لابد اين بيت حافظ به گوشتان خورده است:
بيدلي در همه احوال خدا با او بود
او نميديدش و از دور خدايا ميکرد
اين بيت حکايت امروز اشتغال واقتصاد ايران است.
در حالي که کشور با وسعت بيش از يک ميليون و ششصد هزار کيلومتر مربع سرشار از منابع و ثروتهاي خدادادي است و با يک برنامه ريزي اصولي وبنيادين ميتوان به بحران بيکاري و نابساماني اقتصادي براي هميشه پايان داد اما عدم استفاده درست از اين منابع باعث اتلاف و هدررفت آنها و تداوم نابساماني در حوزه کار و اشتغال و اقتصاد شده است و به همين دليل وابستگي اقتصاد به خارج از مرزها کماکان ادامه دارد. از جمله اين حوزهها و منابع که ميتواند در جهت رشد و توسعه اقتصادي کشور و بهبود معيشت مردم نقش و تاثير قطعي و حتميداشته باشد حوزه گردشگري است. بي اغراق و به جرات ميتوان گفت وجب به وجب خاک و سرزمين ايران استعداد و توانايي جذب گردشگر در هم انواع طبيعت، معماري، درماني، کوير، مذهبي، اقتصادي و ....را دارد و همچون بسياري ازکشورهاي همسايه - که از اين حيث به هيچ وجه در اندازه و قواره کشور ما نيستند – براي کشور ارزآوري و کسب درآمد داشته باشد. از جمله بخشهاي درخور توجه که ميتواند به همين منظور مورد توجه باشد بخش موزه و آثار تاريخي است. پنجشنبه گذشته روز جهاني موزه بود و به همين دليل درهاي موزههاي کشور به روي مردم باز شده بود تا بتوانند به رايگان از موزهها بازديد کنند. به همين مناسبت موزه کاخ گلستان در تهران نيز پذيراي مردم بود. همين مکان هم گذشته از ارزش تاريخي و وجهه معنوي و هويتي که دارد ميتواند به نوبه خود درآمدزا و اشتغال افرين باشد و به اقتصاد گردشگري کشور کمک کند، اما بنا به دلايل پيش گفته موزه کاخ گلستان هم مثل بقيه آثار تاريخي از اين حيث حرفي براي گفتن نداشت. چرايي اين موضوع را با تعدادي از افرادي که روز پنجشنبه در موزه کاخ گلستان حضور داشتند در ميان گذاشتيم. حسين ضيايي 65 ساله که يک زماني کارمند همين کاخ گلستان بوده و بيست و پنج سال پيش بازنشست شده است ميگويد: خيلي اتفاقي و داخل مترو متوجه شدم کهامروز روز جهاني موزه است و به همين دليل آمدهام تا در اينجا که يک زماني محل کار من بوده است تجديد خاطره اي داشته باشم.او در باره روز جهاني موزه و بازديد مردم از موزه کاخ گلستان بيان ميکند: اساسا وضعيت موزه در ايران با آنچه که در خارج وجود دارد فرق ميکند. وي ادامه ميدهد: من ماندهام که لبخند ژکوند موناليزا چه دارد که مردم در اروپا براي ديدن آن بليط تهيه ميکنند و در صفهايي حتي هزار نفري صف ميکشند، اما در کشور ما مردم ميانه اي با موزه ندارند. ضيايي علت امر را در تيپ مردمشناسي و روحيت تاريخي مردم ايران ميدادند و اضافه ميکند اساسا مردم ما به شعر و ادبيات گرايش دارند و با موزه و تئاتر و نقاشي بيگانه هستند و لذا براي تغيير ذائقه آنها بايستي برنامه ريزي شايسته و اصولي صورت بگيرد.
