براي نخستين بار صورت گرفت:
چندين درخواست مجوز صندوق سرمايه گذاري جسورانه به فرابورس ارائه شد که از ميان آنها پنج صندوق موفق به اخذ مجوز شدند و ضمن تأمين بخشي از سرمايه صندوق، تعهدات حقوقي صندوق را بر عهده دارند.
به نقل از فرابورس، توسعه اقتصاد ارزشآفرين مبتني بر فناوري و نوآوري، نيازمند توسعه نهادها و زيرساختهاي متفاوتي است. مراکز نوآوري، دانشگاهها، شتابدهندهها، مراکز رشد، پارکهاي علم و فناوري، رويدادها و همايشها، مراکز آموزشي تخصصي، شرکتها و افراد ارائه دهنده خدمات تخصصي، صندوقهاي سرمايهگذاري خطرپذير، و حمايتها و گرنتهاي دولتي؛ مجموعهاي به هم پيوسته و در هم تنيده را ايجاد ميکند که از آن به عنوان اکوسيستم کارآفريني ياد ميشود. در واقع اجزاي مختلف اکوسيستم، بر هم اثر متقابل ميگذارند و تعادل و تناسب آنها با هم يک زيستبوم بالنده را شکل ميدهد.
اما در اغلب کشورهاي دنيا، اين شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير بودهاند که بيشترين نقش را در شکلدهي و توسعه اکوسيستم ايفا کردهاند. شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير به عنوان نهاد مالي تأمين کننده سرمايه مورد نياز کارآفرينان با ايدههاي فناورانه – نوآورانه، از ميان فرصتهاي متعدد سرمايهگذاري، بر روي تيمهاي مستعد و با ايدههاي بلندپروازانه سرمايهگذاري ميکنند، ايدههايي که در افق آنها، سود بسيار بيشتري از سرمايهگذاريهاي معمولي ديده ميشود، و البته با ريسک موفقيت بسيار بالاتر! سرمايهگذار خطرپذير با ايجاد سبد سرمايهگذاري، در تعداد قابل توجهي از شرکتهاي نوپاي با ريسک و سود انتظاري بالا (استارتاپ) سرمايهگذاري ميکند. در حالت معمول، تعداد اندکي از استارتاپهاي سبد، به موفقيت چشمگير دست مييابند و تعداد بيشتري شکست ميخورند! سرمايهگذار خطرپذير انتظار دارد سود حاصل از فروش سهام آن چند استارتاپ موفق، بر زيان شکست ديگر استارتاپها فائق آيد و سبد سرمايهگذاري در نهايت سود قابل توجهي نشان دهد.
در دهههاي اخير، سرمايهگذاري خطرپذير (Venture Capital) نقش پررنگي در پيشرفت اقتصادي کشورهاي پيشرفته داشته، و بسياري از غولهاي جهاني نام آشنا همچون فيسبوک، آمازون، گوگل و اوبر، با کمک VCها رشد کرده و باليدهاند.
خوشبختانه در ايران، در سالهاي اخير اتفاقات خوبي در اين حوزه رخ داده است؛ چند شرکت خصوصي با مدل سرمايهگذاري خطرپذير وارد ميدان شده و سرمايهگذاريهاي موفقي هم داشتهاند. با شکلگيري مدلهاي موفق داخلي، ادبيات VC به سرعت در ميان سرمايهگذاران و نهادهاي حاميو دخيل در اقتصاد دانشبنيان گسترش يافت تا آنجا که شرکت فرابورس ايران پس از بررسيها و جلسات کارشناسي متعدد، ساز و کاري براي ايجاد و تأمين صندوقهاي سرمايه گذاري جسورانه در فرابورس راهاندازي نمود.
با وجود جديد بودن موضوع سرمايهگذاري جسورانه و ابهامات زيادي که در مسير موفقيت مالي اين ابزار در ايران وجود دارد، در همان اولين اعلام شرکت فرابورس، چندين درخواست مجوز صندوق VC به فرابورس ارائه شد که از ميان آنها پنج صندوق موفق به اخذ مجوز شدند. هر صندوق از چند شرکت و نهاد مالي و سرمايهگذاري تشکيل ميشود که ضمن تأمين بخشي از سرمايه صندوق، تعهدات حقوقي صندوق را بر عهده دارند. مابقي سرمايه مورد نياز صندوق از طريق پذيرهنويسي عموميدر بازار صندوقهاي جسورانه فرابورس تأمين ميشود.
