کارشناسان در گفتوگو با «تجارت» سیاستگذاری نهادهای حمایتی را نقد کردند؛
تجارت- اقتصاد کلان: ايران درگزارش سال2017 درباره ميزان موفقيت کشورهاي جهان در دستيابي به اهداف برنامه جهاني'توسعه پايدار'، بين157کشور رتبه 89 را دارد وگرچه بالاتر ازقطر، عربستان، آفريقاي جنوبي، هند، کويت و اندونزي قرار گرفته است اما همچنان راهي طولاني در مسير توسعه پيش روي دارد.
«توسعه پايدار » برنامه اي جهاني است که براي پاسخ به معضلات اقتصادي، محيط زيستي و اجتماعي دنياي امروز از سوي دانشمندان مطرح وبه طورگسترده توسط دولتها، نهادهاي بين المللي، مورد پذيرش قرارگرفته است.ايران نيز به عنوان کشوري که درمسير توسعه قرار دارد، دستيابي به شاخصهاي بين المللي در اين خصوص را در دستور کار نهادهاي مختلف قرار داد و در اين امر در برنامه ششم توسعه کشور نيز تعريف و تبيين شده است.
وضعيت ايران به لحاظ شاخصهاي توسعه پايدار
'شاخصها'ابزارهايي هستند که اطلاعات پيچيده و گسترده را به صورت کميو قابل درک براي عموم و تصميمگيران فراهم و نشان ميدهند که در کجا قرار داريم، مسيرحرکت چگونه است و آيا اين مسير و تحولات مربوط در راستاي دستيابي به اهداف پيشبيني شده قرار دارد يا خير. اين معيارهاي روندها و تنشهاي موجود در هر سيستميرا نمايان ميکنند و نشان ميدهند که سياستها و برنامهها چگونه بر کارکرد سيستم اثر ميگذارند. چنانچه شاخصها به صورت منطقي و مطابق با شرايط هر کشور انتخاب شوند و از پشتوانه اطلاعاتي مستندي برخوردار باشند، ميتوان بر اساس آنها دگرگونيها و تحولات هر سيستم و حوزههاي آن را به خوبي درک و تبيين کرد.از سال ۲۰۱۵ وضعيت کشورها به لحاظ دستيابي به اهداف توسعه پايدار در گزارشهايي با عنوان (Index SDG) منتشر شد تا کشورها بتوانند خود را با منطقه، ساير شرکتکنندهها در سطوح مشابهي از توسعه اقتصادي کلي و نيز با کل جهان، از جمله بهترين و بدترين عملکردها مقايسه کنند. در اين گزارشها، براي هر کشوري امتياز شاخصي که بين صفر تا ۱۰۰ است تعيين شده است. اين مقادير جايگاه هر کشور را در بين بدترين (۰) و بهترين (۱۰۰) را نشان ميدهد؛ به عنوان مثال کشوري که داراي امتياز ۷۰ است يعني ۷۰ درصد مسير به سمت بهترين حالت را پيش رفته است.براساس گزارش سال2017 دراين خصوص که يکشنبه 25 تير ماه (16 ژوييه) منتشر شد، ايران با امتياز 64.7 (شصت و چهار و هفت دهم) رتبه 89را درميان 157 کشور به خود اختصاص داده است و در فهرست رتبه بندي کشورهاي مورد بررسي بالاتر از قطر، عربستان سعودي، آفريقاي جنوبي، هند، کويت و اندونزي قرار دارد.