سيد مسعودهاشميدانشجوي عمران در مورد حضور قابل توجه مردم در موزه کاخ گلستان ميگويد مردم بيشتر براي تفريح به اينجا آمدهاند و هدف و برنامه مشخصي براي بازديد از موزه ندارند، آنها امدهاند ساعتي را در اينجا خوش باشند و از طريق دوربينهاي موبايلهايشان عکس يادگاري بگيرند و بروند.خانم جواني به دفتر اداري موزه کاخ گلستان آمده است و ميگويد تحصيلات مرتبط با موزه و ميراث فرهنگي دارد. وي ميافزايد: کار براي ما وجود ندارد و من آمدهام تا اگر قبول کنند به صورت افتخاري با اينجا همکاري کنم که هم دانستههايم را در اختيار بازديدکنندگان بگذارم و هم از افسردگي ناشي از بيکاري و خانه نشيني خلاصي پيدا کنم.اشکان قاضي زاده مسئول فروشگاه صنايع دستي که هشت ماه است اين مغازه را در محوطه کاخ گلستان برپا کرده است ميگويد مردم فقط ميآيند قيمت ميپرسند و ميروند و از فروش چندان خبري نيست. او در پاسخ به اينکه براي معرفي کاخ و کسب درآمد از طريق فروش مجسمه افراد و ماکت کاخ گلستان چه اقداميصورت گرفته است پاسخ ميدهد: ما در اينجا تنها کارت پستال و مگنت داريم که به مشتريهايمان بدهيم و درباره ماکت و نمونه کاردستي کاخ اقداميصورت نگرفته است و کسي هم از اين نوع صنايع دستي و سوغاتي سراغي نميگيرد.بانوي ميانسالي که به همراه همسرش روي يکي از نيمکتهاي محوطه کاخ گلستان نشسته است در پاسخ به خبرنگار روزنامه تجارت مبني بر اينکه ديدار رايگان مردم از کاخ را چگونه ارزيابي ميکند ميگويد: من از چهل سال پيش به همراه پدرم به همين محل ميآمدم و بازي ميکردم و الان هم به همان منظور و براي پياده روي و هواخوري آمدهام.يک نفر از راهنمايان کاخ در حالي که مشغول تناول ميوه است در پاسخ به خبرنگار روزنامه که از مشخصات يکي از تابلوهاي آويخته بر ديوار کاخ ميپرسد ميگويد: ما که نبايد همه چيز را براي شما توضيح بدهيم، شما بايد نوشته روي تابلوي کنار در ورودي را بخوانيد و طبق آن گوشي تلفنتان را روشن کنيد و بعد از نصب نرم افزار کاخ، بارکدهاي کنار تابلوها را اسکن کنيد تا تمام اطلاعات مربوط به تابلو را در اختيار شما بگذارد. پاسخ اين مامور خدوم موزه چنان است که خبرنگار ما ديگر رغبت نميکند از او بپرسد اگر کسي گوشي تلفن همراه نداشت و يا امکان طي اين فرايند نفس گير برايش وجود نداشت چکاربايد کند.يک فعال موزه در پاسخ به اينکه رايگان بودن ديدار از موزه چه بازخورد و تاثيري خواهد داشت پاسخ متفاوتي ميدهد و ميگويد اين اقدام تاثير خاصي ندارد چون مفت است و مردم قدر چيزي که مفت است را نميدانندو براي اينکه قدر يک چيزي را بدانند بايد پول بدهند. ميخواهيم آنچه را که ديدهايم با يکي ازمسئولان وقت موزه در ميان بگذاريم اما او با تواضع ميگويداين امکان برايش وجود ندارد چون باستي قبلا با روابط عموميو مدير مجموعه هماهنگي لازم به عمل آورده شده باشد.با خودمان فکر ميکنيم ملک وسيعي در يکي از مرکزيترين نقاط تهران به نام کاخ گلستان وجو دراد که نه تنها پيچ صرفه اقتصادي و درآمدزايي براي کشور ندارد بلکه کلي هزينه هم براي مرمت و نگهداري و حقوق پرسنل و آب و برق و ساير امور آن بايد صرف شود، پس به پاسخ همان مصاحبه شونده نخست يعني آقاي ضيايي رجوع ميکنيم که گفته بود:« موزه در ايران با آنچه که در خارج از کشور وجود دارد متفاوت است».
همزمان با روز جهاني موزهها جمعي از مديران، موزهداران، راهنماها، مرمتگران و مجموعهداران خصوصي تقدير شدند و همچنين مرکز پيشرفته مستندنگاري تاريخي نيز افتتاح شد.
به گزارش هنرآنلاين، محمد بهشتي، رئيس پژوهشگاه ميراث فرهنگي، صنايعدستي و گردشگري نيز در سخناني هفته ميراث فرهنگي و روز جهاني موزه را "نوروزِ ميراث فرهنگي و آغاز سالِ آن" دانست و بيان کرد: اين روز و اين هفته، فرصت شايستهاي است تا به پشت سر و پيش رو نگاه بيندازيم که چه کردهايم و به کجا قصد رفتن داريم.او همچنين راهاندازي موزههاي خصوصي را در ايران اقداميبديع دانست و افزود: خوشبختانه با همت فرهيختگاني که مسئوليت ملي سنگيني را بدون اجر به دوش گرفتهاند، راهاندازي موزههاي خصوصي شدت گرفته است.رئيس پژوهشگاه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در ادامه با اشاره به شعار امسال ايکوم براي روز جهاني موزهها گفت: اين شعار همانند آن است که از شخصي پرسيده شود دودوتا چند تا ميشود؟ و آن وقت اين پاسخ را دريافت کنيم که ميخواهيد بخريد يا بفروشيد. اين وضع در زندگي روزمره ما جاري است. نوعي سوداگري بر جريان آن حاکم شده است. مشابه اين اتفاق درباره مباحث تاريخي نيز صادق است.وي اضافه کرد: هنوز در کشور ما بر سر اينکه کوروش واقعيت دارد و يا ما اصلا نسبتي با آن داريم دعوا است. هنوز بر سر اينکه ايرانيها از صدر اسلام به قبل در توحش بودند و بعد از اسلام بويي از تمدن استشمام کردند و يا اينکه پيش از اسلام فرهنگ غني داشتند و به واسطه برخورد با آن متفاوت از دنيا شدهاند دعوا است. هنوز نميدانيم صفويه خوب بوده يا بد بوده، از حاکميت آن خوشحال شويم يا اوقات تلخ، قاجار را يک سلسله بيعرضه زنباره مايه ننگ بدانيم يا تمدني که قلههايي را فتح کرده، ميبينيد که ماجراي دودوتا چند تا است با مصلحتانديشي برخي در تاريخ نيز صادق است.بهشتي ادامه داد: نتيجه دودوتا همه چيز ميتواند باشد الا چهار تا. با اين جواب يعني هيچ چيز در سر جاي خود قرار ندارد و اين به معناي نداشتن عدل و پديد آمدن ظلم و ضرر است. اما چه چيزي ميتواند اين شرايط را تغيير دهد؟ شايد تنها اراده پاسخ آن باشد. اراده باعث ميشود هر چيزي در سر جاي خود قرار گيرد و انسان تنها موجود اين عالم است که به واسطه داشتن اراده، ظالم است.