موفقيت شرکتها و صندوقهاي سرمايهگذاري خطرپذير به عوامل متعددي وابسته است؛ از کيفيت آموزش در دانشگاهها، ميزان تمايل و تلاش جوانان براي کارآفريني و وجود بسترهاي رشد تيمهاي استارتاپي همچون شتابدهندهها، تا شرايط کلي اقتصاد همچون استمرار در رشد اقتصادي بالا و در نتيجه افزايش قدرت خريد مردم و سهولت راهاندازي کسبوکار.
در کنار اين عوامل بيروني، توانايي و تخصص سرمايهگذاران و متخصصان و کارشناسان شرکتهاي VC مهمترين عامل دروني موفقيت براي اين شرکتها است. لذا همراستاي رشد و گسترش اکوسيستم کارآفريني و سرمايهگذاري خطرپذير در کشور، شرکت توسعه کسبوکار فناوري اعتماد (تکفا) به عنوان مجري طرح، با همراهي و حمايت و ميزباني فرابورس و انجمن سرمايهگذاري خطرپذير کشور، سلسله کارگاههايي جهت ارتقاء دانش تخصصي سرمايهگذاران برنامهريزي نموده است.
پس از برگزاري کارگاههاي «سرمايهگذاري خطرپذير» در مهرماه و «ارزشگذاري استارتاپها» در بهمنماه در فرابورس که با استقبال بيسابقهي مخاطبان روبرو شد، کارگاه «ارزشگذاري استارتاپها» براي بار دوم، چهارشنبه ۱۸ اسفند در شرکت فرابورس برگزار شد؛ آنچه يک دورهاموزشي را متمايز ميکند، خصوصا در اکوسيستم شتابان و پرتغيير استارتاپها، ميزان تسلط علميو تجربي و نحوه تدريس استاد است. محمدرضا فرحي که دانشآموختهي داشنگاه صنعتي شريف، مدرسهي اقتصاد تولوز فرانسه، و مدرسهي تحصيلات تکميلي بارسلوناي اسپانيا است، ۸ مدل روز ارزشگذاري استارتاپها را با ذکر مثال و انجام محاسبات عملي، تشريح کرد. براي عملياتي شدنِ دانشِ ارائه شده، به عنوان نمونه يک سيستم تاکسي آنلاين که در کشور فعاليت ميکند با همراهي شرکتکنندگان از روشهاي مختلفي ارزشگذاري شد. بازخورد مخاطبين از دانش و نحوه تدريس استاد در نظرسنجيها عالي بود و عامل اصلي تقاضاي فعالان اکوسيستم از برگزاري مکرر اين دوره را نيز بايد در همين واقعيت جست.
همچنين براي استفادهي بهترِ فعالانِ اکوسيستم و انتشار بهينهي دانش، بخشي از کارگاه به صورت زنده از طريق اينستاگرام و اپليکيشن لحظهنگار پخش شد.در مجموع در سه کارگاه برگزار شده از سلسله کارگاههاي تخصصي سرمايهگذاري خطرپذير، تا کنون ۶ نفر از مديران عامل صندوقها و شرکتهاي VC، ۵ نفر از مديران شتاب دهندهها، ۶ نفر از مديران عامل شرکتهاي فناور، و ۷۵ نفر از مديران و کارشناسان ارشد شرکتهاي سرمايهگذاري خطرپذير حضور يافتهاند.
با توجه به ميزان استقبالِ صورت گرفته و همچنين اعلام آمادگي فرابورسبراي برگزاري کارگاههاي مشابه با موضوعاتي نظيرِ اعطاي سهام به کارکنان شرکت (Stock Option)، طراحي قراردادهاي سهامداري ممتاز، طراحي وام قابل تبديل به سهام (Convertible Note)، تعريف و رصدِ شاخصهاي کليدي موفقيت استارتاپها، و همچنين طراحي و پيادهسازي مدل کسب درامد و قيمت گذاري محصول براي استارتاپها، برنامه ريزي بر اين است که اين سلسله کارگاهها را با حمايت فرابورس و انجمن سرمايهگذاري خطرپذير کشور در سال آينده به صورت مستمر برگزار نمايد.
در بين صنايع مختلف، صنعت خودرو با رشد 225 درصدي در سودآوري، کانههاي فلزي با رشد 90 درصدي و صنعت سيمان با رشد 53 درصدي، بالاترين رشدها را در پيش بيني سال 96 خود دارند.
