این روزها به هر روستایی که بروید جوانان و میانسالانی را میبینید که تلفنهای همراه هوشمند به دست دارند و در قالب گروههای مجازی به گفتگو و مبادله افکار میپردازند و یا در هر روستایی جوان یا جوانانی خوش ذوق، گروهی در شبکههای اجتماعی مجازی تأسیس کرده که زیباییها، تاریخ و جاذبههای اقتصادی روستا را منعکس میکند و در ارتباطی نزدیک با مهاجران شهرنشین آن روستا سرمایههای اجتماعی منطقه خود را به روشی نوین تقویت میکند.
این وضعیت فعلی را در کنار توسعه جادههای روستایی مقایسه بکنید با دو یا سه دهه پیش، زمانی که حتی برخی از روستاهای اطراف همین شهر تهران و کرج نیز در فصل زمستان و برای روزهای متمادی ارتباطشان با سایر خانوادهها قطع میشد و روزگار با امید به تازه شدن دیدارها و با حداقل امکانات سپری میشد.
بدون شک توسعه فنآوری ارتباطات و اطلاعات (ICT) گام بلندی در جهت توسعه ارتباطات بودهاست، اما ما همچنان با حداقل بهرهوری از این وسیله ارتباطی و یا خدای ناکرده با مخاطرات آن مواجهیم. باید اعتراف کرد که تمرکز بخش زیادی از آحاد جامعه روی کارکرد سرگرمی این وسیله هوشمند ارتباطجمعی است. در حالی که میتوان با استفاده از این ابزار چندمنظوره علاوه بر سرگرمی، مدیریت زمان، افزایش سطح آگاهیها، استفاده بیشتر از دانش روز در حوزه کشاورزی و دامپروری، کارآفرینی مبتنی بر انتقال تجربههای موفق را دنبال کرد.
به عنوان مثال امروز برخی از همین زنان روستایی که زمانی تنها مسیر افزایش رفاه حال خانواده شان را کمک بیشتر در همکاری با همسر روی زمینهای کشاورزی میدانستند، در روستاهای اطراف ساوجبلاغ با ابتکاری زیبا اقدام به فروش مرغ و تخممرغهای محلی خود میکنند و یا با بهرهگیری از فضای مجازی برای ترشیهای خود مشتریان پرو پا قرصی رادر شهرهای بزرگ دست و پا کردهاست. اما تعداد این افراد کافی هستند و حوزههای فعالیتشان چقدر تنوع دارد؟
بدیهی است که با توجه به ظرفیتهای فنآوری اطلاعات و ارتباطات، خیل جمعیت تحصیلکرده بیکار در جایجای ایران عزیز، ظرفیتهای موجود برای تولید و سایر شاخصهای توسعه ای، امثال این افراد موفق تنها میتوانند الگوهای مفید و الهامبخش جوامع روستایی و مناطق کم برخوردار باشند.
از اینرو یکی از کارهای زیر بنایی مفید که میتوان در حوزه توسعه روستایی در قالب افزایش تولید، درآمد بیشتر و افزایش رفاه مناطق روستایی در دستور کار مراکز سیاستگذاری، به خصوص در مجلس قرار گیرد در نخستین گام افزایش سواد دیجیتالی و راهاندازی نهضتی در اینباره است.
بعد از این نهضت میتوان با اتکا به جوانان کارآفرین به راهاندازی «بازارهای محلی مجازی بیواسطه» توسط جوانان کارآفرین را متصور شد که دیگر حضورشان در فضای مجازی از دیدگاه بخشی از حاکمیت نهتنها خطر نیست که مبنای جدیدی برای توسعه است.
ظرفیت نهفته این موضوع به اندازهای است که میتوان با بهرهگیری از قوانین بالادستی برنامههای توسعهای، ظرفیتهای موجود در معاونت علمی ریاستجمهوری و نیز توجه و تأکید رهبری برای حل مشکلات تولید به خصوص از مسیر ساماندهی سیستم توزیع و حذف واسطهها برنامههای دراز مدت و هدفمند بهره برد و با تخصیص حداقل بودجه، کارهای بزرگی انجام داد. برنامههایی که نهتنها تولیدکنندگان و کشاورزان و دامداران روستایی را دلگرم میکند، بلکه با بهکارگیری جوانان خلاق بازارهای منطقهای و فرامنطقهای و حتی فرامرزی را هدف قرار میدهد.
به شرط آنکه به تعبیر رهبری عدهای حیات و ثروت بادآوردهشان موجب ورشکستگی تولید داخل و بیکار ماندن جوانان نشود و برای عملیاتی و اجراییشدن سیاستهای صحیح ابلاغی، برنامهریزی کنند.
رئیس کارگروه اقتصاد اندیشکده سیاستگذاریهای عمومی