اميرعابدي در گفت وگو با تجارت تاکید کرد:
اين روزها نگراني که در بخش خصوصي وجود دارد اين است که بعد از لغو تحريمها و حضور سرمايه گذاران خارجي در کشور، اين شرکتهاي خارجي با حمايت همه جانبه دولت با شرکتهاي شبه دولتي شريک شوند و بخش خصوصي از گردونه دور بماند، به طورحتم اين عملکرد باتوجه به رکود حاکم بر اقتصاد خطر جدي و جبران ناپذيري براي کشور محسوب ميشود.
اميرعابدي در گفتوگو با تجارت، بر اين باور است که نگراني بخش خصوصي در پساتحريم اين خواهد بود که رفت و آمد و مذاکرات هياتهاي خارجي به گونهاي صورت گيرد که گروهي به نام خصولتيها و شبه دولتيها قرادادها و توافقات را انجام دهند و بخش خصوصي نتواند نقش اصلي خود را در حوزه اقتصاد مقاومتي به خوبي ايفا کند. اين کارشناس اقتصادي، ميگويد: متاسفانه بخش خصوصي هميشه نگران بروکراسي اداري و نبود شفافيت در بخشهاي دولتي بوده و اين امر هنوز از اذهان بخش خصوصي زدوده نشده است. وي تاکيد ميکند: اگر دست بخش خصوصي در دعوت از هياتهاي خارجي باز شود به طوري که اتاق بازرگاني ايران خود اقدام به دعوت از اين شرکتهاي بين المللي کند بدون شک منافع اقتصادي کشور تامين خواهد شد.
با او که اکنون عضو هيئت نمايندگان و نائب رئيس کميسيون توسعه صادرات اتاق ايران، درباره اين موضوع و موضوعات ديگر مثل نقش دولت در پساتحريم به گفتوگو نشستيم که ماحصل آن بدين شرح است.
آقاي عابدي آيا ممکن است که سرمايه گذاران خارجي با شرکتهاي شبه دولتي در پساتحريم شريک شوند و بخش خصوصي از اين فرصت اقتصادي دور بماند؟
اقداماتي که درحوزه اقتصادي براي دوران پساتحريم صورت ميگيرد مبتني بر آمد و شد هياتهاي خارجي و آزادسازي بخشي از منابع ارزي بلوکه شده کشور در بازارهاي بين المللي بسيار مناسب است، معتقدم که قطعا اتاقهاي بازرگاني به ويژه پارلمان بخش خصوصي اتاق ايران به عنوان فرمانده واحد در کنار بخش دولتي و وزارت امورخارجه است و بايد سياستهاي پذيرش، همايش و جلسات سرمايه گذاران خارجي با اتاق ايران هماهنگتر شود تا اتاق بازرگاني بتواند بخش وسيعي از فعالان اقتصادي را در اين حوزه داشته باشد.
نگراني بخش خصوصي در پساتحريم اين خواهد بود که رفت و آمد و مذاکرات هياتهاي خارجي به گونهاي صورت گيرد که گروهي به نام خصولتيها و شبه دولتيها قرادادها و توافقات را انجام دهند و بخش خصوصي نتواند نقش اصلي خود را در حوزه اقتصاد مقاومتي به خوبي ايفا کند. قطعا ميدانيم حضور اين شرکتها در کنار بخش خصوصي يا در واقع پذيرش برخي از اين شرکتها از طريق بخش خصوصي ميتواند با شناسايي دقيق اولويتهاي اقتصادي، واحدها و شرکتهاي توليدي نياز به منافع اقتصادي دو طرف يعني هم طرف خارجي و هم طرف داخلي را به خوبي تامين کند.
اعتقاد دارم شرکتهاي مشترکي با بخش خصوصي ميتواند با محوريت صادرات به بازارهاي منطقه شکل گيرد که اين امر بسيار سودآور خواهد بود. بنابراين بايد ستادي با اولويتهاي مشخصي که اتاق ايران ميتواند نمايندگي کند، تشکيل شود.