از طرفي صنايعي مانند رايانه، فلزات اساسي و صنعت بيمه بهترين پوشش عملکردي نسبت به بودجه سال 95 را محقق کردهاند. معاون ناشران و اعضاي شرکت بورس تهران، سال جديد را سال خوبي براي بازار سرمايه دانست و گفت: در روزهاي پاياني سال 95، انتشار گزارشهاي بودجه پيش بيني شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نويددهنده سال بهتري به اهالي بازار سرمايه است. روح الله حسيني مقدم به سنا گفت: سالي که با سختيهاي بسياري براي اهالي بازار سرمايه همراه بود در حال اتمام است و انتشار اين گزارشها در کنار اتفاقات سياسي و اقتصادي، امکان تصور روزهاي بهتر را به سرمايه گذاران ميدهد. وي با بيان اينکه سال 95 سال تعامل نهادها و مراجع تصميم گيري بخش واقعي با بازار سرمايه بود، افزود: خوشبختانه تلاش اهالي بازار سرمايه در پيگيري حقوق خود در حمايت از صنايع، بسياري از نهادها را مجاب کرد که باخبر شدن از حال و روز بازار سرمايه بايد برايشان اهميت داشته باشد؛ نهادهايي مانند مجلس شوراي اسلامي، وزارت صنعت، وزارت نفت و البته بانک مرکزي نمونه اي از اين تعامل در سال 95 با بازار سرمايه و سازمان بورس و اوراق بهادار بودند. حسيني مقدم اظهار داشت: بر اساس آخرين گزارشهاي بودجه اي اعلامشده از سوي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس تهران مطابق دستورالعمل افشاي اطلاعات، اين شرکتها بيش از 384 هزار ميليارد ريال سود خالص پيش بيني کردند که در اين بين تاکنون گزارش شرکتهاي بزرگي نظير بانک صادرات، بانک پاسارگاد، بانک پارسيان و آلومينيوم ايران منتشر نشده است. معاون ناشران و اعضاي شرکت بورس تهران ادامه داد: اين در حالي است که پيش بيني 299 شرکت از سود عملياتي، رقميبيش از 468 هزار ميليارد ريال است. به گفته حسيني مقدم، در بين همه شرکتهايي که گزارش بودجه 96 خود را ارائه کردهاند، 237 شرکت داراي سال مالي منطبق بر سال شمسي هستند و در اين بين، اين 237 شرکت، سود 262 هزار ميليارد ريالي را پيش بيني کردند که نسبت به آخرين پيش بيني، همين تعداد شرکت بر اساس اطلاعات 9 ماهه چيزي حدود 6 درصد را نشان ميدهد، هر چند که بهطور متوسط بر اساس عملکرد 9ماهه سال 95، 49 درصد از بودجه سال 1395 محقق شده است. معاون ناشران و اعضاي شرکت بورس خبر از آن داد که در بين صنايع مختلف، صنعت خودرو با رشد 225 درصدي در سودآوري، کانههاي فلزي با رشد 90 درصدي و صنعت سيمان با رشد 53 درصدي، بالاترين رشدها را در پيش بيني سال 96 خود دارند. از طرفي صنايعي مانند رايانه، فلزات اساسي و صنعت بيمه بهترين پوشش عملکردي نسبت به بودجه سال 95 را محقق کردهاند.
معاون نظارت بر نهادهاي مالي سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در مجموعه بازار سرمايه چه از طريق سازمان بورس و چه شرکتهاي بورسي کميتههايي تشکيل شده که لايحه اي جديدي را براي بازار اوراق بهادار تدوين کنيم.