وي همچنين اظهار کرد: يکي از مأموريتهاي موزهها برقراري عدل است. موزه تنها مکاني است که پاسخ دودوتا را چهارتا جواب ميدهد و تنها مکاني است که مناقشات در آن متوقف ميشود. موزه مظهر بيارادگي و آيينگي است. آيينه با وجود شفافيت سمبل خوبي براي بيارادگي است.اين کارشناس و محقق ميراث فرهنگي سپس بيان کرد: شعاري که ايکوم انتخاب کرده به نقشي در موزهها توجه نشان داده که ماهوي و ذاتي است. انشاءالله ما هم موفق شويم موزهها را از اين حيث بهرهبرداري کنيم.
افتتاح مرکز مستندنگاري تاريخي
در ادامه مراسم روز جهاني موزهها، مرکز مستندنگاري پيشرفته نيز افتتاح شد.« بابک داورپناه»، نماينده مرکز مستندنگاري پيش از افتتاح اين مرکز در توضيحاتي شيوه و فرايند کار اين مرکز و نمونههاي انجام شده در جهان و ايران را تشريح کرد و افزود: در حال حاضر ۱۰ درصد از داراييهاي موزه لوور به نمايش گذاشته شده و موزه بريتانيا نيز دو درصد از اموالش را نمايش داده است. در واقع بسياري از داشتهها و گنجينهها بنا به دلايلي قابل ديدن نيستند، اما وجود چنين تکنولوژيهايي ميتواند براي به نمايش گذاشتن آنها کمک باشد.
نمايش سايهها با نواي چنگ ارجان
در اين مراسم که با حضور جمعي از موزهداران، مجموعهداران خصوصي و راهنمايان موزه همراه بود نمايش «سايههاي قصهگو» با بهرهگيري از نقوش سفالينههاي تاريخ ايران اجرا شد. نمايش «سايه» يکي از قديميترين شيوههاي نمايشي در تمدن تاريخي است که رو به فراموشي رفته است. اين نمايش را رابعه زند با تک نوازي ساز باستاني چنگ ارجان همراهي کرد. اين چنگ نمونه بازسازي شده تصاوير حک شده بر سفالينههاي ايران باستان است.
برترينهاي موزهها
همزمان با روز جهاني موزهها نيز در حضور معاون ميراث فرهنگي، رئيس پژوهشگاه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، مديرکل موزهها و مدير موزه ملي در غياب زهرا احمديپور رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري درحالي که قرار بود اين مراسم را همراهي کند از مديران موزه، راهنمايان، اميناموال، مرمتگران، مجموعهداران خصوصي، يگان حفاظت و بازنشستگان سال ۹۵ در حوزه موزهها با اهداي لوح تقدير شد.
فهرست بخشي از برترينهاي روز جهاني موزه
مديران موزه:
فيروزه سپيدنامه (موزه ايران باستان)، پريسا صبوري (مردمشناسي گرمسار)، گيسو فکور (پوشاک سعدآباد)
مسئولان موزههاي استانها:
سارا متين (تهران). فرزانه وليپور (آذربايجان غربي). قاسم طالبزاده ثاني (خراسان شمالي)
موزهدار:
رقيه خليلزاده (نقاشي پشت شيشه) صديقه شعباني (رشت)، مهناز اسدي (نياوران)
راهنماي موزه:
نغمه حسين قزويني (موزه ملي ايران)، خليل حقشناس (بافت تاريخي گرگان)، رحمتاله همتي (استاد نادري خراسان رضوي)
اميناموال:
شکوفه ابوالفتحزاده (آذربايجان شرقي)، معصومه نعمتي ورديني (سعدآباد)، سيما عابد کهنمويي (موزه ملي ايران)
مرمتگران برتر:
راضيه طاهري (سمنان)، بابک حجتي (بخش خصوصي)، گروه سعدآباد (فاطمه حسيني)
موزهداران خصوصي:
محمد رهگشاي، تاريخ رهگشاي بادرود اصفهان. مهدي جعفرنژاد، علوم تاريخ طبيعي خراسان رضوي. سيدحسين موسوي يکتا، تمبر البرز
مجموعهداران خصوصي:
محمد کاظميني (يزد)، قنبر اکبري (آذربايجان غربي)، حسين ساجدي (آذربايجان شرقي)