آقاي عابدي به نظر شما دولت بايد چه رفتاري داشته باشد که بخش خصوصي جايگاه اصلي خود را در تعامل با سرمايه گذاران خارجي در دروان پساتحريم بيابد؟
تا بهامروز بخش خصوصي نگران اين امر بوده است که در اقتصاد دولتي و بروکراسي اداري، تغييرات مديريتي و نبود راهبرد در سياستهاي اقتصادي و تجاري، هميشه لطمه جدي و شديدي بر پيکر اقتصاد و بازرگاني و تجارت کشور وارد کرده است، لذا اتاق بازرگاني اين درخواست را دارد که فضاي اقتصادي کشور روشن و آمادهتر شود تا بتواند منافع ملي را دربرداشته باشد.
به طورحتم برخي از اين شرکتها بازار منطقه را به خوبي ميشناسند و نزديکي اين بازارها به کشور ميتواند براي اين شرکتهاي خارجي مزيت تلقي شود.
بدون شک نشست مشترک با شرکتهاي خارجي از سوي اتاق بازرگاني صورت گيرد.
اگر دست بخش خصوصي در اين دعوتها باز شود به طوري که اتاق بازرگاني خود اقدام به دعوت از شرکتهاي خارجي کند بدون شک منافع اقتصادي کشور را در برخواهد داشت.
متاسفانه بخش خصوصي هميشه نگران بروکراسي ادراي و نبود شفافيت در بخشهاي دولتي بوده و اين امر هنوز از اذهان بخش خصوصي زدوده نشده است. لذا از دولت که با رويکرد بسيار مناسب در تعامل با بازارهاي بين المللي است انتظار داريم که بعد از تصميمات شجاعانه سياسي پيامدهاي تصميمات اقتصادي خوبي براي کشور داشته باشد.
درحال حاضر شرکتهاي خارجي تاکيد بر سرمايه گذاري در بازارهاي انرژي، معدن و خودرو ايران را دارند، لذا بايد فضا به گونهاي باشد که فرصتهاي بسيار خوبي در حوزه اقتصادي در بخشهاي مختلف داشته باشيم.
همچنين بايد درحوزههاي صنايع کوچک و متوسط يعني بخش پوشاک و ساختمان سرمايه گذاري مشترک با شرکتهاي کوچک و متوسط خارجي صورت گيرد، که اين امر قابل اتکا نخواهد بود به جز اينکه رويکرد دولت و بخشهاي حاکميتي به اين امر يک نگاه مثبت باشد.
فرصتهاي تجاري و اقتصادي بسيار مناسبي در بازارهاي منطقه وجود دارد که اين ممکن خواهد شد مشروط به اينکه شرکتهاي خارجي بتوانند سرمايه گذاري مشترک با بخشهاي خصوصي داشته باشند. بنابراين بايد نقش اتاق ايران پررنگتر در اين امر ديده شود. نقش اتاق بازرگاني ايران درآمد و شد هياتهاي خارجي بايد قدرتمند، فراگير، مشخص و شفاف باشد تا بتواند از اين فرصت به دست آمده براي اقتصاد و بازرگاني کشور به نحو احسن استفاده شود.
موضوعي که الان بسيار اهميت دارد حضور ايران در بازارهاي بين المللي با کالاهايي که توان رقابت با کالاهاي جهاني را داشته باشد، اين موضوع را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
ايران بايد پس از تحريمها رويکرد متفاوتي در موضوعات مختلف در پيش بگيرد. مثلا اگر خريد تضميني کالا و قيمت خريد مواد اوليه کالا را بالا ببريم و اصرار هم داشته باشيم که بالا برود و تناسب و نسبيتي با قيمتهاي جهاني نداشته باشد، عملا کالاهايي که از اين مواد اوليه مثل گندم، چقندر، شير و... تهيه ميشود در بازارهاي بين المللي غير رقابتي خواهند بود.
من فکر ميکنم که اين موضوعات و مشکلات بايد از سوي دولت رفع شود و واردات برخي محصولات به حد اقل رسيده و ماشين آلات، قطعات و ابزارهاي توليد و همچنين مواد اوليه ارزانتر به دست توليد کننده برسد تا هم در داخل و هم در بازارهاي بين المللي حرفي براي گفتن داشته باشيم.
فکر ميکنم در دوران پس از تحريم حتما بايد از موقعيتها و فرصتها براي جذب سرمايه گذاري خارجي و شريک تجاري استفاده کنيم و با شرکتهاي معتبر بين المللي براي رفتن به طرف سمت صادرات گام برداريم.