علي سعيدي، معاون نظارت بر نهادهاي مالي سازمان بورس و اوراق بهادار با بيان مطلب فوق به سنا گفت: قانون بازار اوراق بهادار مشتمل بر 60 ماده و قانون توسعه ابزارها و نهادهاي مالي مشتمل بر 18 ماده هستند که در چند صفحه خلاصه ميشود. اما در کشورهاي پيشرفته صدها صفحه قانون براي بازار اوارق و سهام وجود دارد تا در شرايطي که اشکالي يا اختلالي به وجود آمد نظام قضايي بتواند بر اساس قانون به راحتي عمل کند. وي در ادامه افزود: بازار سرمايه ما با وجود آنکه دستورالعملها و مقررات پايين دستي شامل مصوبات مجلس و هيأت وزيران دارد اما خلاء قانوني در اين خصوص به چشم ميخورد. به همين دليل در مجموعه بازار سرمايه چه از طريق سازمان بورس و چه شرکتهاي بورسي کميتههاي تشکيل شده که لايحه اي جديدي را براي بازار اوراق بهادار تدوين کنيم تا خلاءهاي موجود را پوشش دهد. نايب رييس هيأت مديره سازمان بورس درباره شرايط و احوال فعلي بازار سرمايه گفت: بازار سرمايه داراي متغيرهاي متعددي است که بايد براي قضاوت اينکه شرايط بازار چگونه است، يک دوره ميان مدت مورد بررسي و تحليل قرار بگيرد و روند به طور کلي در نظر گرفته شود. ضمنا بازار سرمايه تحت تأثير متغيرهاي کلي است و عوامل برونزا بر آن اثرگذار است. سعيدي با بيان اينکه در دورههاي اخير اتفاقات مبارکي در بورس ايران افتاده است، اظهار داشت: تا اوايل سال 90 بازار سرمايه در تأمين مالي از طريق ابزارهاي جديد، هيچ فعاليتي نکرده بود اما از سال 90 اين روند به آهستگي شروع شد و دولت و شرکتها، تأمين مالي از طريق بازار سرمايه را شروع کردند. وي خاطر نشان کرد: در نتيجه اقدامات سالهاي اخير بيش از ۳۵ هزار ميليارد تومان تامين مالي از طريق بازار سرمايه اتفاق افتاده است که اين عدد فارغ از بحث افزايش سرمايه شرکتهاست. البته شکي نيست که هنوز با نقطهايده آل و هدفها فاصله وجود دارد و لازم است تکاپوي بيشتري صورت بگيرد. سعيدي با بيان اينکه بخش خصوصي نيز بايد بيشتر در تامين مالي از طريق بازار سرمايه مشارکت داشته باشد، گفت: در نظريههاي اقتصادي جديد اينکه اقتصاد کشوري بانک محور يا بازار محور باشد، مطرح نيست بلکه ارائه خدمات مالي ترکيبي از بهره مندي از خدمات بانک و بازار سرمايه است که حجم و اندازه بنگاه و دوره زماني تأمين مالي در انتخاب هر کدوم از اين دو بازار تعيين کننده است. وي تصريح کرد: تغيير نظام تامين مالي از حالتي به حالت ديگر فرايندي زمان بر است و قسمت عمده اين فرايند به فرهنگ استفاده از آن برميگردد و اساساً فرهنگ قابليت تغيير سريع ندارد.
مشاور رييس سازمان خصوصي سازي با بيان اينکه پيگيري وضعيت سهام عدالت فقط از سايت و شماره تلفن مختص اين سهام قابل انجام است، ميگويد: طي چند روز گذشته افرادي کلاهبردار مدعي شدهاند که ميتوانند با گرفتن مبلغي براي مردم سهام عدالت ثبت نام کنند.
سيد جعفر سبحاني در گفتگو با ايسنا اظهار کرد: در چند روز گذشته افرادي سودجو در نقاط مختلف کشور به مردم کارتي ميدهند و مدعي ميشوند که آن کارت سهام عدالت است و بابتش از مردم مبالغي دريافت ميکنند. يا اينکه در بعضي از سايتها شماره تلفنهايي گذاشتهاند و ميگويند که درباره سهام عدالت مشاوره ميدهند و بابتش پول ميگيرند که اين موضوع غير قانوني است.
مشاور رييس سازمان خصوصي سازي اظهار کرد: بعضي از شرکتهاي تعاوني شهرستانها ميگويند مبلغي بدهيد و درباره سهام عدالت خدمات بگيريد. حتي بعضيها مبالغي ميگيرند و مدعي ميشوند که سهام عدالت را ثبت نام ميکنند که تمام اين موارد کلاهبرداري و سودجويي است. وي افزود: آنقدر در دو سه روز گذشته از اين نوع کلاهبرداريهاي جديد داشتهايم که اين موضوع برايمان به معضلي تبديل شده است. سبحاني اضافه کرد: مردم به هيچ عنوان به اطلاعيههاي اينچنيني توجه نکنند و هر اطلاعاتي که راجع به سهام عدالت ميخواند را از طريق سايت www.samanese.ir به دست آورند يا با شماره تلفن 83338 که مختص پاسخ گويي به مردم درباره سهام عدالت است تماس بگيرند.
وي ادامه داد: تا کنون بيش از 9 ميليون نفر به سامانه سهام عدالت مراجعه و صورت حساب گرفتهاند کهاماري خيره کننده است، چرا که ما تصور ميکرديم در هفته اول 3 يا 4 ميليون نفر به سامانه مراجعه کنند.