قلبی با نرخ 22 درصد در جهان برآورد شده است. از این رو کشورهای توسعه یافته سرمایهگذاریهای کلانی در حوزه ورزش همگانی کرده تا هزینههای درمان را کاهش دهند. کشور آمریکا با صرف هر یک میلیون دلار در ورزش سلامت محور در یک سال حدود 2/3 میلیون دلار در هزینههای درمان صرفهجویی کرده است. در استرالیا ورزش بخش مهمی از فرهنگ مردم است ودولت جهت توسعه ورزش استرالیا سیاستهای عمومی و راهبردهای اصلی را طراحی و نظام مند کرده است. برای این منظور دولت استرالیا در هر منطقه محیطی تفریحی تاسیس کرده است که مردم به فعالیت بدنی بپردازند.
طبق آخرین آمار درصد مشارکت مردم استرالیا در فعالیتهای بدنی منظم در سنین 15تا17 سال که جامعه هدف تعریف شدهاند، 47 درصداست و پیادهروی محبوبترین ورزش این کشور است.
از دیگرکشور که به ورزش همگانی اهمیت می دهند، کشور ژاپن است.اولین قانون توسعه ورزش قبل از المپیک 1964 توکیو در سال 1961 به تصویب رسید. عقیده مردم ژاپن جهت شرکت در فعالیتهای ورزشی منظم حفظ سلامت، نظم و ترتیب دادن کارهاست که عامل پیشرفت در زندگی میشود.دولت ژاپن جهت نهادینه کردن ورزش در تمام طول عمر اقدامات مهم و موثری انجام داده است.
درصد مشارکت مردم ژاپن در فعالیتهای منظم در مردان 64 درصد و زنان 33 درصد است و محبوبترین رشتههای ورزشی در پسران بسکتبال و در دختران والیبال است.
طبق آمار سال 2010 در کشور کانادا بیش از 7 میلیون کانادایی بالای 15 سال به طور منظم ورزش میکنند. پیادهروی و جاگینگ بیشترین محبوبیت را در این کشور دارد. سن 15 تا 19 سال در این کشور سن هدف مشخص شده و بالاترین آمار مشارکت در فعالیت بدنی مربوط به این سن است.
در لندن پایتخت انگلستان نیز به ورزش همگانی اهمیت زیادی می دهند به طوری که برخی اتوبوس های دو طبقه معرف لندن محیطی برای ورزش همگانی شده است.
شاید این کار به نظر کاملا غیرعقلانی باشد اما ایده باشگاه های ورزشی اتوبوسی، ایده ای کاملا جدید نیست. این ایده در گذشته هیچگاه درون اتوبوس های در حال حرکت اجرا نشده اما ساکنین لندن می توانستند داخل اتوبوس هایی که در ایستگاه های خاص مستقر بودند به ورزش بپردازند، پس میتوان حدس زد که این ایده هم اجرا خواهد شد و هم مورد توجه قرار خواهد گرفت و به این ترتیب باز هم ورزش در زندگی مدرن، اهمیت خود را نشان خواهد داد. ایده های این چنینی می توانند برای به اجرا درآمدن در ایران هم مفید واقع شده و به غیر از بحث درآمد زایی برای شرکت اجرا کننده، اثرات مثبتی هم در سلامت عمومی جامعه داشته باشند.
