کورش شرفشاهی – گاهی ضرب مثلهای ایرانی به اندازه ای مصداق پیدا می کند که گویا از سالها قبل برای همین امروز گفته شده است. مثال "چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است" یکی از این موارد است که می تواند در خصوص تولید دام و دامداری در کشور مطرح کرد. براساس آمارها سالیانه بیش از ۸۰۰ هزارتن گوشت قرمز در کشور تولید می شود که براساس نیاز داخلی ۱۰درصد گوشت مورد نیاز از خارج تامین می شود. این در حالی است که گرانی گوشت دایم مطرح می شود و کمبود دام به ویژه در ایامی همچون ماه محرم یا ذی الحجه، باعث می شود که قیمت گوشت نیز بالا برود. با این وجود شاهد صادرات دام زنده به کشورهای همسایه هستیم. اما اشکال این صادرات کجاست. اگر به لیست اتحادیه ها نگاه کنیم و مشاغلی که از کشتار دام در کشورمان رونق می یابد را شناسایی کنیم، متوجه می شویم که قصابی، روده پاک کنی، کله پزی و طباخی، پوست و سالامبور و... از دام زنده فعال می شوند و هنگامی که این دامهای زنده را صادر میکنیم، بسیاری از مشاغل را در کشورمان با چالش رو به رو می کنیم. البته اگر این دامها به معنای واقعی اضافه باشند و رکود دامداری ها ناشی از نبود خریدار باشد، صادرات دام توجیه دارد، این در حالی است که واردات کلان کوشت از برزیل را از یاد نبرده ایم و همچنان نیز واردات گوشت ادامه دارد.
اگر به اخبار 5 ماه گذشته نگاه کنیم می بینیم که رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، صادرات و قاچاق دام زنده را عامل افزایش قیمت گوشت قرمز عنوان کرده و معاون سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان می‌گوید که قیمت هر کیلو دام زنده در خرده فروشی ها به بیش از ۱۵ هزار تومان افزایش یافته و در عمده فروشی ها نیز به ۱۲هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. محمدیان شمالی تاکید دارد که بر اساس آمار رسمی گمرک، صادرات دام سبک در ۱۰ ماهه سال 94 نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است.
از سوی دیگر مدیرکل مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: قیمت هر کیلوگرم دام زنده سبک در دی‌ماه سال 94 به میزان ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و هر کیلوگرم دام زنده سنگین ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان بوده است که تغییر محسوسی در بهمن ماه نیز در قیمت این محصول دیده نمی‌شود. این در حالی است که نوسان قیمت در گوشت قرمز به حدی افزایش یافته است که نمی‌تواند منطقی باشد.
با وجود همه این موارد معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: ارزش صادرات محصولات بخش دام و طیور طی دو ماه فروردین و اردیبهشت سال 95 به میزان ۱۱۰ میلیون دلار برآورد شد. حسن رکنی در گفت‌وگو با فارس به استمرار صادرات دام سبک در سال جاری اشاره کرد و افزود: طی فروردین و اردیبهشت امسال 200 هزار راس دام سبک صادر شد.
از سوی دیگر مدیر اداره بنادر و دریانوردی شهید باهنر از بارگیری و صادرات 16 هزار و 695 رأس دام زنده توسط 32 فروند لنج باری از بندر شهید باهنر به مقصد بندر خصب عمان با هدف گسترش روابط تجاری این بندر با بنادر کشورهای حاشیه خلیج فارس خبرداد.
محمد محسنی ارزش محموله دام صادراتی در این بندر را بیش از 3 میلیون و 589 هزار دلار ذکر کرد و گفت: تاکنون 35 فروند لنج باری مطابق با استانداردهای ایمنی عملیات دریایی و بندری و دامپزشکی استان برای صادرات محموله احشام تجهیز شده است .
اما یکی از این تبعات به افت شدید میزان صادرات روده به عنوان یکی از اقلام صادرات سنتی ایران باز می گردد. روده صادراتی از ایران بیشتر در صنایع غذایی و برای بسته بندی انواع فرآورده های گوشتی کاربرد دارد و به طور متوسط هر کیلو 30 دلار ارزش صادراتی دارد. نگاهی به آمارهای گمرک کشور نشان می دهد اوج صادرات روده از ایران به سال 86 باز می گردد که حدود 3 هزار تن روده با ارزشی حدود 120 میلیون دلار از کشور صادر شده است و البته طی سالهای 84 و 85 نیز صادراتی معادل 72 تا 74 میلیون دلار برای این محصول به ثبت رسیده است ولی در سال 88 به ناگهان حجم این صادرات به 63 میلیون دلار نزول کرده و در سال 89 نیز این رقم با 10 میلیون دلار کاهش به 53 میلیون دلار رسیده است.
در این رابطه علی اصغر ملکی رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی یکشنبه گذشته در گفت وگو با ایرنا گفت: حدود یک هفته قبل قیمت گوشت گوسفندی به دلیل خروج دام به شکل قاچاق از مرز کردستان، بانه، سقز و کرمانشاه به کشورهای عربی و امارات اندکی افزایش یافت که این موضوع در بازار داخل تاثیرگذار است و انتظار می رود مسئولان دولتی جلوی چنین رخدادهایی را در مرزها بگیرند.
وی اظهارداشت: اکنون قیمت لاشه گوسفندی بدون دنبه تحویل به مغازه دار بین ۲۶۵ هزار تا ۲۷۰ هزارریال و شقه بدون دنبه بین ۳۰۰ تا ۳۱۰ هزارریال به مصرف کنندگان عرضه می شود.
ملکی گفت: گوشت بسته بندی در فروشگاه ها شامل این قیمتگذاری نمی شود و تفاوت قیمت گوسفند زنده با عرضه گوشت آن وجود برخی ضایعات است به طوری که از ذبح یک گوسفند باید نصف وزن گوشت و مابقی کله و پاچه، پوست، شکم و دیگر ضایعات باشد،در حالی که وزن گوشت کمتر است.
به گفته وی به طور معمول باید به اندازه وزن یک گوسفند ۴۰ کیلو گرمی حداقل ۲۰ کیلوگرم گوشت حاصل شودکه برخی دامداران با ترفندهایی از جمله مصرف آب، نمک و جو وزن گوسفند را در زمان فروش افزایش می دهند که پس از ذبح از یک گوسفند ۴۰ کیلوگرمی ۱۳ کیلوگرم گوشت نیز بدست نمی آید.
براساس آمارها سرانه تولید گوشت قرمز کشور برای هر نفر ۱۰٫۵ کیلوگرم و سرانه مصرف آن ۱۱٫۵ کیلوگرم است در حالی که سرانه مصرف جهانی گوشت قرمز به ازای هر نفر بدون احتساب گوشت خوک ۱۳ کیلوگرم است.
