به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردستان، مراسم‌های عزاداری محرم و برگزاری آئین‌های آن از دیرباز در کشور ایران رواج داشته و به نوعی که در روزهای ماه محرم تمام شهرهای ایران از شهرهای بزرگ گرفته تا شهرهای کوچک و روستاها چهره عزا به خود می‌گیرد و سیاه پوش می‌شود و در تمام خیابان‌ها می‌توان پرچم‌ها و علم‌های سبز و مشکی را در کنار دسته‌های عزادار از قشرهای مختلف مشاهده کرد.
مراسم جغجغه‌زنی در اردستان رواج داشته است
آئین‌های عزاداری در اردستان بیشتر به شکل سینه زنی، مراسم تعزیه یا شبیه خوانی و نخل گردانی بوده و در بعضی از روستاهای شهرستان نیز جغجغه زدن نیز رایج بوده و تعزیه‌خوانی در شهرستان اردستان مربوط به 10 شب نخست محرم نیست و گروه‌های تعزیه در زمان‌های گذشته در دو ماه محرم و صفر به تعزیه‌خوانی مشغول بوده‌اند که متاسفانه بسیاری از افرادی که به این کار مبادرت داشتند بدون ضبط و ثبت نام و فعالیت آن‌ها به فراموشی سپرده شده‌اند.
در حال حاضر مراسم سوگواری در قالب هیئت‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی از شب‌های سوم در شهرستان اردستان شروع می‌شود و در روز عاشورا و تاسوعا به اوج خود می رسد که در گذشته قبل از منبر، مداحان به نوحه‌سرایی و روضه خوانی مشغول می شدند.
رضا صدوقی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردستان، اظهار داشت: مراسم‌های عزاداری در شهرستان اردستان از گذشته‌های دور توسط مردم قبل از ماه محرم به استقبال این ماه می‌رفتند و با توجه به اینکه همه مردم این منطقه شیعه 12 امامی هستند خیلی این عزاداری‌ها را با شور و هیجان خاصی انجام می‌دادند.
وی افزود: یکی از کارهای سنتی در اردستان این بود که بافت پارچه کرباس که رواج داشته و اسنادی در این رابطه موجود است و آن را به رنگ مشکی آغشته می‌کردند و برای عزاداری می‌پوشیدند که این یکی از خصوصیات بومی این منطقه بوده است و نذر و نذورات، خیرات و اطعام فقرا در این ایام باب می‌شد و مردم به نوعی نان خود را به هم غرض می‌دادند و به یکدیگر کمک می‌کردند و دست یکدیگر را می‌گرفتند.
مراسم تعزیه در کل شهرستان اردستان انجام می‌شده است
کارشناس تاریخ گفت: بیشتر مراسم‌ها در قالب سینه‌زنی بود و بعدا مراسم زنجیرزنی به آن اضافه شده و طبل از ابتدا بوده و پاشیدن کاه و مالیدن گل به عزادارها در اردستان مرسوم بوده است و مراسم تعزیه خوانی در شهرستان اردستان تا پایان ماه صفر به صورت دوره‌ای برگزار می‌شده است به این شکل که در دهه اول محرم در اردستان و زواره مراسم شبیه خوانی بوده و بعد به روستاها انتقال داده می‌شده و تا پایان ماه صفر به صورت دوره‌ای ادامه داشته است.
صدوقی بیان کرد: مراسم‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد این بوده که کارهای خیر همچون عقد و عروسی انجام نمی‌شده و آن را یا قبل از ماه محرم یا بعد از آن انجام می‌دادند و کسی که فردی را از دست داده بود با دادن اطعام به فقرا و مساکین به مردم کمک می‌کردند و در منطقه اردستان از دیرباز باب بوده است و مراسم دیگری که در روستای کیسار اردستان باب بوده مراسم جغجغه‌زنی بوده و مراسم نخل‌گردانی هم از قدیم در اردستان باب بوده و در ایام ماه محرم در 10 شب اول انجام می‌شد که هنوز ادامه دارد که با توجه به شیوع کرونا این مراسم تقریبا تعطیل شده است.
وی با بیان اینکه این دوماه محرم و صفر چهره شهر چهره حزن و اندوه، غم و ماتم بوده است، تصریح کرد: مراسم‌های عزاداری در شهرستان اردستان از زمان و دوره صفویه به این طرف به اوج خود رسیده است و درواقع در دوره صفویه و قاجار ادامه پیدا کرده اما نوحه‌های قدیمی کم کم به فراموشی سپرده شده و نوحه‌هایی با سبک جدید با همراهی بلندگو خوانده می‌شود.
مراسم شام غریبان امام حسین(ع) به صورت سنتی فراموش شده است
مهدی مشتاقی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردستان، در خصوص سابقه عزاداری اردستان اظهار داشت: آنچه که در گذشته در اردستان برگزار می‌شده است و چندین سال است که به فراموشی سپرده شده مراسم شام غریبان است که صورت سنتی برگزار می‌شده است که به دو گروه تقسیم می‌شدند و در شام عاشورا و شب یازدهم با خاموش کردن چراغ‌ها و روشن کردن شمع‌ها به نوحه‌خوانی می‌پرداختند و در بعضی هیئت‌ها و سه راهی‌ها برای آنان اسپند دود می‌کردند.
وی افزود: جمعیتی که برای شام غریبان عزاداری می‌کردند به دو دسته مساوی تقسیم شده و با حرکت کردن نوحه‌ها را می‌خواندند و زمزمه می‌کردند به شکلی که دسته اول که نوحه می‌خواندند دسته دوم ساکت بودند و به همین شکل تکرار می‌شد و تا پایان مراسم این اشعار جابجا می‌شد که متاسفانه این سبک عزاداری از یادها رفته است.
کارشناس ارشد مسائل تاریخی، دینی گفت: یکی از این محله‌هایی که اقدام به این سبک عزاداری می‌کردند محله فهره اردستان بود که افرادی که الان فوت شدند سرگروهی این دسته‌ها را بر عهده داشتند و از محل تا امامزاده ها و بعضا به مزار اموات می‌رفتند که با توجه به تاریکی شب این منظره برای کوچکترها خیلی مشکل بود.
وی ابراز داشت: مراسم نخل‌گردانی که در اردستان سابقه 400 ساله دارد از قدیم و ابتدای محرم مردم اقدام به نخل گردانی می‌کردند به شکلی که خانم‌ها پارچه‌های نخل را شستشو می‌کردند و بعد از خشک شدن توسط مردان نخل را آذین می‌بستند و در واقع لباس نخل را به تن آن می‌کردند و قدیمی‌ترین نخل شهرستان اردستان در محل کوشک اردستان واقع شده که سازنده آن حسن محمد تقی ربیعه است که الان به چند طایفه تبدیل شده‌اند و همه با هم فامیل هستند.
مشتاقی بیان کرد: به جز اردستان در روستاهای کچومثقال، فسخود، زواره، محله راهمیان اردستان نخل وجود دارد و نخل محله کوشک که قدیمی‌ترین آن‌ها است هر پایه آن مربوط به یک خانواده یا یک طایفه است که متاسفانه با توجه به شیوع کرونا در دو سال گذشته این سنت نخل‌گردانی انجام نمی‌شود و در واقع مراسم‌های قدیمی هم از یادها رفته است.
انتهای پیام/802/ش