آخرين تغييرات ايجاد شده در پرداخت وام ازدواج از اين حکايت دارد که در سال گذشته از حدود يک ميليون تسهيلات پرداختي به زوجين بالغ بر ۸۸۰ هزار فقره وامهاي۱۰ ميليون توماني بوده است که از مرداد تا پايان سال پرداخت شد.
به گزارش ايسنا، از سال ۱۳۸۸ که به منظور متمرکز کردن اعطاي تسهيلات قرضالحسنه ازدواج پايگاه اينترنتي ثبت نام اين تسهيلات راهاندازي شد، تاکنون حدود ۳۱ بانک و موسسه اعتباري به اين پايگاه اضافه شده و در رابطه با پرداخت تسهيلات قرضالحسنه ازدواج اقدام ميکنند. واميکه در ابتدا و تا سال گذشته حدود سه ميليون تومان براي هر يک از زوجين بود، اما با مصوبه مجلس طبق تبصره (۲۹)قانون بودجه ۱۳۹۵ اين رقم از سه به ۱۰ميليون تومان افزايش يافت.
بر اين اساس با ابلاغ بخشنامه بانک مرکزي از ابتداي مردادماه سال قبل بانکها موظف شدند تا به تماميافراد در صف انتظار و همچنين متقاضيان جديد تسهيلات ۱۰ ميليون توماني پرداخت کنند. با توجه به اينکه حدود ۴۰۰ هزار نفر در صف انتظار قرار داشته و پيشبيني ۸۰۰ هزار نفري تا پايان سال وجود داشت در نهايت بانکها مکلف شدند تا در هر ماه حدود ۱۵۰ هزار فقره تسهيلات ازدواج پرداخت کنند.
اين در حالي است که آخرين گزارشها نشان ميدهد تا پايان سال قبل بالغ بر يک ميليون نفر تسهيلات قرضالحسنه ازدواج پرداخت کردند که از اين تعداد به بيش از ۸۸۶ هزار نفر وام ۱۰ ميليون توماني تعلق گرفته است. در مجموع در سال گذشته شبکه بانکي بالغ بر ٩٨٠٠ ميليارد تومان بابت تسهيلات ازدواج پرداختي داشته است.
در عين حال که ۳۲ هزار نفر توانستهاند تسهيلات ۲۰ ميليوني دريافت کنند. اين افراد طبق ماده (۵۰)قانون جامع خدماترساني به ايثارگران مشمول تسهيلات قرضالحسنه به ميزان دو برابر تسهيلات افراد عادي هستند که طي سالهاي ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ حدود ۴۴ هزار و ۵۰۰ نفر به مبلغ ۷۰۰ ميليون تومان از اين تسهيلات بهرهمند شدهاند.
در مجموع از سال ۱۳۸۸ تا پايان سال ۱۳۹۱ حدود چهار ميليون و ۵۴۵ هزار نفر با مجموعه ۱۱ هزار و ۱۱۴ ميليارد تومان تسهيلات ازدواج دريافت کردند. همچنين از سال ۱۳۹۲ تا پايان ۱۳۹۵ بيش از چهار ميليون و ۱۲۲ هزار نفر تسهيلات دريافت کردند که رقميبيش از ۱۹ هزار ميليارد تومان را در برميگيرد. به طور کلي از ابتداي راهاندازي سامانه ازدواج در سال ۱۳۸۸ تا پايان سال قبل بيش از هشت ميليون و ۶۵۰ هزار نفر وام ازدواج دريافت کردند که مبلغي بالغ بر ۳۰ هزار ميليارد تومان براي آن از سوي بانکها پرداخت شده است.
همچنين تعداد افراد در صف انتظار در پايان سال گذشته نسبت به سال ١٣٩١ تا ٤٠ درصد کاهش يافته و به حدود ٤٨٠ هزار نفر رسيده است.
