کورش شرفشاهی: اگر بیکاری را بزرگترین معضل کشور ندانیم، بی شک یکی از بزرگترین معضلات است اما چالش جدی تر در وجود بیکاران فارغ التحصیل دانشگاهی است. تاسف آورتر این است که بسیاری از فارغ التحصیلان بیکار دانشگاه رتبه های بالایی در دانشگاهها دارند اما نمی توانند جذب بازار کار بشوند و درحالی که مراجعات بسیاری برای ورود به بازار کار داشته اند اما بدلیل آنکه توان کار اجرایی را ندارند، نمی توانند موفق شوند در کارخانه یا حتی کارگاهی کوچک مشغول بکار شوند. بسیاری از فارغ التحصیلان در کورس رقابت با متخصصان تجربی، عرصه را وگذار می کنند که در نهایت یا به خیل بیکاران افزوده می شوند یا راه مهاجرت به دیکر کشورها را در پیش می گیرند که در خارج از کشور نیز شرایط بهتری ندارند زیرا توان حضور تاثیرگذار در محیط کار را ندارند. در این شرایط بهترین راهکار، ایجاد تعامل بین صنعت و دانشگاه است. البته طرح های بسیاری در زمینه ارتباط بین علم و کارگاه کلید خورد که مانند طرح کاد از دوره دبیرستان کلید خورد اما به صورت مقطعی انجام شد و پس از مدتی به فراموشی سپرده شد.
برنامه بدون نتیجه
البته مسوولان معتقد هستند باید بین صنعت و دانشگاه ارتباط وجود داشته باشد به نوعی که وزیر علوم با تاکید بر ضرورت ارتباط دانشگاه با صنعت گفت: وزارت علوم برنامه های زیادی برای گسترش ارتباط دانشگاه ها با صنعت دارد.منصور غلامی با تاکید بر اینکه ارتباط صنایع با دانشگاه ها باعث حل بسیاری از مشکلات کنونی می شود گفت: باید این ارتباط ها افزایش پیدا کند.وی با تاکید بر اینکه دانشجویان و اساتید دانشگاه های ما در همه حوزه های اقتصادی توانایی حل مسایل و مشکلات ارایه شده را دارند گفت: اگر ارتباط اساتید و دانشجویان با صنایع بیشتر شود، شاهد حل مشکلات آنها خواهیم بود.وی با اشاره به اینکه در حوزه ارتباط با صنعت اقدامات خوبی در وزارت علوم انجام شده افزود: با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی بر اساس نیازها، برنامه های خوبی طراحی شده و در حال اجراست .
ارتباط برای پیشرفت
ارتباط علم با تجربه به اندازه ای اهمیت دارد که تشکل "جمعیت ایرانی ارتباط صنعت و دانشگاه" فعال شد و رییس این جمعیت گفت: اگر کشورهای توسعهیافته به ارتباط صنعت و دانشگاه نمیپرداختند، هیچگاه توسعه نمییافتند. مسعود شفیعی افزود: وجود شکاف میان صنعت و دانشگاه اگرچه موضوعی تکراری است، اما به دلیل اینکه تاکنون حل نشده یا دست کم راه حل منطقی برای آن ارائه نشده، همچنان از موضوعات چالش برانگیز در کشور است.وی ارتباط صنعت و دانشگاه را مهمترین موضوع کشور دانست و گفت: تا زمانی که علم وجود داشته باشد و دنیا ادامه دارد، این موضوع وجود دارد. رییس جمعیت ایرانی ارتباط صنعت و دانشگاه با تاکید بر اینکه این روزها صحبت از تبدیل ایده به محصول است، گفت: علم باید خود در راستای ارتقای کشور فعالیت کند. این ارتباط باید دو سویه باشد و دو طرف به هم اعتماد داشته باشند. وی با تاکید بر اینکه ابتدا باید مشکل را شناسایی کنیم، بعد راهکار ارایه دهیم گفت: در این زمینه انجمنها نقش بالایی در توسعه علمی دارند. یعنی صنعت و دانشگاه باید موجب تشکیل انجمنها، پارکها، مراکز رشد و شرکتهای دانشبنیان شوند.وی با تاکید بر اینکه در تولید علم جایگاه خوبی داریم گفت: معیار شاخص انتخاب اساتید باید تغییر کند و تنها به موضوعات کمی دقت نکنیم، همچنین روند اداری انتخاب اساتید در آئین نامهها نیازمند تجدیدنظر است. متولی ارتباط صنعت و دانشگاه باید در کشور مشخص شود تا به توسعه برسیم، اگر توجه نشود به توسعه نمیرسیم. علاوه بر این صنعت باید رقابتپذیری ایجاد کند و از لحاظ فرهنگی نیازمند تغییر هستیم. شفیعی در خصوص الگوهای ارتباطی صحیح صنعت و دانشگاه، گفت: بهترین حالت این است که دولت و دانشگاه با هم کار کنند و در صنعت عمل شود. آموزشهای ما باید عوض شود و به سمت آموزش الکترونیک برویم تا دانش آموختههای بهتری تربیت کنیم.
