گروه اجتماعی- محمد خادمی: در لایحه بودجه99 دولت به مجلس اعلام کرده که 33درصد مالیات تولید سیگار را افزایش دهد، که با این حساب مجموع مالیات بر فروش سیگار در سال آینده ۸۰۸ میلیارد و ۷۱۲ میلیون تومان پیش‌بینی شده است، استدلال دولتی ها برای این اقدام کاهش مصرف سیگار به عنوان کالای مضر برای سلامتی جامعه و افزایش درآمدزایی دولت است.
این در حالی است که پیشنهاد افزایش مالیات سیگار از سوی دولت باعث عصبانیت تولید کنندگان سیگار های داخلی شده است، آنها معتقدند افزایش قیمت سیگارهای داخلی موجب فعالیت بیشتر قاچاقچیان سیگار می شود و بازار 14 درصد جمعیت سیگاری کشور در دست قاچاق چیان سیگار های خارجی قرار خواهد گرفت و سود دود کردن سیگارها به جیب تولیدکنندگان خارجی و قاچاقچیان خواهد رفت؛ در نتیجه ورشکستگی کارخانه های دخانی داخلی و بیکاری نیروهای انسانی این کارخانه ها را در برخواهد گرفت.
هر یک از مخالفان و موافقان افزایش مالیات برسیگار دلایلی برای خود دارند که در این گزارش به بخشی از این دلایل می پردازیم:
- تنها راهکار افزایش مالیات
یکی از استقبال کنندگان افزایش مالیات بر سیگار «محمد رضا مسجدی» دبیر جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران است ، او که دل پری از وضعیت رو به رشد افراد سیگاری در جامعه دارد، می گوید:« با توجه به تحریم‌های همه‌جانبه حتی در زمینه دارو و کالاهای ضروری، همچنان دخانیات تحریم نیست، این در حالی است که شرکت‌های خارجی در ایران به راحتی سیگار تولید می‌کنند، با این وجود به واردات دخانیات ارز دولتی اختصاص داده می‌شود.»
وی می افزاید:« مالیات سیگار در کشور با فرمول ناکارآمدی اخذ می‌شود، با اینکه سیگار بالاتر از قیمت درج‌شده روی پاکت به دست مصرف‌کننده میرسد اما سود آن به جیب دلال و مافیای سیگار وارد می‌شود، ما باید در این زمینه از تجربه کشورهای موفق همسایه مانند مصر، پاکستان و ترکیه استفاده کنیم و در صورت اخذ صحیح مالیات دخانیات می‌توانیم سالانه تا ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد از مالیات دخانیات داشته باشیم.»
او درپاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اینکه با افزایش مالیات بر سیگار کمکی به بهبود سلامت جامعه می شود؟ پاسخ می دهد:«14 درصد از جمعیت کشور ما سیگار می کشند که این افراد هزینه سنگینی را به بودجه سرانه درمان کشور تحمیل می کنند، که در حال حاضر افزایش مالیات محصولات دخانی تنها راهکار کاهش مصرف سیگار در بین افراد جامعه است.»
«مسجدی» در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما درباره اینکه تولید کنندگان سیگارهای داخلی معتقدند افزایش مالیات سیگار باعث رونق قاچاق سیگار به کشور می شود و شرکت های دخانی داخلی ورشکسته می شوند؟ می گوید:« باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و نظارت بیشتر از ورود دخانیات به صورت قاچاق جلوگیری به عمل آورد، از سوی دیگر با وجود افزایش دو برابری کارخانجات تولید سیگار در چند سال گذشته متأسفانه وزارت صمت مجوز تولید ۴۵ برند دیگر را صادر کرده است و این در حالی است حداکثر سود تولید دخانیات به جیب سرمایه‌داران خارجی و مخصوصاً آمریکا می رود چرا که مواد اولیه سیگار از شرکت های امریکایی وارد کشور می شود.»
او به آمار مصرف قلیان در کشور نیز اشاره می کند، می افزاید:« مصرف توتون در کشور از ۲ هزار تن به ده هزار تن رسیده است و رسانه ها باید اطلاع‌رسانی کنند چون ما در آینده با بحران قلیان مواجه خواهیم شد.»