اما بايد توجه داشت که منابع قرضالحسنه بانکها تنها به وام ازدواج تعلق ندارند و طبق ضوابط بانک مرکزي بايد سيستم بانکي نسبت به اعطاي قرضالحسنه در ساير سرفصلها و موارد ضروري از جمله موارد مندرج در قوانين بودجه سنواتي مانند تسهيلات اشتغالزايي (کميتهامداد امام (ره)، سازمان بهزيستي، ستاد ديه)، مشاغل خانگي، حمام روستايي، وديعه مسکن، بيماري، تحصيل و... را نيز اقدام کنند. ولي با توجه به اينکه همواره تقاضا براي دريافت وام ازدواج بالا بوده و به ويژه از سال گذشته با افزايش چند برابري آن منابع بيشتري براي پاسخگويي به نياز متقاضيان لازم بود با در نظر داشتن اين موضوع که بانکها با مشکل تأمين منابع قرضالحسنه مواجه هستند، اولويت پرداخت به وامهاي ازدواج اختصاص يافت چرا که براي پرداخت وام متقاضيان در هر سال که حدود يک ميليون و ۲۰۰ هزار نفر براي آن قابل پيشبيني است مبلغي بالغ بر ۱۲ هزار ميليارد تومان منابع نياز دارد که در مقايسه با ميزان منابع قرضالحسنهاي که در بانکها وجود دارد بسيار فراتر بوده و آنها بايد براي تأمين بخش ديگر از ساير سرفصلهاي منابع خود از جمله قرضالحسنه جاري استفاده کنند.
با اين حال تازهترين آمار از اين حکايت دارد که از ابتداي سال ۱۳۹۰ تا پايان سال ۱۳۹۵ با توجه به تسهيلات قرضالحسنه دريافت شده از بانکها براي اشتغالزايي بيش از ۴۷۶ هزار فقره شغل ايجاد شده است که توانسته ۵۹۹ هزار خانوار را از تحت پوشش کميتهامداد خارج کند.
اين در شرايطي است که نگاهي به وضعيت پرداختي و مانده منابع قرضالحسنه پسانداز بانکها نشان ميدهد که بعد از کسر سپرده قانوني در پايان اسفندماه ۱۳۹۵ نسبت تسهيلات پرداختي قرضالحسنه به سپردههاي آن در اسفند ۱۳۹۵ حدود ٩٤.٦، اسفند ۱۳۹۴ حدود ٩٣.٤ و براي همين دوره در سال ۱۳۹۳ نزديک به ٩٧.٣ درصد است.
مانده کل سپردههاي قرض الحسنه پس انداز بعد از کسر سپرده قانوني در پايان اسفند سال قبل حدود ٤٩ هزار ميليارد تومان و مانده کل تسهيلات اعطايي حدود ٤٦ هزار ميليارد تومان بوده است.
بايد يادآور شد بانکها در حالي موظف شدند تا از منابع قرضالحسنه جاري خود براي اعطاي تسهيلات قرضالحسنه استفاده کنند که صاحبان منابع جاري آن را با قصد تسهيل پرداخت وجوه افتتاح کرده و بانکها از آن به عنوان منابع سيال استفاده ميکنند تا بتوانند هنگام مراجعه صاحبان حساب پاسخگوي آنها بوده و با ريسک نقدينگي براي بازپرداخت مواجه نباشند. بنابراين آنچه که در قانون بودجه مبني بر الزام براي پرداخت وام ازدواج از طريق قرضالحسنه جاري تکليف شد بر اساس آنچه که مديران بانکي بر آن تأکيد داشتند مطابق اصول بانکداري نبوده و آنها را با مشکل مواجه ميکند.
تماميفعاليتهاي موسسات مالي غير مجاز در دولت يازدهم متوقف شده به طوريکه سهم آنها از بازار پولي از 20 به 10درصد کاهش يافته است. يکي از اقدامات اساسي بانک مرکزي در چهار سال اخير ساماندهي موسسات غير مجاز و همچنين جلوگيري از توسعه نهادهاي پولي غير مجاز بوده است.
در طي سالهاي گذشته موسسات مالي غير مجاز بسياري ايجاد شدند که اين موسسات باعث به هم ريختگي بازارهاي پولي و بانکي شدند. بانک مرکزي با همکاري دولت و دستگاههاي اجرايي تلاش کردند تا اين موسسات و تعاونيها را سامان دهي کنند به طوريکه در حال حاضر سهم اين موسسات از بازار پولي از 20 به 10 درصد کاهش پيدا کرده است. بر اين اساس سال گذشته بانک مرکزي موسسه کاسپين را تاسيس کرد و هشت موسسه مالي را در زير مجموعه اين موسسه آورد تا با اين کار به سامان دهي اين موسسات بپردازد. در همين راستا روز گذشته بانک مرکزي اعلام کرد که تعيين و تکليف سپرده گذاران تعاونيهاي اين مجموعه آغاز شده است.