انتقاد از عدم همکاری برخی نهادها
از سوی دیگر نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با ابراز تاسف از اینکه در بعد کلان کشور اعتقادی به تعامل بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد گفت: متاسفانه در همه ساختارهای اجتماعی کشور به صورت جزیره ای عمل می کنیم و هرنهادی فقط خودش را می بیند. به همین دلیل کارگاه در تمامی بخشهای صنعتی، انرژی، ارتباطات و... حاضر نیست روی خوشی به دانشگاه نشان دهد.
مسعود رضایی به خبرنگار روزنامه تجارت گفت: در مقوله توسعه، یکپارچگی و وحدت عامل توسعه می شود، اما می بینیم در نهاد یا ساختاری مستقل، اگر قرار باشد نهاد دیگری در کنارش قرار بگیرد و حتی در تکمیل اهداف آن قدمی بردارد، آن ساختار یا میل ندارد یا به همکاری با او رضایت نمی دهد.
نماینده شیراز در مجلس با تاکید بر اینکه در همه جای دنیا آموزش و علم اندوزی، در کنار تجربه و مهارت است گفت: علم نتیجه تجربه است و باید دانشجویان و دانشگاهها را به جهتی ببریم که پیوندشان را با صنعت و کارگاه نزدیک تر کنیم. بنابر این اگر قرار است برای جوانان تحصیلاتی در نظر بگیریم به ویژه که اگر قرار باشد تحصیلات تکمیلی انجام بدهیم، باید در راستای تجربه اندوزی باشد که متاسفانه این مهم در کشورما کمتر دیده شده است.
وی با اشاره به تعامل صنعت و دانشگاه در جهان گفت: تمام دانشگاههای جهان بدین سمت می روند که استادان و دانشجویان پروژه هایی از صنعت می گیرند، روی آنها با دقت کار می کنند و به عنوان پروژه درسی می گذرانند. معنای این رویکرد آن است که علم و دانش در کنار کار و تجربه عملی قرار بگیرد که البته موفقیت آنها در همین است.
رضایی با ابراز تاسف از اینکه در کشور ما دانشگاهها فقط محلی برای آموزش تئوری است گفت: در نهایت یک سری تئوری در ذهن دانشجویان ایرانی جمع می شود که کاربردی نیست زیرا وقتی وارد کارگاه می شوند، هیچ گونه آشنایی با کاری که علم آن را آموخته اند، ندارند.
وی با اعلام اینکه امروزه دانشجویانی سراغ داریم که بسیار از نظر علمی ضعیف هستند، اما چون قبل از آن در کارگاه یا بنگاه اقتصادی مشغول بکار بودند، بسیار توانمند هستند گفت: در مقابل این افراد، دانشجویانی هم داریم که در دانشگاه های معتبر ایران همچون دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه امیرکبیر یا دانشگاه تهران تحصیل کرده و بهترین رتبه را نیز به دست آورده اند و در بحث تئوری و محفوظات نیز بسیار عالی هستند، اما وقتی می خواهند وارد کارگاه بشوند، آشنایی لازم برای کارکردن با دستگاهها و تجهیزات را ندارند. دلیل آن هم این است که بین صنعت و علم یا بهتر بگوییم بین کارگاه و کلاس درس فاصله معنا داری وجود دارد.
