در اين ميان شركت ملي نفت ايران به عنوان دومين شركت بزرگ جهان در حوزه بالادستي نفت و گاز، عليرغم محدوديت‌هاي ناشي از تامين به موقع منابع مالي و همچنين موانع پيش روي فعالان عرصه بين‌المللي انرژي در اكتشاف، توسعه، بهره‌برداري و بازرگاني، توانسته است با تكيه بر توان داخلي به اهداف تعيين شده در برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور دست يابد؛ به گونه‌اي كه هم‌اكنون علاوه بر تامين بخش اعظم تقاضاي انرژي كشور، بالغ بر 40 درصد بودجه ساليانه نيز از محل فروش منابع هيدروكربوري تامين مي‌شود.
رسالت شركت ملي نفت ايران در تامين منابع مالي و درآمدي كشور به همراه نقش تعيين كننده آن در ديپلماسي خارجي باعث شده است تا روند اكتشاف، توليد و توسعه ميدان‌هاي نفتي و گازي در اين شركت با شتاب بيشتري پيگيري شود؛ به طوري كه در چهل سال اخير توفيقات قابل توجهي در زنجيره صنايع بالادستي نفت و گاز حاصل شده است؛ توفيقاتي كه از گام‌هاي بلند در مسير استقلال و خودكفايي صنعت نفت و گاز كشورمان حكايت دارد:
- كشف 65 ميدان نفتي و گازي پس از انقلاب
قدمت اكتشاف ذخاير نفت و گاز در فلات قاره ايران به بيش از يك قرن پيش برمي‌گردد. در دهه دوم بعد از پيروزي انقلاب اسلامي‌و پس از اتمام جنگ تحميلي، آهنگ فعاليت‌هاي اكتشافي در كشور به تدريج سرعت گرفت و امكانات بيشتري به آن تخصيص داده شد. كشف ميدان گازي پارس جنوبي كه يكي از بزرگترين منابع گازي جهان به شمار مي‌رود به همراه كشف ميدان‌هاي عظيم نفتي آزادگان و يادآوران، از مهم‌ترين دستاوردهاي فعاليت‌هاي اكتشافي در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي‌است.
از اين رهگذر در مجموع 65 ميدان نفتي و گازي كشور پس از انقلاب اسلامي‌كشف شده است؛ اين در حالي است كه سياست اصلي وزارت و شركت ملي نفت ايران از ابتدا بر مبناي اولويت اكتشاف نفت و گاز در نواحي مرزي و مشترك با كشورهاي همسايه بوده است؛ بطوريكه عمده فعاليت‌هاي مزبور ازجمله حفاري و لرزه نگاري در سال‌هاي اخير در آن مناطق صورت گرفته است.
همزمان با انجام اكتشافات جديد، ميزان ذخاير درجا و قابل استحصال هيدروكربورهاي كشور نيز افزايش چشمگيري يافت؛ به طوري كه هم اكنون ميزان ذخاير قابل استحصال هيدروكربور مايع كشورمان بالغ بر 160.12 ميليارد بشكه و همچنين ذخاير قابل استحصال گاز طبيعي به ميزان 33.33 تريليون متر مكعب تخمين زده مي‌شود و از همين روي، كشورمان يكي از بزرگترين كشورهاي تامين‌كننده انرژي در جهان به شمار مي‌رود.
- توسعه همه جانبه ميدان‌هاي نفت و گاز بعد از انقلاب
همزمان با گسترش فعاليت‌هاي اكتشافي و افزايش ذخاير نفت و گاز كشور در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي، تلاشي چشمگير در توسعه ميادين نفت و گاز، با اولويت توسعه ميادين مشترك با كشورهاي همسايه، از طريق عقد قراردادهاي بيع متقابل و فاينانس و همچنين از محل منابع داخلي شركت ملي نفت ايران به عمل آمد. با انجام پروژه‌هاي نگهداشت توان توليد، اجراي طرح‌هاي توسعه ميادين نفتي، احداث كارخانجات نمك‌زدايي و نيز انجام طرح‌هاي توليد صيانتي از مخازن شامل برنامه‌هاي تزريق گاز و آب به ميادين نفتي، علاوه بر جبران افت طبيعي توليد مخازن، تلاش مضاعفي نيز در زمينه توليد نفت خام انجام گرفت. توسعه ميادين گازي نيز در جهت افزايش جايگزيني گاز طبيعي با سوخت‌هاي مايع و همچنين تزريق گاز در ميادين نفتي به منظور افزايش بازيافت نهايي، از ديگر اولويت‌ها و دستاوردهاي عمده وزارت نفت در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي‌بوده است. با توجه به اهميت بهره برداري از ميادين مشترك نفتي، شركت ملي نفت ايران بهره برداري از اين ميادين را در اولويت قرار داده است و با طراحي و اجراي پروژه‌هاي مرتبط توانسته است ميانگين بهره برداري از ميادين مذكور را به حد قابل توجهي ارتقا دهد. اين در حالي است كه در پايان سال گذشته، 16 ميدان مشترك نفتي فعال بوده‌اند كه 9 مورد از آنها (شامل ميادين آزادگان جنوبي، آزادگان شمالي، يادآوران، ياران شمالي و ياران جنوبي در شركت نفت و گاز اروندان، ميادين آبان و آذر در شركت نفت مناطق مركزي ايران، ميدان هنگام و لايه نفتي پارس جنوبي در شركت نفت فلات قاره ايران) طي سال‌هاي 1388 تا 1396 به بهره برداري رسيده‌اند و 68.14 درصد از كل توليد ميادين مشترك در سال 1396 ( معادل 324 هزار و 900بشكه در روز) از اين 9 ميدان استحصال شده است.