در دولت گذشته به دليل مديريت ناکارآمد وعدم توجه کافي به موسسات مالي غير مجاز در طي مدت کوتاهي شاهد افزايش رشد قارچ گونه اين موسسات بودهايم و هيچگونه تلاشي براي جلوگيري از فعاليتهاي اين موسسات انجام نگرفت و دولت يازدهم ميراث دار اين موسسات نابسامان شد که پايه گذاري آن در دولت نهم و دهم بنا شد. يکي از اولويتهاي دولت يازدهم و بانک مرکزي از ابتدا ساماندهي اين موسساتي بود که به دور از ضوابط و استانداردهاي بازار پولي و مالي شکل گرفته بودند و باعث برهم زدن نظم اين موسسات شده بودند. تاسيس و گسترش موسسات غير مجازي که تحت عنوان صندوقهاي قرض الحسنه و تعاونيهايي که عمده آنها در فاصله زماني بين 1388 تا 1390 شکل گرفتند و اين موسسات با ايجاد شعب متعدد فعاليت خودشان را آغاز کردند.
آخرين وضعيت موسسات غير مجاز
بر اساس گزارشهاي بانک مرکزي، تا پيش از روي کار آمدن دولت يازدهم، 11 موسسه اعتباري غيرمجاز با بيش از 2987 شعبه فعاليت ميکردند که در دولت يازدهم بيش از يک هزار شعبه از موسسات بدون مجوز ساماندهي و از فعاليت تعاونيهاي غيرمجاز از جمله تعاونيهاي اعتبار ثامن الحجج و ميزان با بيش از يک هزار و 100 شعبه غيرمجاز جلوگيري و گسترش شعب موسسات اعتباري غيرمجاز به طور کامل متوقف شده است. به گفته رئيس کل بانک مرکزي تماميفعاليتهاي موسسات مالي غير مجاز در دولت يازدهم متوقف شده به طوريکه سهم آنها از بازار پولي از 20 به 10درصد کاهش يافته است.
سپرده گذاران کاسپين تعيين و تکليف شدند
سال گذشته بانک مرکزي موسسه کاسپين را تاسيس کرد و هشت موسسه را در زير مجموعه اين موسسه آورد تا با اين کار آنها را تعيين و تکليف کند. حالا بعد از گذشت چند ماه سرانجام نقل و انتقال اموال و دارايي عمده تعاونيهاي زيرمجموعه موسسه کاسپين آن پايان يافته و مرحله جديدي از تعيين تکليف سپردهگذاران تعاونيهاي اين موسسه آغاز شده است. گفتني است موسساتي همچون فرشتگان، الزهراء، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران، حسنات، پيوند، بدر توس و اميد جلين هشت تعاوني بودند که در پايان سال ۱۳۹۴ تحت مجموعه کاسپين قرار گرفتند.
با تصميمات جديدي که بانک مرکزي در خصوص اين موسسه گرفت مشتريان و همچنين سپردهگذاران تعاونيهاي زيرمجموعه آن براي تعيين تکليف شرايط خود فقط بايد به اين شعب مراجعه کنند.
همچنين بانک مرکزي در اطلاعيه اي اعلام کرده است که به زودي سپردهگذاران تعاوني فرشتگان که عمده سپردهگذاران را تشکيل ميدهند ميتوانند با مراجعه به شعب کاسپين وضعيت خود را مشخص کنند. بر اين اساس با اولويت بنديهاي انجام شده تعيين تکليف سپردهگذاران تا سقف ۱۰ ميليون تومان فرشتگان در دستور کار قرار گرفته است که با اين کار وضعيت ۸۷ درصد آنها مشخص خواهد شد.
در حال حاضر تنها ۲۰ شعبه کاسپين با نظارت بانک مرکزي در حال فعاليت هستند يعني مجوز شش شعبه براي تهران و ۱۴ شعبه در شهرستانها صادر شده است. بر اساس اعلام بانک مرکزي مشتريان جديد اين موسسه و سپردهگذاران تعاونيهاي زيرمجموعه نبايد به ساير شعب مراجعهاي داشته باشند و در غير اين صورت هيچگونه تعهدي در برابر آنها وجود ندارد چرا که اينها مربوط به تعاونيهاي منحله هستند.