کارگاه های دولتی، نقطه آغاز
نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس نقش وزارت صنعت و معدن را در برقرار تعامل بین صنعت و دانشگاه بسیار مهم دانست و گفت: وزارت صمت باید بخشی از کارگاههای دولتی را به عنوان نقطه آغاز ارتباط صنعت با دانشگاه قرار بدهد.
وی از وزارت صمت خواست برای تحقق رابطه صنعت و دانشگاه، برای دانشگاهها پروژه تعریف کند و گفت: اگر رابطه کاری تعریف شود هم انگیزه وجود دارد و هم حضور دانشجو در دانشگاه هدفمند خواهد بود.
رضایی با اشاره به نقش برجسته علم و فناوری در رونق صنایع گفت: یکی از جدی ترین معضلاتی که باعث رکود صنایع شده، نبود دستگاهها و فناوری بروز است. بنابراین وزارت صمت باید در بحث توسعه صنایع از اساتید دانشگاه نظر خواهی کند و اساتید نیز باید دانشجویان را در این امر دخیل کنند تا صنایع باور کنند که دانشگاه به یاری شان آمده است.
وی از وزارتخانه های صنعتی خواست دانشجو را بیگانه ندانند و گفت: اگر وزارت صمت دانشجویان را به کارخانه ها راه بدهند و دانشجو را در کنار صنعت قرار بدهد، وقتی دانشجو فارغ التحصیل می شود، مدرکی کاربردی دارد و نه تنها از نظر علمی توانمند می شود، بلکه همزمان با درس خواندن، در کارگاه نیز حضور می یابد و آچار بدست می شود. درنتیجه این دانشجو سربار نمی شود و به بیکاری دامن نمی زند.
نماینده شیراز در پاسخ به اینکه رابطه بین دانشگاه و صنعت را چه کسی باید برقرار کند؟ آیا دانشگاه باید به سراغ صنایع برود یا دانشگاه باید دست همکاری به سوی صنایع دراز کند یا دولت به عنوان عامل تاثیرگذار، رابطه بین صنعت و دانشگاه را برقرار کند؟ گفت: این وظیفه دولت است که رابطه منطقی بین صنعت و دانشگاه برقرار کند. این مهم باید در هیات وزیران مطرح و بخوبی روی آن بحث و بررسی شود تا از حالت شعار به مرحله اجرا برسد. رابطه بین صنعت و دانشگاه باید رابطه عقلایی باشد و مراقب باشیم که مانند سالهای گذشته فرمایشی نشود.
وی خواستار این شد که رابطه صنعت و دانشگاه به قانون تبدیل شود و گفت: تمامی وزرای کابینه باید به تعامل صنعت و دانشگاه تعهد داشته باشند، این در حالی است که بسیاری از وزرا روی خوشی به دانشگاه نشان نمی دهند و حاضر نیستند دانشجویان را در کارگاهها بپذیرند.
رضایی تاکید کرد: این یک واقعیت است که وزرا پاسخگوی نبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه نیستند. رویکرد مسوولان این است که افرادی توانمند را بدون دردسر بکار بگیرند. در حالی که جوانان مستعد بسیاری را سراغ داریم که از نظر علمی در رتبه ای عالی هستند و می توانند نوآوری داشته باشند، اما هرگز مسوولان به آنها میدان نمی دهند.
نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس با تاکید براینکه وزرا باید پای آیین نامه تعامل بین صنعت و دانشگاه را امضا کنند تا به عنوان یکی از مسوولان این مهم شناخته شوند گفت: مهتمر این است که وزیران را باید پاسخگو کنیم، بدین معنا که اگر یک تحصیلکرده نمی تواند در کارگاه حرفی برای گفتن داشته باشد و بیکار می ماند، وزیران صنعت، نفت یا ارتباطات باید پاسخگو باشند.
