هزينههاي خوراک بالغ بر ۴۰ درصد افزايش يافته است
گروه اقتصاد کلان- پيام عابدي: رشد تورم به دنبال افزايش تحريمها و سياستهاي اقتصادي تورم زاي دولت گذشته موجب افزايش سطح قيمت اقلام مصرفي سبد خانوارها شده است و تاکنون نيز که بخش اصلي تحريمها برداشته شده است، شاهد کاهش قيمت اقلام مصرفي نبودهايم.
با بررسي سرانه مصرف گوشت قرمز به راحتي ميتوان دريافت، که سهم اين کالاي مهم و حياتي در سبد مصرفي خانوارها کاهش چشمگيري داشته است؛ به گونهاي که بسياري از حداقل بگيران و زير حداقل بگيران ديگر قادر به خريد گوشت قرمز نيستند و اگر هم هرازچندگاهي به صورت گرميو نه، کيلويي و شقهاي از آن خريداري ميکنند، سعي ميکنند که به خاطر حفظ آبرويشان صحبتي از آن نکنند.
تصويري که چندي پيش از يک مغازه قصابي در شبکه اجتماعي منتشر شده بود را هيچگاه فراموش نميکنيم. مغازه دار پشت شيشه يک تکه کاغذ چسابنده بود که روي آن نوشته شده بود: آشغال گوشت موجود است.
البته کاربران در فضاي مجازي به تدريج بازنشر اين تصوير را به دست فراموشي سپردند؛ اما اين تصوير در ذهن همه حک، و به يک مسئله اجتماعي براي افکار عموميتبديل شد.
اما خارج از فضاي شبکههاي اجتماعي، ميتوان با استناد بهامارها و روايتهاي که در اين خصوص در رسانههاي رسميوجود دارد، تصوير بهتري از کاهش مصرف گوشت قرمز در دست داشت.
آنطور که «سعيد سلطاني سروستاني»، مدير عامل اتحاديه سراسري دامداران ايران سال ۹۳ سرانه مصرف گوشت را براي هر نفر ۱۳ کيلوگرم اعلام کرده بود. اين در حالي است که در سال ۹۵ به گفته «علي اصغر ملکي»، رئيس اتحاديه فروشندگان گوشت گوسفندي سرانه مصرف گوشت قرمز براي هر نفر به ۹ کيلو گرم رسيده است. به طور کلي سرانه استاندارد مصرف گوشت قرمز بايد چيزي در حدود ۱۳ کيوگرم باشد و بيشتر از اين ميزان براي بدن ضررهاي جبران ناپذيري دارد؛ اما اينکه بگوييم علت شيوع امراضي مثل سرطان به علت افزايش مصرف گوشت قرمز است نوعي فرافکني است تا کوتاهي در انجام وظيفه در قبال سلامت مردم را به گونهاي توجيه کرده باشيم. طبق گزارش سازمان خواربار جهاني (فائو) که به بهبود سطح تغذيه مردم جهان ميپردازد، در حال حاضر کشورهاي توسعهيافته مصرفکننده ۴۰ درصد ازگوشت توليدي در جهان هستند. گزارش فائو از مصرف گوشت قرمز در سطح جهان نشان ميدهد که کشور دوک نشين لوکزامبورگ با مصرف ۱۳۶ کيلوگرم گوشت قرمز در رتبه نخست و کشور هند با مصرف ۳ کيلوگرم در رتبه ۱۷۷ و آخر اين رتبهبندي قرار دارد. گشتي در بازار نشان ميدهد که قيمتها آنقدر بالا هست که هر کسي نتواند گوشت بخرد يا گوشت با کيفيت بخرد. هم اکنون فيمت گوشت چرخ کرده بيش از ۳۰ هزار تومان است. البته با قيمت کمتر هم پيدا ميشود، اما با اطمينان ميتوان گفت که گوشت واقعي نيست. حال که تصوير روشن تري از پايينتر رفتن قدرت خريد مردم در خصوص اقلام اصلي سبد مصرفي مثل گوشت قرمز داريم. به صورت کلي تر ميتوانيم بپرسيم که چرا دولت با وجود پرداخت يارانه نقدي به مردم در بيش از ۶ سالي که از آن ميگذرد نتوانسته است کوچک شدن سبد مصرفي خانوارها جلوگيري کند؟ آيا سياستهاي دولت گذشته و دولت فعلي در زمينه پرداخت يارانه نقدي خود عامل کوچک شدن سبد مصرفي خانوارها نبوده است؟ آيا پيامدهاي بعدي پرداخت نقدي، يعني گسترش نقدينگي، منجر به افزايش سطح عموميقيمتها نشده است؟