- افزایش مالیات کمکی به کاهش مصرف سیگار نمی کند
اما «سلمان خدادادی» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی جز آن دسته افرادی است که مخالف افزایش مالیات محصولات دخانی است، او در این باره می گوید:« موضوع مالیات بر دخانیات مدتی است که در مجلس مورد بررسی قرار گرفته است. عده ای معتقدند افزایش مالیات بر دخانیات باعث کاهش مصرف دخانیات می‌شود؛ اما سال گذشته با افزایش مالیات بر دخانیات نه تنها در مصرف دخانیات کاهش نداشتیم بلکه در میزان مصرف آن و همچنین در واردات و صادرات آن نسبت به سال‌های گذشته شاهد رشد هستیم.»
این نماینده مجلس می افزاید:« در حوزه افزایش مالیات بر دخانیات همه موارد را باید در نظر گرفت و فرصتی ایجاد کرد برای تولیدات داخلی و بالا بردن کیفیت آن. در این بین افزایش عوارض مالیات برای تولیدات خارجی و واردات آن مورد توجه قرار گرفته تا مصرف کنندگان به سمت مصرف داخلی با مالیات کمتر سوق یابند تا عاملی در جهت کاهش مصرف محصولات دخانی وارداتی باشد.»
آن طور که «خدادادی» می گوید:« بیکار نشدن کارگران داخلی و سوق دادن مصرف کنندگان به سمت تولیدات داخلی دو پیامد افزایش مالیات بر دخانیات خارجی بود که هنوز با نتیجه دلخواه فاصله داریم.در حوزه کاهش مصرف دخانیات نمی‌توانیم با افزایش مالیات به هدف مورد نظر برسیم»
وی به فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف مواد دخانی در جامعه اشاره می کند ، می افزاید:« در حوزه کاهش مصرف دخانیات نمی‌توانیم با افزایش مالیات به هدف مورد نظر برسیم در این زمینه نیاز به فرهنگ سازی و تبلیغات در راستای کاهش مصرف دخانیات هستیم، سالانه چندین هزار تن قربانی مصرف دخانیات می‌شوند.»
او می گوید:« طبق بند سه ماده ۲۸ لایحه مالیات برارزش افزوده میزان مالیات محصولات دخانی را مبتنی بر نوع فرآورده و تولید، برای توتون خام و وارداتی ۱۰ درصد، توتون فرآوری شده وارداتی ۳۵ درصد، سیگار، توتون پیپ و تنباکوی وارداتی ۶۵ درصد، سیگار، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخلی ۲۵ درصد، سیگار، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخلی با نشان بین‌المللی ۴۰ درصد تعیین شدده است که سهم دولت از این مالیات به نسبت ۴۰، ۴۰، ۲۰ به ترتیب بین سه وزارتخانه بهداشت، ورزش و جوانان و آموزش و پرورش تقسیم می‌شود؛ کل سهم دولت از محل مالیات بر دخانیات باید در جهت کنترل، پیشگیری و کاهش مصرف دخانیات و درمان بیماری‌های ناشی از آن و آموزش و توسعه ورزش همگانی هزینه شود.»
- بدون پشتوانه کارشناسی صحبت نشود
در این رابطه «محمدرضا تاجدار»، رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی نیز می گوید:«آمار و ارقام تولید و واردات سال ۱۳۹۷ که از سوی مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات منتشر شده، نشان می‌دهد میزان تولید سیگار در سال ۱۳۹۷ حدود چهار میلیون و ۸۰۰ هزار کارتن بوده؛ ضمن آنکه وارداتی نیز در این حوزه صورت نگرفته است.
وی می افزاید:« اگر قیمت پایه سیگار را به صورت میانگین در هر کارتن، بدون عوارض و مالیات پرداختی، دو میلیون تومان در نظر بگیریم، در سال گذشته کل ارزش قانونی سیگار تولیدی ۹٫۶۰۰ میلیارد تومان بوده که با احتساب عوارض و مالیات پرداختی ارزش کل گردش عمده‌فروشی سیگار، ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی، در صورت موافقت با افزایش مجدد ۱۰ درصدی مالیات بر سیگار، ارزش این ۱۰ درصد در حدود ۹۶۰ میلیارد تومان خواهد بود.»
انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی ادامه می دهد:« معاون وزیر بهداشت ارزش این ۱۰ درصد را ۲۰ هزار میلیارد تومان یعنی ۷۰۰۰ میلیارد تومان بیشتر از کل گردش ریالی سالانه صنعت سیگار اعلام کرده است، ارائه برخی آمار و ارقام این چنینی از سوی وزارت بهداشت و دیگر سازمان‌های مبارزه با مصرف دخانیات "غیرواقعی"، "بدون پشتوانه کارشناسی" و "نوعی عوام‌فریبی" است.»
- آمار های دخانی
بیش از 4 هزار نوع ماده سمی درسیگار و 7200 مواد سمی در قلیان وجود دارد، سالانه در کشور 50 میلیارد نخ سیگار دود می‌شود و در دنیا حدود 6 میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد که با توجه به آمار این رقم در کشور ما به 50 هزار نفر میرسد. نکته جالب توجه اینجاست که 10 درصد از این مرگ و میرها مربوط به افرادی است که در معرض دود سیگار قرار دارند یعنی 6 هزار نفر در سال قربانی سیگار کشیدن سایر افراد خواهند شد که از این آمار نیز 20 درصد سهم کودکان زیر 14 سال است.
همچنین در آمارها آمده است که 40 درصد دختران دانشجو تجربه مصرف قلیان دارند، در آمار دیگر آماده است که 86 درصد از افرادی که امروزه به دام اعتیاد گرفتار شده‌اند در سن 13 یا 14 سالگی در معرض استفاده از قلیان قرار داشته‌اند.
50سال پیش در کشور آمریکا 54 درصد در مردان و 24 درصد در زنان گزارش شده بود که با قوانین پیشگیری این رقم در حال حاضر به نصف کاهش یافته است.
65 درصد مراکز فروش دخانیات کشور مجوز فعالیت ندارند به طوری که حدود 200 هزار دکه و مغازه در سطح کشور در حال عرضه دخانیات هستند که 65 درصد آنها مجوز فروش ندارند. زمان تهیه سیگار در کشور ما دو دقیقه در نظر گرفته می‌شود در حالی که در کشور آمریکا فرد باید 40 دقیقه را صرف پیدا کردن سیگار کند.
دخانیات چهارمین صنعت سودآور دنیا است، در حال حاضر آمار میزان قاچاق دخانیات به کشور به 1200 تریلی در سال میرسد که لازم است اقدامات جدی‌تری در این زمینه صورت گیرد.
- لزوم افزایش مالیات
در کشور ما 2 میلیون معتاد به مواد مخدر وجود دارد که این افراد جرقه مصرف مواد مخدر شان را از سیگار آغاز کردند، بنابراین صنعت دخانی کاربردی برای پیشرفت اقتصاد، عمران، آبادانی، اشتغال زایی و.... ندارد و دود آن به چشم جامعه و حاکمیت خواهد رفت، چرا که اگر این صنعت کارهای مناسبی برای کشور به ارمغان می آورد شک نکنیم که در لیست تحریم ها قرار می گرفت، اما در حال حاضر این صنعت هیچ گاه در لیست تحریم ها قرار نگرفته و کشورهای سلطه گر تمایل دارند افراد دیگر جامعه را به دخانیات گرفتار کنند.
همچنین هر اقدامی نیاز به تجربیات دارد، افزایش مالیات بر محصولات دخانی از سوی برخی از کشورها به اجرا در آمده است و این کشورها تنواسته اند نتایج خوبی را به دست بیاورند، به طور نمونه نیم قرن بیش 50 درصد جمعیت کشور آمریکا سیگار می کشیدند که با افزایش مالیات این میزان جمعیت این روزها به 20 درصد جمعیت امریکا رسیده است، از سوی دیگر بسیاری از کشورهای دنیا مالیات بسیار سنگینی بر کالاهای دخانی گذاشته اند در کشور ترکیه 84 درصد قیمت خرده‌فروشی، مالیات در نظر گرفته شده است که این رقم در کشور اردن 82 درصد، پاکستان 76 درصد و در کشور ما کمتر از 20 درصد است.
دست اندرکاران وزارت بهداشت و افرادی که دل سوز سلامت تک تک افراد جامعه هستند انتظار داشتند تا هرچه زودتر دولتمردان افزایش مالیات را به مرحله اجرا در آورند تا نتیجه آن بر سلامت مردم صورت بگیرد.