پيشنيازهاي ضروري، رفع يا کاهش فقر و نابرابري است
به اعتقاد سيد مرتضي افقه، کارشناس اقتصادي؛ يکي از پيشنيازهاي ضروري و غيرقابلاغماض هر برنامه توسعهاي، رفع يا کاهش فقر و نابرابري است. کاهش فقر و نابرابري از دو طريق ميسر خواهد بود: براي افرادي که به لحاظ جسمييا ذهني يا دلايل ديگر، قادر به کار و تامين درآمد خود نيستند، برنامههاي تاميناجتماعي و پرداختهاي انتقالي و بلاعوض دولت، و يا روشهاي ديگر مرسوم در کشورها ازجمله تسهيل و زمينهسازي براي مشارکت داوطلبانه انجمنهاي خيريه و يا سمنها (NGO) مناسب و ضروري است.اما براي افرادي که خود قادر به کار و تامين درآمد خود هستند تدوين و اجراي برنامهها و طرحهايي که فرصتهاي شغلي مناسب را گسترش ميدهد ضروري است. داشتن شغل شرط لازم (و البته ناکافي) براي رفع يا کاهش فقر و توزيع برابرتر درآمد است.به گفته اين کارشناس اقتصادي، درواقع، نگرش و عزم دولت بايد بهگونهاي باشد که بهجاي ترويج پرداختهاي صدقهاي (مثل يارانه) به افراد قادر به کار، زمينه اشتغال آنها را فراهم کند تا از اين طريق هم هزينههاي دولت کاسته شود و هم عزتنفس افراد حفظ شود. بيان اين نکته نيز ضروري است که فراهم کردن فرصت شغلي براي تعداد بيشتري از افراد جامعه به شناخت کامل ويژگيهاي جمعيتي، تحصيلي و تخصصي، و فرهنگي-اجتماعي مناطق مختلف کشور نياز دارد. برخلاف تصور عوامانه بايد گفت که سرمايهگذاري شرط لازم براي ايجاد شغل است اما شرط کافي کيفيت سرمايهگذاري است.يعني هر سرمايهگذاري در شرايط فعلي، که تکنولوژيهاي سرمايهبر و خودکار (اتومات) جايگزين نيروهاي انساني شدهاند، الزاما فرصت شغلي بيشتر ايجاد نميکند بلکه سرمايهگذاريهاي فقرزدا و اشتغالزا منجر به کاهش بيکاري و درنتيجه فقر و نابرابري خواهند شد.بنابراين وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي و سازمانهاي زيرمجموعه از ارکان اساسي و حياتي در کشور هستند که در شرايط حساس کنوني، نقش محوري و حياتي در موفقيت برنامههاي توسعهاي کشور دارند. تقويت جدي اين وزارتخانه از لحاظ بودجه و امکانات لجستيک يکي از اقدامات اساسي دولت دوازدهم خواهد بود.با توجه به شرح وظايف اين وزارتخانه، موفقيت اين وزارتخانه زمينهساز موفقيت ساير وزارتخانهها و درنهايت موفقيت برنامههاي توسعه در کشور خواهد بود.
ضريب نفوذ بيمههاي اجتماعي زياد است
رحمان سعادت، کارشناس اقتصادي، در اين باره معتقد است: به نظر ميرسد ضريب نفوذ بيمههاي اجتماعي زياد است همانطوري که دولت تدبير و اميد با طرح بيمه سلامت حجم عظيمياز مردم را تحت پوشش قرار داد و اين حرکت بزرگي در حوزه سلامت است.به گفته سعادت، در اين ميان ارگانهاي حمايتي هم تاثيرات و نقش خود را دارند اما دو نکته بايد مد نظر قرار گيرد. يکي ميزان حمايت و ديگري ميزان پوشش حمايتهاي بيمه اي. اين اقتصاددان ادامه ميدهد: به نظر ميرسد گرچه ميزان حمايت از نظر سلامت، اندازه کميداشته باشد ولي گستردگي آن در جامعه به ويژه در دولت تدبير و اميد زياد شده است که اين دو ميتواند مکمل هم بوده و نيازهاي مردم را برطرف کنند. در زمينه سياستهاي حمايتي مانند يارانهها نيز بايد دانست که واژه يارانه خود به معني کمک کردن است. و کمک بايد به کساني انجام شود که نيازمند ياري هستند. بايد گروههاي هدف را تشخيص داد و طبيعي است که اگر يارانهها را اعم از مستقيم، غيرمستقيم، نقدي و غير نقدي و حتي حمايتهاي معنوي و مشاورهها به گروههاي هدف اختصاص دهيم اثرات بسيار و کارآمدي خواهد داشت. اما در اين ميان برخي مواقع خدماتي را به افرادي ارائه ميدهيم که به آن نيازي ندارند و حتي ممکن است برخي موارد باعث آسيب به آنها شود. طبيعي است که مهمترين راه اين است گه ما مطالعات خوبي در حوزه شناسايي گروههاي هدف داشته باشيم و به صورت موثر و بهاندازه از اين افراد حمايت کنيم. برخي مواقع يک مشاوره و يک راهنمايي در زندگي افراد موثر است و جلو بسياري از آسيبها را ميگيرد و اين مصداق پيشگيري بهتر از درمان است. براي مثال با کمترين هزينه در حوزهاموزش سلامت ميتوان جلو بسياري از هزينهها را گرفت البته بايد اين آموزشها هدفمند و کارا باشد.