- افزايش 8 برابري توليد گاز غني
ارزيابي توليد بلندمدت گاز طبيعي نشان مي‌دهد كه متوسط توليد روزانه اين حامل ارزشمند انرژي در سال 1357 بالغ بر 110 ميليون مترمكعب در روز بوده است كه اين رقم در سال 1396 به 844.9 ميليون متر مكعب افزايش يافته است و از افزايشي هشت برابري حكايت مي‌كند. توليد گاز طبيعي همچنين در مقايسه با سال 1383 بطور متوسط ساليانه 5.8 درصد افزايش داشته كه مي‌توان علل اين افزايش را در تكميل و راه‌اندازي فازهاي مختلف پارس جنوبي، ميادين هما، شانول و وراوي، تنگ بيجار، افزايش بهره‌دهي ميدان تابناك و افزايش توليد گاز همراه نفت‌خام جستجو كرد.
اين مقدار گاز غني توليد شده در جهت توزيع براي تزريق به ميادين نفتي، فرآورش در پالايشگاه‌هاي گازي، مصارف عملياتي و يا خانگي، فرآورش در كارخانجات گاز و گاز مايع ارسال مي‌شود كه از اين مقدار گاز غني ارسالي به پالايشگاه‌ها و كارخانجات گاز و گاز مايع، سهم تحويلي به شبكه سراسري و مصرف نهايي رو به افزايش است.
افزايش توليد گاز غني به طور كل نشان‌دهنده توسعه گسترده ميادين گازي كشور در سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي‌است. شكي نيست با اهميت رو‌به رشد گاز طبيعي در تامين انرژي جهان، توليد هر چه بيشتر گاز طبيعي موجب ايجاد مزيت استراتژيك در ديپلماسي خارجي كشورمان خواهد شد.
- جهش 20 برابري توليد ميعانات گازي
كارنامه شركت ملي نفت ايران در حوزه توليد نفتا، مايعات و ميعانات گازي در سال 1357 به طور متوسط بالغ بر 31.3 هزار بشكه در روز بوده است كه متوسط توليد روزانه اين محصولات در سال 1396 به رقم 779.5 هزار بشكه رسيده است. در حال حاضر كل مايعات‌گازي و نفتا در شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب و ميعانات گازي در شركت‌هاي پارس جنوبي و مناطق مركزي ايران توليد مي‌شود. همچنين مقايسه توليد نفتا، مايعات و ميعانات‌گازي از سال 1383 تا سال 1396 بطور متوسط 7.3 درصد رشد ساليانه داشته است؛ به طوري كه متوسط توليد طي اين فاصله از 312.4 به 776.7 هزار بشكه در روز رسيده است. علت اصلي اين افزايش چشمگير توليد، برنامه‌ريزي دقيق و آغاز بهره‌برداري از فازهاي مختلف پارس جنوبي، ميدان‌هاي هما، شانول و وراوي و افزايش بهره‌برداري از ميدان تابناك است.
- صيانت از ميادين نفتي با افزايش 30 برابري تزريق گاز
به منظور برداشت صيانتي از مخازن نفتي كشور و افزايش ضريب بازيافت آنها، عمليات تزريق گاز به آنها ضرورتي اجتناب ناپذير است. بر همين مبنا، ميزان تزريق گاز به ميادين نفتي در سال 1396 نسبت به سال 1357 بيش از 30 برابر افزايش يافته است؛ بطوريكه هم اكنون در 9 ميدان از ميادين نفتي خشكي (ميادين بي‌بي‌حكيمه، پارسي، آغاجاري، كوپال، گچساران، مارون، كرنج، نرگسي و هفتگل) تزريق گاز صورت گرفته و همچنين بازگرداني گاز در ميدان پازنان و تزريق امتزاجي گاز در ميدان دارخوين در حال انجام است.