مشکل در اجرا است
وی در پاسخ به اینکه آیا قانونی داریم که دولت را مکلف به ارتباط بین دانشگاه و صنعت کرده باشد یا نیاز داریم که مجلس در این زمینه قانونی وضع کند؟ گفت: قانونی داریم که دانشگاهها را موظف کرده با صنعت تعامل داشته باشند، اما مشکل در ضعف اجراست. زمانی به دنبال وضع قانون می گردیم که خلا باشد یا زمینه آن نباشد، اما وقتی قانون داریم و اجرا نمی شود، چه کار باید بکنیم؟
رضایی تعامل بین صنعت و دانشگاه را امری ایده ال توصیف کرد و گفت: اگر صنایع از دانشجویان استفاده کنند یا به عنوان کارآموز در کارگاه جذب شوند، هیچ مانعی وجود ندارد، اما مساله این است که اعتقادی به این مهم وجود ندارد.
نماینده شیراز در مجلس با تاکید بر اینکه وقتی قانون وضع می کنیم که مانعی وجود داشته باشد که از حضور دانشجو در کارگاه جلوگیری کند گفت: وقتی مانعی وجود ندارد، وضع قانون چه دردی دوا می کند؟
وی با انتقاد از قوانین اجباری گفت: اگر منظور از وضع قانون این است که دولت و صنایع را وادار به استفاده از دانشجویان کنیم، این قانون کاربردی نیست، زیرا قانون برای دولت الزام آور است که اعتقادی به اجرای آن ندارد و بخش خصوصی را هم که نمی توان مکلف به اجرای این قبیل قوانین کرد، زیرا تاحدودی هزینه بر است و نیاز به تعامل و همکاری صنعت با دانشگاه دارد.
رضایی با تاکید بر اینکه اگر دانشگاه و صنعت بخواهند تعامل داشته باشند، هیچ مانعی سر راه آنها نیست گفت: اگر صنایع دانشجویان را بپذیرند، از سوی کدام دستگاه مواخذه یا جریمه می شوند؟ امروزه محیط باز و بستر برای تعامل بین صنعت و دانشگاه فراهم است، اما تنها مشکل ما این است که اراده مسوولان در این زمینه کمرنگ است یا وجود ندارد.
وی با ابراز تاسف از اینکه هیچکدام از مسوولان نمی خواهند فراتر از مسوولیتی که برایش تعریف شده، گام بردارند، ولو اینکه مطمئن باشد به نفع کشور است گفت: بیش از30 سال در آموزش و پرورش و دانشگاه تدریس کرده ام و چالشهای درس و تحصیل را در همه مقاطع می دانم. سالها با دانش آموزان و دانشجویان ارتباط داشته و دارم و احساس می کنم ارتباط دانشگاهها با محیط کار ضعیف است. دانشجویان بسیاری را سراغ دارم که تیزهوش بودند و از دانشگاههای مطرح کشور فوق لیسانس گرفتند اما چون نتوانستند جذب بازار کار شوند، راه خارج را در پیش گرفتند.
نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص اظهارات دانشجویان گفت: دانشجویان ما تاکید دارند که نظام آموزشی ایران غلط است. در خارج از کشور برای دانشجو پروژه تعریف می کنند و استاد تنها به عنوان راهنما در کنار دانشجو ایستاده و دانشجو کار می کند تا نتیجه بگیرد، اما هنوز در کشور ما چنین اعتقادی وجود ندارد.
وی با اعلام اینکه امروزه کمتر دانشگاهی را جهان پیدا می کنید که با سرمایه دولت دانشجو را تربیت کند و همه جا پرداختن شهریه عرف است گفت: امروزه بخش قابل توجهی از درآمدی که دانشگاهها بدست می آورند، ناشی از پروژه هایی است که به دانشجو سپرده اند و به نتیجه مطلوب رسیده اما پول قرارداد را دانشگاه می گیرد.