اخذ ماليات سبب تقويت زيرساختهاي اجتماعي شود
جعفر خيرخواهان ديگر کارشناس اقتصادي دراين باره ميگويد: به طور کلي نميتوان گفت که هر يک از سياستهاي تقويت بيمه اجتماعي يا کمک يارانه اي هر يک به تنهايي بتواند به شاخص رفاه در جامعه کمک کند بلکه بايد با يک سياست درست هر يک از اين سياستها را به جاي خود انجام داد چون بايد هم سياستهاي رشد اقتصادي را در کنار کمک به محرومان ارائه کرد.نکته حائز اهميت در اين ميان اين است که هيچ سياستي نبايد بدون سنجش عواقب آن و تنها براي تبليغات اجرايي شود زيرا ولو در حد حرف، برخي تعهدات به شدت براي جامعه از نظر بار رواني خطرناک است. در اين ميان اتخاذ سياستهاي رفاهي در کشورهاي در حال توسعه با توسعه يافته متفاوت است. در کشورهاي در حال توسعه ميتوان گفت که سايستهاي حمايتي و يارانه اي پر رنگ تر است ولي در کشورهاي توسعه يافته بيمههاي اجتماعي بيشتر تقويت ميشود. همچنين در هر کشور نيز بايد افراد زير خط فقر از خدمات حمايتي و يارانه اي برخوردار باشند و براي افراد غني نيز بايد سياستهاي مالياتي مناسبي تدوين شود تا اخذ ماليات از آنها سبب تقويت زيرساختهاي اجتماعي شود. در هر حال بايد اين نکته را مد نظر قرار داد که هرچه نقش بيمه اجتماعي پررنگ تر و قوي تر باشد ارائه خدمات به اقشار آسيب پذير يا در معرض آسيب مانند بازنشستگان از استقلال بيشتري برخوردار بوده و کمتر به دولت وابسته است.
مديرکل اعتبارات بانک مرکزي اعلام کرد
بر اساس توافق انجام شده بين بانک مرکزي و ١١ بانک قرار بر اين شده تا از ابتداي مرداد تا پايان شهريور ماه حدود ٥٠٠ هزار فقره تسهيلات ازدواج به منظور کاهش صف متقاضيان در انتظار پرداخت قرار گيرد.به گزارش ايسنا، علي اصغر مير محمد صادقي امروز در نشستي خبري عملکرد بانکها در پرداخت وام ازدواج را تشريح و از تصميمات جديد بانک مرکزي براي کاهش صف ازدواج خبر داد.آنطور که مدير کل اعتبارات بانک مرکزي عنوان کرد، قرار بر کاهش صف وام ازدواج در قالب طرحي از اول مرداد ماه تا پايان شهريور است، اين تصميم در قالب طرح ضربتي اعطاي وام ازدواج انجام ميشود.بنا بر توضيحات ميرمحمد صادقي در اين طرح ١٠ بانک و يک صندوق قرض الحسنه حضور دارند که سهميهاي بيش از ٥٠٠ هزار فقره را تقبل کردهاند. بانکهاي ملي، صادرات، تجارت، ملت، سپه، رفاه، کشاورزي، مسکن، توسعه تعاون، قرض الحسنه مهر ايران و صندوق قرض الحسنه پارسيان مجموع بانکهايي هستند که براي اين طرح با بانک مرکزي به توافق رسيدهاند.وي بر اهميت نظارت بر اجراي طرح ضربتي پرداخت وام ازدواج تاکيد و گفت که به کليه بانکها تاکيد شده تا وجود تنها يک ضامن را مدنظر قرار داده و در اين باره سخت گيري غيرمعمول نداشته باشند.مدير کل اعتبارات بانک مرکزي همچنين درباره اولويت اجراي اين طرح توضيح داد که مناطق محروم و کم برخوردار در اولويت قرار دارد. در مرحله افرادي هستند که زمان بيشتري در صف قرار داشتهاند.مير محمد صادقي درباره تامين منابع پرداخت حدود ٥٠٠ هزار فقره طي دو ماه آينده نيز گفت که قرار نيست هيچ مبلغي از منابع بانک براي اين طرح اختصاص پيدا کند و تامين مالي آن از منابع داخلي بانکها و منابع قرض الحسنه جاري و پس انداز انجام خواهد شد.به گفته ميرمحمدصادقي سهميه تعيين شده براي بانکها بين ٣٠ هزار تا ٩٠ هزار فقره است، که کمترين سهم با ٣٠ هزار فقره براي بانک قرض الحسنه مهر ايران و بيشترين به ٩٠ هزار سهم و بانک ملي اختصاص دارد.مدير کل اعتبارات بانک مرکزي همچنين در اين باره توصيههايي نيز داشت. وي از زوجين خواست که با دريافت اين تسهيلات نسبت به خريد کالاي ايراني اقدام کنند تا موجب رونق توليد شده باشد. همچنين به توليدکنندگان توصيه کرد تا با افزايشي که ممکن است در تقاضا از اول مرداد ماه ايجاد شود نسبت به ايجاد طرح فروش ويژه اقدام کنند.