گروه اقتصاد کلان - بنیامین نجفی: یک اقتصاددان معتقد است در سال 1401 دو سناریوی خوشبینامه و بدبینانه برای تورم وجود دارد. در سناریوی خوشبینانه احتمال تورم حدود 25 تا 30 درصد خواهد بود اما در سناریوی بدبینانه که احتمال آن هم بیشتر است تورم به 40 یا بیش از 40 درصد خواهد رسید.
«وحید شقاقی شهری» در گفت و گو با «تجارت آنلاین» عنوان کرد: در مورد تورم سال 1401 عملا ما با دو سناریو روبرو هستیم. یک سناریوی خوشبینانه و یک سناریوی بدبینانه. در سناریوی خوشبینانه اگر برجام را در نظر بگیریم و مسئله برجام حل شود و در هفته‌های پیش رو به نتیجه ای برسد و همین طور شاهد سیاست‌های نادرست مدیریتی اقتصادی دولت نباشیم، مثل حذف ارز 4200 تومانی. یعنی این ارز حذف نشود و همچنین بحث رشد نقدینگی هم با سیاست های سختگیرانه بانک مرکزی کنترل و مدیریت شود -یعنی هم از حیث اضافه برداشت بانک‌ها و هم از حیث جلوگیری از حجم عملیات ریپو(REPO) - تورم در محدوده 25 تا 30 درصد رقم می‌خورد. اگر این سه اتفاق بیفتد؛ یعنی برجام حل شود، ارز 4200 تومانی ادامه پیدا کند و سوم اینکه بانک مرکزی با سیاست سختگیرانه انضباط در نظام بانکی را پیاده کند و جلوی اضافه برداشت از بانک مرکزی گرفته شود و یک انضباط بانکی اعمال شود، می‌توان تورم را در این سناریوی خوشبینانه بین 25 تا 30 درصد برای 1401 در نظر بگیریم.
او در مورد سناریوی بدبینانه گفت: ولی یک سناریوی بدبینانه و محتمل هم وجود دارد. یعنی در این سناریو بحث برجام طولانی شود. آنچه الان مشاهده می‌شود این است که برجام به این سرعت در هفته‌های پیش رو به نتیجه نمی‌رسد. دوم اینکه سیاست بلاتکلیفی و سیاست دوگانه و متناقض در بحث ارز 4200 تومانی ادامه پیدا کند. همچنین ناترازی بودجه‌ای ادامه پیدا کند و کسری‌های بودجه بر سیاست‌های پولی فشار بیاورد. همچنین موضوع چهارم این است که همچنان شاهد اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی به ویژه افزایش روند تزریق منابع در قالب عملیات ریپو توسط بانک مرکزی باشیم. در پایان سال 1400معادل 120 هزار میلیارد تومان برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی بوده است و تا 25 فروردین 1401 مانده ریپو حدود 95 هزار میلیارد تومان بوده است. این اقتصاددان ادامه داد: اگر مسئله اضافه برداشت و ریپو هم روند تصاعدی‌اش ادامه پیدا کند و در کنار آن ما یک موضوع دیگری هم داریم که در آبان 1401 اتفاق خواهد افتاد و آن بحث انتخابات میان دوره‌ای آمریکا است. یعنی انتخابات کنگره و سنای آمریکا. اگر در آن انتخابات هم جمهوری خواهان پیروز شوند وسهم شان در کنگره و سنا معنا دار شود، این هم می‌تواند یک سناریوی بدبینانه را رقم بزند و تورم به 40 درصد و بالای 40 درصد هم برسد. لذا بسته به شرایط داخل کشور و شرایط بین‌المللی در دو سناریوی خوشبینانه و بدبینانه می‌توان تورم را تحلیل کرد. در سناریوی خوشبینانه بین 25 تا 30 درصد و در سناریوی بدبینانه بالای 40 درصد می‌توان تورم را پشبینی کرد. باید این موضوع را در نظر گرفت که قبل از عید که دلار به حدود 25 هزار تومان رسید اما در یک ماه اخیر یک روند افزایشی پیدا کرد و به حدود 28 هزار تومان رسیده است. دلیلیش هم این است که انتظارات تورمی و نا اطمینانی‌ها بیشتر شده است. شقاقی شهری تصریح کرد: انتظارات جامعه و فعالان اقتصادی این بود که برجام به نتیجه خواهد رسید و در اواخر سال گذشته این علامت به جامعه ایران داده می‌شد که برجام دیگر تمام شده است، ولی الان در طی هفته‌های پیش رو این علامت داده شده که برجام پیچیده شده است. از سوی دیگر ما الان به انتخابات میان دوره‌ای آمریکا نزدیک می‌شویم. از همین اکنون هم دولت بایدن تحت فشار است و احتمال پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات کنگره و سنا بالا است. اگر عملکرد بایدن با همین وضعیت نزولی پیش برود احتمالا سهم بیشتری نصیب جمهوری خواهان خواهد شد و آن موقع می‌توانند فشار بیشتری به دولت بایدن وارد کنند تا امتیاز بیشتری از ایران بگیرند. همه این‌ها به انتظارات تورمی دامن می‌زند.
