د یاکو حسینی
پژوهشگر مسائل استراتژیک
چین به عنوان یک ابرقد رت جد ید توانست یکی از تنش های مهم منطقه ای را د ر پکن مد یریت کند و خود ضامن توافق سیاسی حل اختلافات ایران و عربستان باشد . افزایش نفوذ چین د ر جهان و د ر ارتباط با منطقه از د و بُعد قابل بررسی است؛ نخست از منظر نفوذ اقتصاد ی چین است که د ر این سال‌ها با افزایش سرمایه گذاری چین د ر حوزه زیر ساختی و نیز وابستگی این کشور به وارد ات نفت خلیج فارس از د لایل اصلی تلاش چینی‌ها به شمار می رود که می د انیم طی ۱۰-۱۵ سال آیند ه میزان وابستگی چین به نفت منطقه بیشتر هم می شود . د ر بُعد سیاسی نیز به تبع بُعد اقتصاد ی به نظر می رسد چین ناگزیر است برای تضمین منافع اقتصاد ی خود نقش آفرینی سیاسی بیشتری را به عهد ه بگیرد . با توجه به کاهش نقش آمریکا برای کشورهای منطقه، چینی‌ها ترجیح می د هند به جای آمریکا خود شان این نقش را ایفا کرد ه و کنترل گذرگاه های انرژی د ر اختیار خود شان باشد ، گرچه هر کشوری هم به جای چین بود باید همین کار را انجام می د اد . باید انتظار د اشته باشیم د ر سال های پیش رو گسترش نفوذ اقتصاد ی چین د ر این منطقه بیشتر باشد وبرای نفوذ سیاسی نیز از طریق تعمیق همکاری ها و حضور نظامی و ایجاد پایگاه های مختلف برنامه های خود را د نبال کنند . د ر واقع این مسیری است که د ر خلیج فارس وجود د ارد و د ر سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به عربستان هم چینی ها رغبت بیشتری نشان د اد ند . این مسائل نشان می د هد چینی ها وارد ترتیبات سیاسی و امنیتی د ر منطقه شد ه اند و از مفاهیم جد ید تر استفاد ه می کنند . اما این که تا چه اند ازه موفق شوند باید منتظر آیند ه بود . د ر یک نمای کلی تنش ایران با کشورهای همسایه و منطقه و همچنین عربستان به نفع هیچ کشوری نبود ه و نیست و لذا از یک بُعد و نمای کلی تلاش برای عاد ی سازی روابط د و کشور مهم است. د ر عین حال باید توجه کنیم که این عاد ی سازی روابط هر چند د ستاورد هایی د اشته برای برخی بیشتر و برای برخی کمتر بود ه است. عربستان د ر وضعیت خوبی به توافق رسید ، با توجه به این که هنوز برجام به نتیجه نرسید ه و احتمال این که د ر آیند ه تنش افزایش یابد ، بیشتر است به نظر می رسد براساس شرایط منطقه ای عربستان خود را از د ایره محد ود تلافی جویانه ایران حفظ می کند و مقابله با ایران را به طور کامل به اسرائیل و آمریکا واگذار می‌کند . عربستان به د ستاورد قابل توجهی د ست یافته و قطع روابط د و کشور نمی توانست آنها را برای رسید ن به اهد اف و منافع کشورشان کمک کند . عربستان د ر این سال‌ها تا جایی که توانست علیه منافع ایران اقد ام و بیشتر از این نمی توانست اد امه د هد . طبیعی است که کشورهای عربی از این مساله استقبال کنند آن ها از فشاری که عربستان د ر ارتباط با ایران به آنها وارد می کرد ، د ور می‌شوند . لذا به نفع این کشورهاست که چنین وضعیتی ایجاد شود . بنابراین شاهد هستیم که چین به عنوان یک ابر قد رت جد ید موفق شد ه تا د ر جایگزینی آمریکا، نقش مهمی را د ر حل یکی از تنش‌های مهم منطقه ای آسیا و به عنوان جایگزین آمریکا آن هم د ر پکن ایفا و مد یریت کند و خود را ضامن این توافق سیاسی معرفی کند . د ر واقع د ر پرستیژ چین این توافق، اتفاق بزرگی است و تضمین کرد ه منابع انرژی و گذرگاه های انرژی که چین به آن ها وابسته است د ر امنیت باشند و از همه طرف ها نیز د رخواست شد ه تا به این توافق پایبند باشند بنابراین کل مساله کاملا به نفع چین است. این توافق منافعی را برای آمریکایی ها د ر بر د ارد ، از یک طرف مسئولیت تامین امنیت د ر خلیج فارس بین آمریکا و چین تقسیم می شود و آمریکایی ها می توانند توجه خود را به سایر مناطق معطوف کنند و این تقسیم مسئولیت با منافع آمریکا سازگار است، همچنین آمریکا از این طریق موفق می شود کشورهای عرب را از د امنه نزاع احتمالی بین ایران و غرب د ور نگه د ارد و اگر این توافق بتواند به آن هد ف د ست یابد برای آمریکایی ها نیز نوعی د ستاورد د اشته است. اما این توافق، اسرائیل را به اند ازه ای تنها گذاشت و طبیعتا کشاند ن ایران و منطقه خلیج فارس به منازعه چند ان آسان نیست. مزیت های این توافق برای ایران با بیان این که اصل تنش زد ایی با همسایگان خوب است .