بحران حاد تقاضاي موثر در سبد مصرفي
سال گذشته در نشست «عدالت اجتماعي» که در دانشکده علامه برگزار شده بود. «فرشاد مومني»، اقتصاددان با اشاره با افزايش هزينههاي زندگي مردم بر اثر اجراي قانون هدفمندي يارانهها گفته بود: زماني که به سبد مصرفي ايرانيها از سال۸۳ تاکنون نگاه ميکنيم بحران حاد تقاضاي موثر را مشاهده ميکنيم، بحراني که سبب شده هزينه درمان، آموزش و تغذيه خانوارها افزايش پيدا کند. اين استاد دانشگاه افزود: يکي از راههاي نجات کشور اين است که دولت به سمت سياست و راهبرد توسعه عادلانه پيش رود و وظيفه ديگر ما کمک به دولت براي رسيدن به بلوغ فکري است تا به صورت دقيقتر کانونهاي مشکلات را شناسايي و در جهت رفع آن تلاش کند. مومني در جاي ديگري، يک سال پس اجراي هدفمندي يازانهها گفته بود: به گواه گزارشهاي رسميمرکز آمار، در سبد شاخص هزينه مصرف کنندهها، هزينههاي مربوط به خورد و خوراک از سال ۸۹ تا ۹۰ بالغ بر ۴۰ درصد افزايش يافته است. اين در شرايطي بود که در همان زمان، حدود ۷۰ درصد کارکنان دولت و ۸۵ درصد کارگران مشمول بيمه تامين اجتماعي کساني هستند که دريافتيهايشان حول وحوش حداقل دستمزد بود و مواد غذايي هم بيشترين سهم را در سبد مصرفي آنها داشت.
*کاهش فقر درآمدي و فقر قابليتي
عدم وجود بعضي اقلام در سبد مصرفي خانوارها را ميتوان از منظري ديگري نيز نگاه کرد. «وحيد محمودي»، اقتصاددان در گفتوگو با سايت فودنا، کاهش فقر درآمدي و فقر قابليتي را راهکار اساسي اين مسئله ميداند.
محمودي اعتقاد دارد که با تمرکز بر رفع فقر و محروميت قابليتي از طريق توانمندسازي، افزايش دانش تغذيهاي و مديريت مناسب اقتصاد خانواده تا حدود زيادي ميتوان سوءتغذيه را کاهش داد. اين اقتصاددان براي نمونه، گوشت را مثال ميزند و ميافزايد: ممکن است خانوادهاي حتي ماهي يکبار هم امکان خريداري گوشت را نداشته باشد. حال آنکه اگر از سرپرست خانوار بخواهيد با جايگزيني سويا به جاي گوشت در سبد خانواده، مواد مغذي مورد نياز را تامين کند ممکن است حتي اسم سويا را هم نشنيده باشد. بنابراين اگرچه ممکن است با افزايش آگاهي، افراد از زيرخط فقر خارج نشوند اما سوءتغذيه را با آموزش و تخصيص بهتر منابع ميتوان کاهش داد.
*گوشت سفيد مکمل گوشت قرمز
در خصوص ساير اقلام سبد مصرفي نيز ميتوان به همين شکل ورود کرد و هر کدام را از زواي متفاوتي بررسي کرد. اما بايد با جديت بيشتري به افزايش هزينههاي اقلام خوراکي پرداخت. در غياب گوشت قرمز، مردم تمايل بيشتر به مصرف گوشت سفيد دارند و آن را جايگزيني آبرومندانه در سفرههاي خود ميدانند اما واقعيت اين است که مصرف گوشت سفيد بايد در کنار گوشت قرمز و مکمل آن باشد و متخصصين تغذيه به هيچ وجه حذف گوشت قرمز را توصيه نميکنند.