کامران ندری
اقتصاد دان
روش پرداخت چه به تولیدکننده باشد و چه به مصرف‌کننده، در هر دو حالت اگر بار جدیدی به مخارج و کسری دولت اضافه کند، موجب تورم خواهد شد. دولت یارانه را به هر نحوی که بخواهد توزیع کند، برای خود هزینه ایجاد کرده است؛ درواقع یارانه بخشی از هزینه‌های دولت است. هزینه نیز تا حدی قابل پرداخت است و افزایش آن در صورتی که منابعش تامین نشود، به معنای افزایش کسری بودجه دولت است. در اینجا اگر دولت برای حل بحران کسری بودجه از بانک‌ها استقراض کند، دوباره این سوال پیش می‌آید که دولت در آینده این بدهی‌ها را چگونه و با چه منبعی می‌خواهد بپردازد؟ باتوجه به حجم اندک اطلاعات موجود از میزان تعهدات دولت در زمینه یارانه‌ها و حجم قابل پوشش جامعه از ناحیه تامین یارانه‌ها، به‌نظر می‌رسد که هنوز نمی‌توان دقیق اظهارنظر ارایه داد از اینکه کدام روش در توزیع یارانه بهتر است. حال این روش چه پرداخت به تولیدکننده باشد و چه به مصرف کننده، در هر دو حالت اگر بار جدیدی به مخارج و کسری دولت اضافه کند، موجب تورم خواهد شد.
سوالی که مطرح است این است که آیا پرداخت یارانه به تولیدکننده به جای پرداخت به مصرف‌کننده، انتظارات تورمی جامعه را افزایش نخواهد داد و با ایجاد جو روانی، قیمت‌ها را متاثر نخواهد کرد؟ بایستی گفت: انتظارات تورمی بخصوص در ایران تابع ذهنیت، سطح توقع و درک مردم از توان مدیران کشور در زمینه حکمرانی است. توانایی دولت در کنترل بحران‌های اقتصاد اصلی‌ترین عامل در شکل‌گیری میزان تورم انتظاری و انتظارات تورمی در کشوری چون ایران محسوب می‌شود.
از طرفی هرکدام از طرح‌های دولت اگر به نحوی اجرا شود که مردم تصور کنند دولت در اجرا ناتوان است، آن طرح اسیر انتظارات تورمی خواهد بود. در شرایطی که دولت در برابر چالش‌هایی که در زمره چالش‌های عادی کشورهای دیگر به حساب می‌آیند، بدون توان کافی ظاهر می‌شود، انتظارات تورمی اوج می‌گیرد و گلایه‌های مردم نیز بیشتر می‌شود.
سرمایه اجتماعی دولت در اجرای طرح‌ها و اعتماد مردم به آن دولت حرف اول را در موفقیت و کاهش انتظارات تورمی می‌زند. اگر مجری طرح عملا نیرویی شناخته شود که هر قدر فساد و فقر و تبعیض رخ دهد، این سیستم واکنشی نشان نداده و از عهده مدیریت بحران‌های کوچک هم برنمی‌آید، این سوال شکل می‌گیرد که دولت در برابر بحران‌های اقتصادی بزرگ چه می‌کند؟ به‌نظر می‌رسد هرچه طرح و اقدام یارانه‌ای دولت به هیجان عمومی در این زمینه دامن بزند، تورم انتظاری آن نیز شدیدتر خواهد بود.