او با اشاره به تاثیر افزایش حقوق و دستمزدها بر وضعیت تورم عنوان کرد: مسئله دیگری که اتفاق افتاد این بود که سال گذشته حقوق و دستمزد کارگران 57 درصد بیشتر شد. تبعات این اقدام هم خودش را در در افزایش هزینه‌های تولید نشان خواهد داد. یعنی تولیدات داخلی و بنگاه‌های داخلی مجبور می‌شوند به دلیل افزایش 57 درصدی حقوق کارگران بر قیمت کالاها و خدماتشان اضافه کنند. این هم یک فشار بر افزایش قیمت‌ها وارد می‌کند. متاسفانه ناترازی بودجه‌ای هم خودش را نشان خواهد داد و دوباره شاهد یک بودجه شکننده و ضعیف هستیم. در همین بودجه 1401 به یکباره بیش از 40 هزار میلیارد تومان به افزایش حقوق معلمان تخصیص داده شد. یعنی این افزایش دومینو‌وار به همه کارمندان دولت و بازنشستگان هم اضافه خواهد شد و یک مطالبه افزایش حقوق و دستمزد را شاهد خواهیم بود.
این اقتصاددان اضافه کرد: همه این‌ها علامت منفی را به فعالان اقتصادی و عموم جامعه تزریق می‌کند. همین طور بخشنامه‌های مکرر که بر پیشبینی ناپذیری اقتصاد ایران اضافه می‌کند. اخیرا هم شاهد بودیم که بخشنامه‌ای برای فولاد و دیگر کامودیتی‌ها صادر شد. دولت هم حقوق گمرکی را برای اقلام از 4200 به 23 هزار تومان افزایش داده است که نتیجه آن را اخیرا در افزایش قیمت خودرو مشاهده می‌کنیم. این گونه بخشنامه‌های متناقض و بدون یک انسجام مشخص برای مقابله با تورم در کنار اینکه الان فشار روی بانک‌ها هم اضافه می‌شود، همگی تاثیر منفی دارد. بر اساس آمارها اضافه برداشت‌ها تا پایان سال 1400 به 120 هزار میلیارد تومان رسیده است و مانده ریپو هم در حال اضافه شدن است. یعنی بانک ها تمایل دارند که از منابع بانک مرکزی دربازار باز بیشتر استفاده کنند. مانده ریپو الان بالغ بر 95 هزار میلیارد تومان شده است. همه این‌ها علامت می‌دهد که رشد نقدینگی اضافه خواهد کرد.
شقاقی شهری تصریح کرد: در سال 1400 حجم نقدینگی بالغ بر 4300 همت بوده است، آن هم با رشد نقدنگی حدود 400 درصدی. برآوردها نشان می‌دهد به دلیل ناترازی‌های بودجه‌ای و بانکی کشور همچنان روند رشد نقدینگی در سال 1401 هم افزایشی خواهد بود و بیشتر برآوردها عدد بالای 30 درصد را نشان می‌دهد. تا پایان سال با همین وضعیت رشد نقدینگی به حجم نقدینگی حدود 6000 همت خواهیم رسید. این‌ها همه علامت افزایش تورم را به اقتصاد صادر می کند. از این منظر باید گفت سناریوی بدبینانه بیشتر محتمل است تا سناریوی خوشبینانه. تورم وارداتی هم در حال افزایش است. قیمت‌های جهانی افزایش پیدا کرده، مثل مواد غذایی و تجهیزات در دنیا و ما هم یک کشور واردکننده هستیم. این تورم وارداتی هم بیشتر می‌شود.سال گذشته برای آن 7 قلم کالای راهبردی حدود 15 میلیارد دلار تخصیص داده بودیم که امسال باید برای همان 7 قلم بالای 25 میلیارد دلار تخصیص دهیم. یعنی یک تورم وارداتی هم به کشور وارد می‌شود. نتیجه این است که سناریوی بدبینامه محتمل تر از سناریوی خوشبینانه است.
